Деменция

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Навигацияҕа көс Көрдөбүлгэ көс

Деме́нция (лат. dementia — өйө суох) — киһиэхэ кэлин баар буолбут мэйии үлэтин кэһиллиитэ, урут билбитин-көрбүтүн төһөтө эрэ сүтэн, билэр-көрөр уонна ону-маны гынар кыаҕа сүтүүтэ, саҥаны отой да эбэтэр ыараханнык ылынар буолуута. Олигофренияттан уратыта деменцияҕа сиппит-хоппут мэйии үрдүкү функциялара ханнык эмит ыарыыттан эбэтэр мэйии трамватыттан сылтаан алдьаналлар. Ордук элбэхтик деменция кырдьар сааска көстөр (сенильнай деменция, лат. senilis — кырдьыыны кытта ситимнээх). Дьон бу ыарыыны түөһэйии дииллэр. ВОЗ дааннайынан, 2015 сыллаахха 46 мөлүйүөн киһи деменциялаах этэ[1]. 2017 сыллаахха бу сыыппара 50 мөл. диэри үрдээбит[2]. Сылын ахсын 7,7 мөл деменция саҥа ыарыыта бэлиэтэнэр, хас биирдиитэ ыалларга да доруобуйа харыстабылыгар да ыар сүгэһэр буолар[2]. 2050 сылга бу сыыппара 131,5 мөл. буолуо диэн сабаҕалыыллар[3][4].

Чинчийэр чахчылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

2013 сыллаахха Индияҕа медицинскэй наука институтун испэсэлиистэрэ ыыппыт чинчийиилэриттэн биирдэстэрэ, икки тылы туһаныы деменция сайдыытын харгыстыан сөп диэн быһаарбыта. Медицинскэй суруйуулары ырытыы 648 түбэлтэни икки тылынан кэпсэтэр дьоҥҥо, деменция ортотунан 4,5 сылга сайдар, биир тылынан эрэ кэпсэтэр киһиттэн ордугун көрдөрдө.

Кэнники кэмҥэ сайдыылаах дойдуларга убаһаны эрэйдиир дьон бырыһыанын аччатар туһунан чинчийиилэр баар буоллулар. Ол курдук, 2000 сыллаахха АХШ деменцията 11,6 бырыһыан эбит буоллаҕына, 2012 сылга ити курдук аҕыйаабыт: 8,8 бырыһыан.

Фосфатидерина деменция симпозиумун кэһии эбэтэр когнитивнай функциялары кэһии содулларын көрдөрөр 16 научнай чинчийии баар. 2003 сыл ыам ыйыгар АХШ эмп- томп хаачыстыбатын санитарнай надзорга управлениета (FDA) «доруобуйа туһатын туһунан сайабылыанньа» («Malifid healt clam») ФОСФАТИДЕРИНА этикеткаларга сыһыаннаан, фосфатидилсерина деменция сайдарыгар уонна улахан дьон когнитнай кэһиилэрин намтатыан сөбүн «диэн ааттаабыта. Ол эрээри, бу сайабылыанньа «олус хааччахтаммыт, эрдэттэн хааччахтаммыт, эрдэттэн научнай чинчийиилэр фосфатидилсерин фосфатидилсерин бу темаҕа билигин да биир санааҕа суох буолан, чинчийиилэр үксүлэрэ ынах мэйиититтэн буолбакка, фосфатидилсерина туһаныллыбытын көрдөрөллөр.

Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]