Кыттааччы ырытыыта:Дмитрий Яковлев ПЗС-17
Нууччалыы-сахалыы тылбааска толоруу дьүөрэлэһиитэ 1. Нуучча да, саха да тылыгар дополнение-толоруу падеж ыйытыытыгар хоруйдуур уонна кэпсиирэҕэ сыстар. Ханнык саҥа чааһа толоруу буолара эмиэ маарыннаһар: 1) ИС: Я взял (что?) книгу. Я взялся (за что?) за работу. Аат тыл: Мин кинигэни ыллым (тугу». Мин (туохха?) туруннум 2) Местоимение: Не забывай (кого?) меня. Вспоминай (о ком?) обо мне. Солбуйар аат: Эн миигин умнума (кими?). Мин туспунан санаа (ким туһунан?). 3) Имя числительное: Десять не делится (на что?) на три. Ахсаан аат: Коля сэттиһи бутэрдэ (тугу?). Миэхэ иккитэ (туохта) аҕал 4) Неопред. форма глагола: Прошу (о чём?) помочь. Аат туохтуур: Кемелеперге (тугу?) кердеобун. 5) Аат суолталаах наречие: Завтра не будет похоже (на что?) на сегодня. Ааттыйбыт сыһыат: Сарсыҥҥы кун бүгүҥҥүттэн (туохтан?) атын буолуо. 6) Аат суолталаах прилагательнай: Не вспоминай (0 чём? О прошлом)
Аат туохтуур: Ааспыты (тугу?) ахтыма.
7) Словосочетание: Спроси (кого?) у отца с матерью.
Тыл ситимэ: Ийэлээх аҕабыттан (кимтэн?) ыйыт.
2. Ол эрээри нуучча тылыгар. дополнениены сахалыы тылбаастыырга араас уларыйыы тахсар: 1) Кэпсиирэ кэннигэр турар дополнение кэпсиирэ иннигэр кэлэр: Не забывай меня./ Миигин умнума. 2) Үксүгэр тыл падеһа сөп түбэспэт: смеётся надо мной/миигин элэктиир. 3) Тиэкис истиилиттэн көрөн толоруу араас сана чааһынан тылбаастанар: а) сана туохтуурун кытта (сказал, сообщил, объявил): спросил о здоровье — • КС аттарыы халыып+диэн (буол, наада) доруобуйата хайдаҕый диэн ыйытта: • СС аттарыы халыыбынан: доруобуйата хайдаҕын ыйытта; • ДЬС аат тылынан: доруобуйатын ыйытта: • ДьСс дьөһүөл ситиминэн: доруобуйатын туһунан ыйытта;
ДЬС аттарыы халыып+дьөһүөл: доруобуйата хайдаҕын туһунан ыйытта;
6) предмет суолталаах толоруу: уделяет внимание проведению — • КС атарыы халыып+диэн: хайдах ыытыахха диэн толкуйдуур; СС аттарыы халыып: хайдах ыытарга болҕомтотун уурар; СС аттарыы халыып: хайдах ыытарга болҕомтотун уурар; СС аат туохтуур: ыытарга болҕомтотун уурар; • ДьС атынтан туһаайыыттан үөскээбит аат тыл: ыытыллыытыгар болҕомтотун уурар; • Дьс, НС үөскээбит аат тыл: ыытыыга болҕомтотун уурар. Билиҥҥи саха тылыгар нуучча тылын сабыдыалынан сыһыарыынан үөскүүр халыып оннугар дьөһүөл ситимнээх толоруу киэнник тарҕанар, онон этии истиилэ сурук-бичик, официальнай истиил курдук дэгэт суолталанар: Рассказал о своей поездке.- /Хайдах сылдьыбытын (тугу?) кэпсээтэ. Хайдах сылдьыбытын туһунан кэпсээтэ. Закупили семена для посева./ Ыһыыга анаан сиэмэ атыыластылар (ыһыы сиэмэтин онн.). Встретился с братом./Быраатын көрүстэ. Быраатын кытта көрүстэ. Очищает с помощью ножа./Быһах көмөтүнэн ыраастыыр.