Истилиистикэ өйдөбүлэ

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Арассыыйаҕа истилиистикэ науката XX үйэ 20-c сылларыттан саҕалаан үөскээн сайдан барар. Ол гынан баран тыл үөрэхтээхтэрэ истилиистикэ предметин быһаарарга өр кэмҥэ биир санааҕа кэлбэккэ мөккүспүттэрэ.

XX 10-40 сс. Ш. Балли, Г.О. Винокур, Х. Касарес, Л.В. Щерба, Л.П. Якубинскай истилиистикэ чинчийэр педметин маҥнайгы олугун уурбуттара. Ол кэнниттэн, бастатан туран, В.В. Виноградов салгыы сайыннарар,эбэр, онтон А.И. Ефимов, М.Н. Кожина наардаан, тупсаран, чуолкайдаан суруйбуттара биллэр.

Истилиистикэ педметин быһаарарга, истилиистикэ кэрдииһэ (яруһа) диэн туспа суох буолан, киһи улаханнык мунаарар. Холобура тыл үөрэҕэр фонетика, лексика, морфология, синтаксис диэн кэрдиис (ярус) арааһа баар, ону тыл фонетика, лексикология, грамматика диэн анал салаалара үөрэтэр. Итинтэн сиэттэрэн, омос көрдөххө, истиилистикэ анал үөрэтэр предметэ суох курдук. Ол эрээри, истилиистикэ тыл атын салааларыттан уратыта диэн тыл саҥарар саҥаҕа туттуллуутун үөрэтэр. Оттон саҥарар кэмҥэ киһи, биллэрин курдук, бу лексиката, бу халыыба, бу тыл ситимэ эҥин диэн араара турбат. Онон, истилиистикэ дорҕоону, тылы, тыл халыыбын, саҥа чааһын, тыл ситимин, этиини барытын хабар, ол гынан баран тыл лексическэй, грамматическай о.д.а. суолтатын буолбакка, тус-туһунан сэмсэ (истилистиичэскэй) суолтатын анаан үөрэтэр.

Бу туһунан истилиистикэни араас кэмҥэ чинчийбит үөрэхтээхтэр маннык этэллэр:

Г.О. Винокур: "...стилистика обладает тем свойством, что она изучает язык по всему разрезу его структуру сразу, т.е. и звуки, и формы и т.д.,но зато с особой точки зрения и создает для стилистики в чужом материале ее собственный предмет"

Ш.Балли этэринэн, истилиистикэ тыл сүрүн суолтатын буолбакка, онно эбии буолар экспрессивнэй, эмоциональнай толбону үөрэтэр. Маны Ш. Балли истилиистикэ науката тыл атын салааларыттан, ордук лексикологияттан, сүрүн уратыта буолар диэн этэр.

О.С. Ахманов:

"Определение стилистики как науки о тех элементах языка, которые присоединяются к собственно выражению мысли, сопровождают собственно семантическое содержание высказываемого т.е. науки о разного рода экспрессивно-эмоционально-оценочных моментах в языке является правильным"

А.И. Ефимов суруйарынан, истилиистикэ син биир фонетика, лексикология, морфология. синтаксис курдук саҥа дорҕоонун, тылы, сомоҕо домоҕу, тыл ситимин, этиини үөрэтэр. Ол эрээри, фонетика, лексика, грамматика, орфография сөпкө саҥарарга, суруйарга, үөрэтэр буоллаҕына, истилиистикэ тылы араас синонимтан,вариантан биир ордугун, сатаан талан туттарга үөрэтэр.

Барытын түмэн эттэххэ, истилиистикэ, үгэс курдук, саҥа дорҕоонун, тыл, саҥа чааһын, тыл ситимин, этии истииллии суолтатын, кырааскатын, толбонун (тыл истилиистикэтэ, структурнай истилиистикэ)уонна тыл араас туттулук истиилин, манна тыл баайын туттар уратытын (тыл-өс истилиистикэтэ, туттулук истилиистикэ) үөрэтэр аналлаах.