Бу сирэй Муус устар 11 куодун көр

'''Муус устар 11''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 101-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 102-c күнэ). Сыл бүтүө 264 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
<!-- * {{Флагификация|СӨ}} — [[Уол оҕо күнэ]] (день сына) (2021, муус устар иккис баскыһыанньатыгар бэлиэтэнэр)-->
* Фашист концлааҕырдарыттан босхолонуу аан дойдутааҕы күнэ. 1945 сыллаахха Бухенвальд лааҕырын хаайыылаахтара өрө турбут күннэригэр бэлиэтэнэр.
* [[Билэ:Earth flag PD.jpg|23px]] [[Паркинсон ыарыыта|Паркинсон ыарыытын]] утары охсуһуу аан дойдутааҕы күнэ

* {{Флагификация|Коста-Рика}} — Дойду дьоруойдарын күнэ (1856 сыллаахтан), [[Ривас кыргыһыыта|Ривас кыргыһыытын күнэ]]. Атын аата Хуан Сантамария күнэ, бу Коста-Рика дьоруойа 1856 с. кыргыһыыга өлбүт
* {{Флагификация|Либерия}} — Малыыппа күнэ
* {{Флагификация|Уганда}} — Көҥүл күнэ

* Луи Луай күнэ — "Луи Луай" ({{lang-en|Louie Louie}}) диэн мусукаан Ричард Берри ритм-н-блюз жанрыгар 1955 сыллаахха суруйбут ырыата. Ырыа [[рок-н-ролл]] сайдыытыгар уонна тарҕаныытыгар улахан суолтаны ылбытын иһин бу күн аан дойдуга бэлиэтэнэр

== Түбэлтэлэр ==
* [[1241]] — [[Бату Хаан]] сэриилэрэ Шайо өрүс үрдүгэр ахсааннарынан икки төгүл баһыйар [[Венгрия]] уонна [[Хорватия]] сэриилэрин үлтүрүппүттэр. Хоруол Бела IV уонна кини быраата Хорватия герцога Доломан Австрияҕа күрээбиттэр.
* [[1716]] — [[Петр I]] сатыы сэриилэр бастакы Устааптарын таһаарар.
* [[1832]] — Арассыыйа Ытык (Бочуоттаах) гражданина диэн аат баар буолбут (мещаннарга уонна духовнай сословие дьонугар иҥэриллэр сыбаанньата, 1917 сыллаахха сословиелары суох гынар ВЦИК дэкириэтинэн суох буолбута). 
* [[1865]] — өлөрүллүөн 3 хонук иннигэр АХШ бэрэсидьиэнэ [[Авраам Линкольн]] хара тириилээх дьоҥҥо быыбардыыр быраабы биэрэр туһунан тыл эппит.
* [[1868]] — [[Япония]]ҕа сёгунаты суох гыммыттар: урукку сегун Токугава Ёсинобу [[Эдо]] бөҕөргөтүүтүн импэрээтэр сэбилэниилээх күүстэригэр арыйан биэрбит.
* [[1887]] — Дьокуускайга гласнай суут аһыллыбыт. Бу күн үс холуобунай дьыала көрүллүбүт.
* [[1891]] — [[Александр III]] импэрээтэр Улуу сибиирдээҕи суолу тутар туһунан ыйаах таһаарбыт (кэлин Транссиб — Транссибирскай тимир суол — диэн ааттаммыта).
* [[1910]] — Дьокуускайга ибир ардах түспүт.
* [[1930]] — литэрэтиирэни ырытааччы, түмэт диэйэтэл [[Леонтьев Василий Никанорович|Василий Леонтьев]] (05.03.1895—22.01.1932) РСФСР Холуобунай кодексатын 17-с уонна 52-2 ыстатыйаларынан сымыйанан буруйданан тройка «суут» бириигэбэринэн 3 сыл концлааҕырга угуллубут. Төннүбэтэҕэ.
* [[1945]] 
**Бухенвальд лааҕырын хаайыылаахтарын АХШ сэриилэрэ босхолообуттар
**«Джугджурзолототранс» үлэлии сылдьан сэриигэ ыҥырыллыбыт сапер [[Калашников Юрий Васильевич|Юрий Калашников]] Вена Донау-каналын бастакынан туораабыт, 37 пехотаны эһэр миинэлэри көтүрэн, миинэлэммит хонууга ааһар суолу хааччыйбыт. Бу хорсун быһыытын иһин иккис Албан аат уордьанынан наҕараадалммыт.
* [[1957 сыл|1957]] — [[Сингапур]] бэйэтэ бэйэтин салайынарын Британия билиммит.
* [[1963]] Рим папата [[Иоанн XXIII]] араак ыарыыттан өлүөн икки ый иннинэ Pacem in terris (Сиргэ эйэни) диэн ааттаммыт энцикликатын таһаарбыт. Бу туһаайыытын урукку понтификтар курдук католиктарга эрэ буолбакка, "аан дойду үтүөҕэ дьулуһар дьонугар барытыгар" оҥорбута, киһи дьоһунун түһэриини утарбыта, дьон бары тэҥнээхтэрин туһунан эппитэ, дьахталлар бырааптарын турууласпыта, ядернай сэрии сэбин утарарын биллэрбитэ.
* [[2002]] — [[Уго Чавес|Уго Чавеһы]] утаран [[Каракас]]ка баар бэрэсидьиэн уораҕайын аттыгар икки сүүс тыһыынчаттан тахса киһи мустубут. 19 киһини бырабыыталыстыба сэриилэрэ өлөрбүттэр.
* [[2005]] — ССРС норуодунай учуутала [[Алексеев Михаил Андреевич|Михаил Алексеев]] аата  төрөөбүт дойдутугар, Бүлүү улууһун Илбэҥэтигэр, Баппаҕаайы орто оскуолатыгар иҥэриллибитэ.
* [[2012 сыл|2012]] — Дьокуускайга "[[Рэп-долгун]]" диэн саха рэбын бастакы бэстибээлэ буолбут.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1906]] — [[Лебедкин Иван Петрович|Иван Лебедкин]] (1941 өлб.) — техническэй үөрэҕи-идэни баһылаабыт бастакы сахалартан биирдэстэрэ, Алданзолото, Якутзолото холбоһук кылаабынай инженерэ. Үөһээ Бүлүү [[Хомустаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хомустааҕыттан]] төрүттээх. Репрессияҕа түбэһэн хаайыыга өлбүтэ.
* [[1912]] — [[Миронов Алексей Афанасьевич|Алексей Миронов]] (30.03.1945 өлб.) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа.
* [[1915]] — [[Корнилова Матрена Матвеевна|Матрена Корнилова]] (04.09.1991 өлб.) — Социалистыы Үлэ Дьоруойа, оҕуруот аһын үүннэрээччи. Саха АССР-га оҕуруот аһын уонна хортуопуйу үүннэриини билимҥэ олоҕурдубут, бигэ үүнүүнү ылары ситиспит, ол уопутун өрөспүүбүлүкэ хаһаайыстыбаларыгар тарҕаппыт киһи.
* [[1916]] — [[Слепцова Матрёна Васильевна|Матрёна Слепцова]] (1995 с. өлб.) — РСФСР уонна Саха АССР норуодунай артыыһа.
* [[1960]] — [[Попова Лилия Леонидовна|Лилия Попова]] — саха живописеһа.

== Өлбүттэр ==
* [[1990]] — [[Васильев Николай Васильевич|Николай Васильев]] (05.11.1938 төр.) — социолог, Саха Сирин омуктарын социальнай сайдыыларын чинчийбит учуонай, бөлүһүөпүйэ билимин хандьыдаата. Эдьигээн [[Куонара |Куонара]]тыттан төрүттээх.
* [[2012]] — [[Петрова Варвара Андреевна|Варвара Петрова]] (15.12.1936 төр.) — Ньурба улууһун уустук 1995—2002 сс. баһылыга, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.


{{ыйдар}}

[[Категория:Муус устар 11]]