Нууччалыы-сахалыы тылбааска толоруу дьүөрэлэһиитэ

1.       Нуучча да, саха да тылыгар дополнение-толоруу падеж ыйытыытыгар хоруйдуур уонна кэпсиирэҕэ сыстар. Ханнык саҥа чааһа толоруу буолара эмиэ маарыннаһар:

1)       ИС: Я взял (что?) книгу. Я взялся (за что?) за работу.

Аат тыл: Мин кинигэни ыллым (тугу». Мин (туохха?) туруннум

2)       Местоимение: Не забывай (кого?) меня. Вспоминай (о ком?) обо мне.

Солбуйар аат: Эн миигин умнума (кими?). Мин туспунан санаа (ким туһунан?).

3)       Имя числительное: Десять не делится (на что?) на три.

Ахсаан аат: Коля сэттиһи бутэрдэ (тугу?). Миэхэ иккитэ (туохта) аҕал

4)       Неопред. форма глагола: Прошу (о чём?) помочь.

Аат туохтуур: Кемелеперге (тугу?) кердеобун.

5)       Аат суолталаах наречие: Завтра не будет похоже (на что?) на сегодня.

Ааттыйбыт сыһыат: Сарсыҥҥы кун бүгүҥҥүттэн (туохтан?) атын буолуо.

6)       Аат суолталаах прилагательнай: Не вспоминай (0 чём? О прошлом)

Аат туохтуур: Ааспыты (тугу?) ахтыма.

7)       Словосочетание: Спроси (кого?) у отца с матерью.

Тыл ситимэ: Ийэлээх аҕабыттан (кимтэн?) ыйыт.

2.       Ол эрээри нуучча тылыгар. дополнениены сахалыы тылбаастыырга араас уларыйыы тахсар:

1) Кэпсиирэ кэннигэр турар дополнение кэпсиирэ иннигэр кэлэр: Не забывай меня./ Миигин умнума.

2)       Үксүгэр тыл падеһа сөп түбэспэт: смеётся надо мной/миигин элэктиир.

3)       Тиэкис истиилиттэн көрөн толоруу араас сана чааһынан тылбаастанар:

а) сана туохтуурун кытта (сказал, сообщил, объявил): спросил о здоровье —

•          КС аттарыы халыып+диэн (буол, наада) доруобуйата хайдаҕый диэн ыйытта:

•          СС аттарыы халыыбынан: доруобуйата хайдаҕын ыйытта;

•          ДЬС аат тылынан: доруобуйатын ыйытта:

•          ДьСс дьөһүөл ситиминэн: доруобуйатын туһунан ыйытта;

ДЬС аттарыы халыып+дьөһүөл: доруобуйата хайдаҕын туһунан ыйытта;

6)       предмет суолталаах толоруу: уделяет внимание проведению —

•          КС атарыы халыып+диэн: хайдах ыытыахха диэн толкуйдуур; СС аттарыы халыып: хайдах ыытарга болҕомтотун уурар;

СС аттарыы халыып: хайдах ыытарга болҕомтотун уурар;

СС аат туохтуур: ыытарга болҕомтотун уурар;

•          ДьС атынтан туһаайыыттан үөскээбит аат тыл: ыытыллыытыгар болҕомтотун уурар;

•          Дьс, НС үөскээбит аат тыл: ыытыыга болҕомтотун уурар.

Билиҥҥи саха тылыгар нуучча тылын сабыдыалынан сыһыарыынан үөскүүр халыып оннугар дьөһүөл ситимнээх толоруу киэнник тарҕанар, онон этии истиилэ сурук-бичик, официальнай истиил курдук дэгэт суолталанар: Рассказал о своей поездке.- /Хайдах сылдьыбытын (тугу?) кэпсээтэ. Хайдах сылдьыбытын туһунан кэпсээтэ. Закупили семена для посева./ Ыһыыга анаан сиэмэ атыыластылар (ыһыы сиэмэтин онн.). Встретился с братом./Быраатын көрүстэ. Быраатын кытта көрүстэ. Очищает с помощью ножа./Быһах көмөтүнэн ыраастыыр.