Отфрид фон Вейсенбург

Виссембургка баар Отфрид өйдөбүнньүгэ

Отфрид фон Вейсенбург (ниэм. Otfrid von Weißenburg, лат. Otfridus) (* 800 диэки; † 870 кэнниттэн) аан бастакы бэйэтин аатынан суруйбут ньиэмэс тыллаах суруйааччы, үөрэхтээх монах. Отфрид аатырбыт Фульда монастырыгар Рабан Мавр аббатка үөрэммитэ. Үөрэҕин кэннэ Эльзаска баар Вейсенбург монастырыгар улэлээбитэ (билинни Виссембург, Франция).

Саамай биллэр суруйуута

Билэ:Otfried von Weißenburg Evangelienharmonie 9r.jpg

'Евангелиелар кинигэлэрэ'

Liber evangeliorum («Евангелиелар кинигэлэрэ») диэн 9-ус уйэ ортотун диэки латыынныы ааттаах, ол эрэн ньиэмэс диалегынан суруллубут кинигэ. Тыла - соҕуруулуу Рейн франктарын диалектара. Бу диалект Былыргы Үөһээҥҥи Ньиэмэс диалектарыттан биирдэстэринэн буолар. Отфрид бу кинигэтигэр Иисус Христос олоҕун кэпсиир 4 евангелие кинигэлэрин ис хоһоонун биир гына түмэн, оччотооҕу ньиэмэс дьонугар тиийимтиэ гына өйдөтөн суруйбут. Уопсайа 5 томнаах, 140 бастаах, 1704 строкалаах кинигэ Ньиэмэс Людвигар анаммыт.

Отфрид бэйэтэ суруйбутуттан 3 атын илиинэн устуу (рукопись) баар, балартан билигин ордук биллэрэ - Гейдельберг университетын библиотекатыгар хаһаанылла сытар илиинэн суруйуу (P, Cod. pal. lat. 52). Бу рукопись бүтэһик страницаларыгар Георг туһунан ырыа эбиллибит. Онтон Венаҕа сытар илиинэн устууну (V) Отфрид өссө бэйэтэ көннөрбутэ биллэр. Былыргы уонна Орто Үйэтээҕи илиинэн суруйуулар бүгүҥҥэ диэри маннык учугэйдик хаһааныллан кэлбиттэрэ ньиэмэс литературатын историятыгар сэдэх көстүү.

Отфрид ньиэмэс тылынан суруйар дьонтон аан бастакынан рифманы туттубут. Кини иннинээҕи айымньылар аллитерацияны туттар этилэр. Аллитерация диэн строка саҕаланар дорҕоонун, сүһүөҕүн дьүөрэлэһиитин ааттыыллар. 'Таҥара сөбулуур тыла - киһи бэйэтин төрөөбут тыла' диэн санаанан салайтаран, Отфрид бу айымньытын латыын тыла баһыйан турар кэмигэр соруйан норуот тылынан суруйбут. Отфрид бэйэтэ новатор буоларын билинэн туран 'Cur scriptor hunc librum theotisce dictaverit' ('Тоҕо кинигэ ааптара норуот тылын талбыта') диэн киирии тылыгар таҥара үөрэҕэ норуокка тиийимтиэ буоларын туһугар диэн быһааран суруйбут.

Сигэлэр

• 'Евангелие кинигэтин' Гейдельберг университетын библиотекатыгар баар электроннай копията
• Текст уонна аудио холобурдара