Иһинээҕитигэр көс

Гречиха

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Боростуой гречихаt
Билим классификацията
Саарыстыба: Үүнэйилэр
Отдел: Сибэккилэрдээх
Кылаас: Magnoliopsida
Аймах: Caryophyllalesф
Кэргэн: Polygonaceae
Уус: Fagopyrum
Көрүҥ: F. esculentum
Латыынныы аата
Аан дойдуга биллэр аата ыйыллыбатах
Вы можете помочь проекту,
поставив latin=название
внутри шаблона taxobox в тексте статьи

Гречиха (лат. Fagopyrum esculentum) диэн үүнээйи. Курууппа быһыытынан туттуллар.

Араастара уонна сорттара

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Гречиха икки тутаах араастардаах — судургу уонна татарскай. Татарскай гречиха быдан кыра уонна хаата халыҥ. Судургу гречиха крылатай уонна бескрылайга арахсар.

Судургу гречиха, гре́ча, гре́чка, гречуха, гре́ческай сэлиэһинэй (Fagopyrum esculentum Moench) — килиэп уонна мүөт тахсар үүнээйитэ, тураҕын киһи аска туттуллар уонна кыыллары аһатарга туһанар.

Татарскай гречиха

[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]

Татарскай гречиха, татарскай дикуша, кырлык (Fagopyrum tataricum (L.) Gaertn.) — Сибииргэ тыаҕа үүнэр уонна икки араастаах буолар - боростуой уонна ржаной. Хаһыҥҥа тутулумтуо уонна кырыска ирдэбилэ кыра. Киһи кырыһы удобрение курдук туттар.

Россияҕа хомуйуута гектартан быһа холоон 8—10 центнер буолар, ол аата сэлиэһинэйи кытта тэҥнээтэххэ икки төгүл кыра курдук буолар. [1]:

Тахсыыта (Гектаарга)

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Гречиха 5424 5419 8188 7490 7265 8072 8417 9167
Сэлиэһинэй 20576 20675 17047 19813 19324 19491 21007 24458

Гречиха отонноро-астыыр- таҥастыыр бородуукта. Куруппа хас да көрүҥэ биллэр: ядрица-цельнэй бурдук, бөдөҥ уонна бытархай ас-үөл — көмүлүөк бурдуга, Смоленскай куруппа — бытарытыллыбыт ядрица. Гидро-уонна термоабработкалыыр куруппа (хара өҥнөөх сырдыгар тиийэ) гречневай хааһы, пудинг, котлет, суоппары, ону тэҥэ Илин өттүгэр гречневай чэй буһарар. Гречка бурдуга бурдукка мелтуен эрээри, килиэп суоҕуттан көннөрү бурдук бурдуга эбиллибэт. Ону блинов, алаадьы, лэппиэскэ, галочкаҕа туһаналлар.

Гречка уонна сэлиэһинэй булкааһыттан (эбэтэр атын) бурдугу лапшаны, макарон оҥоһуктары, Япония (собону) уонна альпал итальянскай (пицкери) атыылыыллар. Францияҕа традиционные бретонские блинчики делаются из гречиха бурдук. Ол иьин курэхтэьэр еврейдэр вернмишели кытта булкуллубут гречневай хааһы «варнавшес» буолар. Греция урукку ССРС дойдуларыгар (каши курдук) гарнир быһыытынан киэҥник туһаныллар уонна үөһэ ахтыллыбыт холобурдартан ураты арҕаа Европа дойдуларыгар олус аҕыйах. Кэнники сылларга гечка куруппатыттан бородуукта кээмэйэ диетическэй сыалга туһаныллыбытын кытары сибээстээх.[2]

«Зеленая гречка» курдук биллэр, «зеленая гречка» диэн аатырар диетическэй уонна "доруобай" бородууктанан ааҕыллар, ону таһынан көннөрү гречкалааҕар икки төгүл ыарахан. Ол иһиттэн хааһы уонна да атын ас- үөл оҥороллор. Кытайга гречка куруппа бурдуга чэйи бэлэмнээһиҥҥэ, ааҕарга курдук, урукку өттүгэр үчүгэйи- куһаҕаны намтатарга туһаныллар.

Гречка куруппата, бурдук олус өр хараллан, армейскай ыскылааттарга харайарга табыгастаах.

  1. http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567#ancor Архыыптаммыт 2012, Бэс ыйын 19 күнүгэр. на запрос (element | Yield | item | Buckwheat | Wheat | country | Russian Federation | year | 2008 | 2007 | 2006 | 2005 | 2004 | 2003 | 2002 | 2001 |)
  2. Гречка төһө буһарарый?