Габышев Иван Пантелеймонович (Уччугуй Баанньа)

Габышев Иван Пантелеймонович (1921 с. т.) — космонавтика эйгэтигэр үлэлээбит математик учуонай, Иккис Аан дойду сэриитин кыттыылааҕа.

1921 сыллаахха билиҥҥи Ньурба улууһун Куочай нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 1919 сыллаахха төрөөбүт убайа эмиэ Уйбаан диэн эбит, онон кини Уччугуй Баанньа диэнинэн биллэр. Былыр оҕо турбат ыалыгар "абааһыны муннаран" ити курдук сахалар оҕолоругар биир ааты биэрэр эбиттэр. Кинилэр убайынан тулаайах улааппыттар.

Марха оскуолатын бүтэрэн баран Бүлүү учуулуссатыгар үөрэммит, онтон кылгастык Маалыкайга үлэлээн баран Марха сэттэ кылаастаах оскуолатыгар учууталлаабыт. 1939 сыллаахха Дьокуускайга авиашколаҕа үөрэммит. Онтон 1940 сыллаахха Москуба аттыгар Коломна куоракка учуутал үнүстүүтүгэр үөрэнэ киирбит. Аҕа дойдуСэрии саҕаламмытыгар байыаннай муора авиациятын учуулуссатыгар көспүт. Фроҥҥа ыарахан турук үөскээбитигэр түргэтэтиллибит куурсу бүтэттэрэн баран сэриигэ ыыппыттар. Бастаан зенитнай ротаны хамаандалаабыт, онтон автоматчиктар роталарын. Сталинграадка сэриилэспит, иккитэ ыараханнык бааһырбыт.

Госпиталтан тахсан баран Москуба уобалаһынааҕы Н.К. Крупская аатынан пединституукка киирбит, 1946 сыллаахха бүтэрбит. Бу үөрэнэр кэмигэр Галина Маслова диэн кыыһы кытта билсэн ойох ылбыт.

Москуба аннынааҕы Монино бөһүөлэккэ үрдүкү көтөр састаабы бэлэмниир Военно-воздушнай академияҕа преподаватель быһыытынан математика хаапыдыратыгар киирбит. Кэргэнэ Галина Петровна эмиэ ол академияҕа нуучча тылын преподавателинэн киирбит. Кэргэнниилэр акадьыамыйаҕа үөрэммит космонавтары барыларын үөрэппиттэр, ону тэҥэ сүрүн үлэтэ ракета көтөр траекториятын суоттуур үлэлээх эбит. Хойукка диэри засекреченнай ученайдар ахсааннарыгар киирэр эбит. Төрөөбүт сириттэн киниэхэ ыалдьыттыы тиийбит дьон эрдэ кэпсэтии быһыытынан көрсүһүннэрэр эбиттэр. Дьиэтин иннигэр часовой караулу иҥин нөҥүөлээн киллэрэллэр эбит.

Наҕараадалара

Аҕа дойду сэриитин 1-кы уонна 2-с истиэпэннээх уордьаннара, «Хорсунун иһин» мэтээл, «Сталинград көмүскэлин иһин» мэтээл