Сахарнай диабет

Сахарнай диабет — инсулин диэн гормон тиийбэккэ килиэккэлэр глюкозаны иҥэринэр кыахтара намтаан, ол түмүгэр глюкоза эргиирэ кэһиллэн, глюкоза таһыма хааҥҥа үрдүүрүн (гипергликемия) кытта ситимнээх эндокриннай тиһик ыарыыларын бөлөҕө.

Ыарыы аата ДИАБЕТ "ДИАБАЙО" грек тылыттан тахсыбыт тыл. - сүүрэр,сүүрүгүрдэр. Ыарыы сүрүн көрүҥэ элбэхтик ииктиирэ. / научнайдык поулирия дэнэр/

Сахар хааҥҥа киһиэхэ барытыгар баар,кини энергия биир көрүҥэ буолар. Хааҥҥа глюкоза нуормата аччык искэ 3,3 -5.5 ммоль / л,аһаабыт кэннэ 2 чаас буолан баран 7-8 ммоль / л буолар.

Сахарнай диабет көрүҥнэрэ

СД механзмын үөскээһинэ араас уонна уустук. Ол эрэн икки көрүҥҥэ арахсар. СД-1 тиибэ,СД - 2 тиибэ.

Иккиэн ааттара биир эрээри олох атын атын көрүҥнээх ыарыы.

Сахарнай диабет көрүҥнэрэ.

СД икки көрүҥнээх буолар.- инсулиннанар уонна инсулиннаммат.

Урут бу ыарыыдиабет 1 уонна. диабет 2 тииптээх дэнэрэ. Кинилэр ыарыы көрүҥүнэн уонна бу ыарыыны эмтиир ньымалара атын атыттар.

СД 2 куруук инсулины ылара көрүллүбэт,оттон инсулины ылар ыарыһах хааныгар саахарын куруук кэтэнэ сылдьыахтаах.

Тоҕо диэтэххэ ноор инсулины таһаарбат эбэтэр  кыраны оҥорон  таһаарар.Ол иһин организм биир кэм вещество атастаһыытын тутуһарыгар инсулины тутталлар.

Оттон инсулины ылбат СД 2 тиибигэр ноор үлэтэ нуорма эбэтэр үрдүк таһымҥа ноҕурууската наадалаах гормону таһаарар. Организм килиэткэлэрэ бэйэтэ таһаарар инсулиныгар бэриммэт уонна саахары хааҥҥа түһэрбэт.

Ыарыһахха саахары түһэрэр сириэстибэлэри туттулар., эбэтэр элбэх кэмҥэ аһылык эрэсиимин сөптөөхтүк тутуһарга уонна хамсаныы ноҕуруускатын

туттуллар.

Үөһээ этиллибиккэ олоҕуран биһиги гылаабынай задааччабыт - сөптөөх диагноһы туруоруу,оччотугар ыарыһах сөпкө эмтэнэригэр, кини олоҕор быһаарар көмө буолар.

Бу икки көрүҥ СД эдэр эрдэҕинэ,сааһын ситэ илик оҕо,кыра оҕо сылдьан ыалдьаллар,эбэтэр төрүү төрүттэригэр баар ыарыы,өссө элбэх саахары,минньигэһи сииртэр үөскүүр ыарыы.

Инсулиннанар саахарнай диабеттаах ыарыһах биричиинэлэрэ.

Инсулиннанар уонна инсулин ылбат саахарнай диабеттаах араас биричиинэлээхтэр.

Инсулины ылар тииптээх ыарыһах өссө биир  атын ааттаах- эдэр дьон ыалдьар ыарыылара. Тоҕото- кинилэр эдэрдэригэр / саҥа төрөөтүнэн, 17-19 саастарыгар/ бу ыарыы көрүҥэ баар буолар. Ыарыы эмискэ уонна күүппэтэх өттүттэн, чааста ыарахан көрүҥүнэн, сыстыганнаах ыарыынан эбэтэр стресстэн саҕаланар.

СД инсулины  ылар көрүҥэ.

куттаныы эбэтэр стресс оҕо сылдьан эбэтэр эдэр эрдэхтэринэ

сыстыганнаах инфекция,герпес,корь.

быар ыарыыта - гепатит.,эпидемическай паротит,аденовирус.

Прививкалар,оҕо сылдьан ылбыт буоллахтарына

.. .илин инники иһин өттүн өлөрбүт буоллаҕына.

Сахарнай диабет биричиинэлэрэ

1/ төрүттэрэ ыалдьар буоллахтарына

2/  ноор үлэтин кэһиллиитэ,инсулины таһаарар үлэтин тохтооһуна эбэтэр бытаарыыта

Инсулины ылбат сахарнай диабет биричиинэлэрэ

Бу көрүҥ ноор инсулины таһаарар гынан баран кыра кээмэйдээх, ол иһин СД / ИНСД/ сайдан барар.

Организм бытааннык инсулиҥҥа бэринэр сыһыана мөлтүүр,оттон ноор бирикээс курдук ылынан инсулины таһаарар улаатар.Кини инсулины таһаарарыгар элбэх күүһүн туһанан резербэтин мөлтөтөр.Оччотугар  дьиҥнээх инсулиновай тутулуктаах буолар,киһи хааныгар сахара элбиир уонна СД саҕаланар.

2 типтээх СД үөскүү биричиинэтэ- инсулин килиэткэҕэ холбоһор механизмын кэһиллиитэ,өскөтүн клеткалар рецептардарын үлэлэрин кэһиллиитэ тохтуу тохтуу буоллаҕына буолар. Оччоҕо глюкоза киириитэ улаатар,ноор үлэтэ күүһүрэр. Организм клеткалара ол эрэн сөптөөх аһылыгы ылбат,киһи ол иһин аччык курдук сананар. Онон киһи аһыыра элбиир,ыйаһына уонна клеткалра улаатар,инсулиҥҥа наадыйара эмиэ.

Ноор икки төгүл ноҕуруускаланар,глюкозанан сүһүрбүт клеткаларын толорор үлэни оҥорор,оччоҕо киһи аччыктаабыт курдук буолан элбэхтик аһыыр,саҥа клеткалары оҥорорго элбэх инсулины туһанар,оттон хааҥҥа сахара үрдүүр,ону хонтуруоллуур  туох да суох.

Клеткалар аччык буоллахтарына киһи аһыыра элбиир,төһөнөн аһыыр да оччонон сахара хааныгар элбиир.

Оччотугар 2 типтээх СД / ИНСД/ уойуу сүрүн сайдыыта буолар.

Кыра да уойууга ыарыы үөскээһинэ улаатар

Кыра уойууга 1 уонна 2 степэҥҥэ СД ыалдьыы 2 уонна 5 төгүл улаатар.Оттон улахан уойууга 3-4 степэҥҥэ 10-30. төгүл улаатар.

Маннык ыарыһаҕы эмтииргэ кыра калорийдаах диета сөп уонна аһыырын туттунуу.

Уойуу эрэ буолбакка атын фактордар эмиэ ыарыы үөскээһинигэр сыһыаннаахтар

• гипертоническая болезнь;

• атеросклероз сосудов;

• ишемическая болезнь сердца;

• острый и хронический панкреатит;

• эндокринные заболевания;