Паронимия

Паронимия —(греч. παρά — таһыгар уонна ὄνυμα — аат) — тыллар семантическай уратыларынан туспалар эрээри, этиллиилэринэн сөп түбэһиилэрэ буолар. Лингвистикэҕэ иһиллиилэринэн уонна морфематын састаабынан тэҥ эрээри суолталарынан ураты тыллар. Атын суолталаах тыл оннугар туспа суолталаах тылы туттуу тахсар түгэнэ паронимияны туттуу буолар. Лингвистикэҕэ иһиллиилэринэн уонна морфематын састаабынан тэҥ эрээри суолталарынан ураты тыллар. Атын суолталаах тыл оннугар туспа суолталаах тылы туттуу тахсар түгэнэ паронимияны туттуу буолар. Сүрүн суолтаны уурулар артикуляционнай базаларынан сүп түбэспэт паронимнарга, холобур: кыл – кыыл, бил – биил, ыт- ыыт уо.д.а. бу тыллар аһаҕас дорҕоонноро уһунунан, кылгаһынан эрэ уратылаһаллар – оппозиция. Паронимия тыл ханнык араҥаҕа сөптөөхтүк туттулларын билбэккэ биир эбэтэр хас да тыл суолтатын тирэҕэ суохтук билии буолар. Сорох паронимнар тылга киэҥник тарҕанан баран, тылдьыкка майгыннаһаллара көстөр.Ону таһынан паронимы паонимазия диэни кытта бутуйаллар. Паронимазия – паронимы билэн туттууну ааттыыллар.

Пароним кылаастара

Олоҕунан (корневые паронимы): олох паронимнара араас тыл олохтоох буолаллар, балар тас сөп түбэсиһиилэрэ дэҥҥэ тахсыбыт алхас. Холобур нууччаҕа: экскаватор — эскалатор. Кинилэр уопсай семантическай сибээһинэн түмүллүбүт паронимнар буолбатах.
Сыһыарыытынан (аффиксальные паронимы): бу паронимнар уопсай семантическай сибээһинэн түмүллүбүт паронимнар. Кинилэр уопсай олохтоохтор, ол эрэн тус-туспа, ардыгар тэҥ деривационнай сыһыарыылаахтар. Холобур нууччаҕа: абонемент - абонент. Суффиксальнай паронимия киэҥник медицинскэй уонна химическэй терминологияҕа тарҕаммыт, онно тыл олоҕо эрэ буолбакка, суффикстар эмиэ терминологическэй суолталаахтар. Холобур, -ид суффикс химическэй терминологияҕа туус диэн бэлиэтэнэр, ол аата молекулаларга кислорор атомнара суохтар (хлорид, сульфид о.д.а.), оттон -ит, -ат – кислород атома баар туустар (сульфит, хлорат, карбонат о.д.а.).
Үөскээһининэн (этимологические паронимы): уларсык тыл хаста да атын суолтанан туһаныллыыта. Холобур нууччаҕа: проект (латинскайтан киирии) — прожект (французскай тылтан киирии); маннык бэйэ бэйэлэрин кытта чугас тыллар (саха – эбээн – эбэнки – монгол) этимологическэй паронимияны үөскэтиэхтэрин сөп.

Литература

1. Антонов Н. К. Саха тылын лексиката./ Дьокуускай. 1984

2. Бельчиков Ю. А., Панюшева М. С. Словарь паронимов современного русского языка. — М.; Рус.яз., 1994.-455 с.

3. Фомина М. И. Современный русский язык. Лексикология — Москва 1978г.

4. Шанский Н. М. Лексикология современного русского языка. -М.: 1960г.