Бу сирэй Песо куодун көр

[[File:Peso Users Map.svg|thumb|right|300px| {{legend|#008000|Песоны туттар дойдулар.}} {{legend|#d35f5f|Урукку кэмҥэ песоны тутта сылдьыбыт дойдулар.}}]]
'''Пе́со'''<ref>Словарь ударений М. В. Зарвы. — с. 366</ref> ({{lang-es|peso}} — чопчу тылбааһа «ыйааһын», {{lang-lat|pensum}} пенсум — «ыйааһыннаммыт») — [[Испания]] уонна кини колонияларын орто үйэтинээҕи [[үрүҥ көмүс]] [[Манньыат|манньыата]], ону таһынан — кэккэ дойдулар (Испания урукку колонияларын)  харчылара: [[Аргентина]], [[Доминикан Республиката]], [[Колумбия]], [[Куба]], [[Мексика]], [[Филиппины]], [[Чили]], [[Уругвай]]. Ааспыт кэмнэр харчылара: [[Боливия]] (1963—1987), [[Гватемала]] (1925 cыл иннинээҕи), [[Гвинея-Бисау]] (1997 сыл иннинээҕи), [[Гондурас]] (1926 сыл иннинээҕи), [[Коста-Рика]] (1897 сыл иннинээҕи), [[Никарагуа]] (1912 сыл иннинээҕи), [[Парагвай]] (1943 сыл иннинээҕи), [[Сальвадор]] (1925 сыл иннинээҕи).

Үксүн 1 песо = 100 [[сентаво|сентавоҕа]] тэҥнэһэр, [[Уругвай|Уругвайга]] уонна [[Чили|Чилигэ]] 100 сентесимо, [[Филиппины|Филиппиныга]] (1967 сылтан) — 100 сентимо. Итини кытта [[мараведи]] диэн бытархай манньыат баара, 1/700 песоҕа (эбэтэр [[кастельяно|кастельяноҕа]]) тэҥнэһэр.

== История ==
Песо — үрүҥ көмүс манньыат, бастаан 1497 сыллаахха быһыллыбыта, [[талер|талеры]] батыһан уонна кини иннинээҕи кастельяно оннугар. [[XIX үйэ|XIX үйэҕэ]] дылы Латинскай Америкаҕа 8 реалга тэҥнэһэрэ. XVI үйэҕэ песоны балысханнык 11 манньыат оҥорор сирдэргэ Америка рудниктарыттан хостонор үрүҥ көмүһүнэн таптайбыттар.
1537—1888 сылларга 3 млрд ордук мексиканскай песоны оҥорбуттар, онтон сорҕото [[Европа]] манньыат оҥорор сирдэригэр матырыйаал буолбут. Песо бүттүүн [[Америка|Америкаҕа]]  сүрүн харчы буолбута, [[Хоту Америка|Хоту Америкаҕа]] — испанскай (мексиканскай) доллар уонна Америка долларын холуйуу быһыытынан, Бразилияҕа — патакан быһыытынан. 1868 сыллаахха Испанияҕа песо [[песета|песетанан]] солбуллубута.

[[Патака Макао]], бэлиэтэ (圓) — [[Португаал тыла|португал тыллаах]] [[Макао]] харчыта, песоны кытта тэҥ суолталаах.

== Песоны туһанар дойдулар ==

==== Билиҥҥи кэмҥэ туһанар дойдулар ====
{| class="wikitable sortable"
|-
! Дойдулар
! Валюта
! [[ISO 4217]] код
|-
| {{Флагификация|Аргентина}}
| Аргентина песота
| ARS
|-
| {{Флагификация|Чили}}
| Чили песота
| CLP
|-
| {{Флагификация|Колумбия}}
| Колумбия песота
| COP
|-
| {{Флагификация|Куба}}
| Куба песота
| CUP
|-
| {{Флаг|Доминиканская Республика}} Доминикан Республиката
| Доминикан песота
| DOP
|-
| {{Флагификация|Мексика}}
| Мексика песота
| MXN
|-
| {{Флаг|Филиппины}} [[Филиппины]]
| Филиппины песота
| PHP
|-
| {{Флаг|Уругвай}} [[Уругвай]]
| Уругвай песота
| UYU
|}

==== Урукку кэмҥэ туһаммыт дойдулар ====
{| class="wikitable sortable"
!Дойду!!Солбуллуута!!Солбуллубут сыла
|--
|{{Флагификация|Боливия}}
|[[Боливиано]]
|1864
|--
|{{Флагификация|Коста-Рика}}
|Коста-Рика коло́на
|1896
|--
|{{Флаг|Эквадор}} [[Эквадор]]
|Эквадор сукрета
|1884
|--
|{{Флаг|Экваториальная Гвинея}} Экваториальнай Гвинея
|Эквеле, Экваториальнай Гвинея
|1975
|--
|{{Флагификация|Сальвадор}}
|Сальвадор коло́на
|1892
|--
|{{Флаг|Гватемала}} [[Гватемала]]
|Кетсал, Гватемала
|1925
|--
|{{Флаг|Гвинея-Бисау}} [[Гвинея-Бисау]]
|[http://Франк%20КФА%20BCEAO West African CFA franc]
|1997
|--
|{{Флаг|Гондурас}} [[Гондурас]]
|Гондурас лемпи́рата
|1931
|--
|{{Флагификация|Никарагуа}}
|Никарагуа ко́рдобата
|1912
|--
|{{Флаг|Парагвай}} [[Парагвай]]
|[[Гуарани (харчы)|Парагвай гуаранита]]
|1943
|--
|{{Флагификация|Перу}}
|Соль, Перу
|1863
|--
|{{Флагификация|Венесуэла}}
|[http://Venezuelan%20venezolano Venezuelan venezolano]
|1872
|--
|{{Флагификация|Испания}}
|[[Euro]]
|2002
|}

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

== Сигэлэр ==
* [http://coinshome.net/search.htm?currencyFQ=currencyID:zmp_AAEBmpcAAAEjDwJucew0&locale=ru Фотографии монет исторических и современных Песо разных стран] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200708172434/http://coinshome.net/search.htm?currencyFQ=currencyID:zmp_AAEBmpcAAAEjDwJucew0&locale=ru |date=2020-07-08 }}

{{money-stub}}

[[Категория:Харчы]]
[[Категория:Валюта]]