Көмпүүтэр вирустара

Көмпүүтэр вируһа — буортулаах програмнай хаччыыйыы көрүҥэ, бэйэтин бэйэтэ хатылыыр кыахтаах уонна атын программалар кодтарыгар, систиэмэ өйгө тутар уобалаһыгар, хааччыйар секторга киирэр, ону кытта бэйэтин хатыламмыт көрүҥнэрин эҥин араас сибээс ханаалларынан тарҕатар. Вирус сүрүн сыала – бэйэтин тарҕатыы, онтон программа аппарааттарын комплекстарын үлэлэрин кэһии – файллары сотуу, даннайдары тарҕатар стурктууралары туһата суох оҥорор, туттааччы үлэтин хаччахтыыр у.д.а – үксүн кини тоҕостоох пуунсуйата буолар. Өскөтүн вирус суруйааччыта буортулуур эффектын суруйбатах буоллаҕына да, вирус көмпүүтэр үлэтин сыыһаттан, операционнай система уонна атын программалары кытта аахсыллыбатах дьайыы чымпыктарыттан сылытаан ыһыан сөп. Ол таһынан, вирустар, үксүгэр, информация мунньар миэстэттэн миэстэ былдьыыр уонна систиэмэ ресурстарын туһанар. Күннээҕи олоххо “вирустары” буортулаах програмнай хаччыйыы дииллэр, дьинҥээҕэр кини биир көрүҥэ буолар.

Классификацията

Билигин вирус араас көрүҥнэрэ бааллар, олор бэйэ бэйэлэриттэн тарҕатыы уонна функциональность сүрүн ньымаларынан уратылаахтар. Өскөтүн бастаан вирустар дискетанан уонна атын таһааччыларынан тарханар буоллахтарына, билигин локальнай уонна глобальнай (интэрниэт) ситим нөҥүө тарҕанар вирустар баһылыыллар. Уонна вирустар, атын программалартар көрүҥнэриттэн ылыллар функциональностара улаатан иьэр. Билинҥи бириэмэҕэ биир системнай классификация уонна вирустар ааттара суох. Вирустары араараллар:

• суоһуллар объектарынан (файловай вирустар, хааччыллар вирустар, сценарнай вирустар, макровирустар, олоҕурбут коду суоһар вирустар);
• файловай вирустары сыһыарыы механизымынан араараллар: паразитирующайдар толоруллар файларга бэйэлэрин эбэллэр, хатусталлар көннөрүллүбэттии сыстыбыт файлы буортулууллар, “спутниктар” туспа файлынан бараллар;
• суоһуллар операционнай системанан (полиморфнай вирустар, стелс-вирустар, руткиттар);
• программалааһын тылынан (ассемблер, үрдук таһымнаах программалыыр тыл, сценарнай тыл уо. д. а.);
• эбии буортулаах пункциональнаһынан (бедкордар, кейлоггердар, үспүөннэр, ботнеттар уо.д.а).

Экономика

Сорох антивирус оҥорооччулар бигэргииллэринэн, билигин вирус оҥоруута соҕотох күлүгээн дьарыгыттан, спам бизнеһын кытта уонна атын сокуону кэһэр үлэни кытта кыараҕас сибэстээх, дьоһуннаах урбааҥҥа дылы улаатта. Ону кытта вирус уонна чиэрбэ дьайыытыттан мөлүөннээх уонна бэл миллиарднай сууммаҕа ньочоот буолбут. Оннук бигэргэтиигэ уонна сыналааһыҥҥа сэрэхтээхтик сыһыаннаһыахха наада: ньочоот суммата араас аналитиктар сыаналара уратылар (сорох ардыгар үс-түөрт бэрээдэк), онтон аҕыы методиката көрдөрүллүбэт.

Оҥордо Никифоров Антон, ФИИТ-17