Мандарин туhата
Характеристиката
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Мандарин (лат. Citrus reticulata) куруук куөх үүнээйи, үрдүгэ 2-4 м, бороҥ өҥнөөх талахтаах. Кыра, маҕан сибэккилээх. Аһа төгуркэй, сырдык саарыл эбэтэр саһархай дьүһүннээх. Аһыытыны минньигэс амтаннаах. Үүнэр кэмэ Олунньу - Муус устар ыйдар. Эмтэнэр сыалга мандарин аһын уонна хаҕын туһаныллар.
Мандарин туһата
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Мандарин 85% ууттан турар. Киниэхэ тиамин (В1), рибофлавин (В2), пиридоксин(В6), холин (В4) киирэллэр. Киниэхэ элбэх калий, кальций, магний, фосфор, железо о.д.а. компоненнар киирэллэр. Маҕан сетка курдук бүрүөһүнэ гликозидтаах. Гликозид тымыры уонна капилляры бөҕөргөтөр. Хаҕа С битэмииннээх. Хаҕыттан медицинскэй препараттары оҥороллор. Мандарин эфирнэй арыытын сирэйи, эти кыраһыабай оҥорор кириэмнэргэ эбэллэр. Баттаҕы уһатарга уонна куйаханы кытаатыннарага мандарин уутунан баттах мааскатын оҥоруохха сөп.
Мандарин аһа уонна уута противогрибковай уонна противоцинготнай хаачыстыбалаах. Кинилэри тириигэ тахсар грибковай ыарыылары эмтииргэ аныыллар. Испииргэ туруоруллубут мандарин хаҕа куртахха ас буһарыытын тупсарар. Өссө сөтөлгө, бронхитка аныыллар. Мандарин холестерин таһымын аччатар, иммунитеты күүһүрдэр. Аппетиты таһаарар, метаболизмы түргэтэтэр. Мандарины анемиялаах дьон сиирэ олус табыгастаах, тоҕо диэтэххэ киниэхэ элбэх магний, натрий о.д.а. туһалаах компоненнар бааллар. Мандарин сыта киһини уоскутар, хаан эргиирин тупсарар.
Буортулааҕа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Мандариҥҥа аллергиялаах буоллаххына иһимэҥ.
Мандарин хаҕыттан буспут уу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Ирдэнэр:
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]2 ст.л хатарыллыбыт мандарин хаҕа
200 мл уу.
Буһарар ньыма:
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Хаҕы бытарытабыт, итии оргуйбут ууну кутабыт уонна 15 мүнүүтэгэ уу паарыгар кыра уокка туруорабыт. Ол кэннэ 30 мүнүүтэгэ хаалларабыт, сиидэлиибит.
Иһэр ньыма:
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Сөтөлгө күҥҥэ 3-тэ аһылык иннинэ 1 ст.л. иһэбит.
Испииргэ туруоруллубут мандарин хаҕа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Ирдэнэр:
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]3ст.л сибиэһэй мандарин хаҕа
350 мл 40% испиир эбэтэр үрүҥ арыгы
Буһарар ньыма:
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Хаҕы бытарытабыт, испиири эбэтэр үрүҥ арыгыны кутабыт. 7 күн хараҥа хос иһигэр турар.
Иһэр ньыма:
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Ас буһарыытын тупсарарга 15-20 хааппыланы ууну кытта, күҥҥэ 3-тэ, 30 мүнүүтэ аһылык буолуон иннинэ иһэҕит.
Туһаныллыбыт литература
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]1) Травник. Лучшие рецепты народной медицины. Автор М.А.Изотопа, Т.Ф.Плотникова, Ю.К.Кирова, Н.А.Сарафанова. 2009.