В. Н. Протодьяконов
 |
Бу ыстатыйа иһэ «Протодьяконов Василий Никитич» ыстатыйаҕа көһөрүллүөхтээх. Бу ыстатыйалары холбоон көмөлөһүөххүн сөп.
Өскө холбооһун тоҕоостооҕун ырытыы булгуччулаах буоллаҕына, бу халыып оннугар {{Холбуурга}} халыыбы туруор уонна Бикипиэдьийэ: Холбуурга сирэйгэ туһааннаах суругу эбэн кулу. Итини таһынан, бука диэн, көннөрүү историятын тургут. |
В.Н. Протодьяконов “Сайдыы төрдө – төрүт үгэс”
Василий Никитич Протодьяконов бу ыстатыйатын “Айар тыл уоттаннын!!! Тыл илбиһэ төлөннөннүн!!!”: Кэм – Литература – Төрүт үгэс туһунан санаалар” диэн кинигэтиттэн булан аахтым. Ааптар бу ыстатыйатыгар 9 источникка олоҕуран бэйэтин санаатын ааҕааччыларага ылы-чып тириэрдэр. В.Н. Протодьяконов бу ыстатыйатыгар ХХ үйэни, ол кэминээҕи суруйааччылары, үлэһиттэри сүөргүлээн, сэмэлээн суруйар. Хаһан баҕарар бэйэтин суруйааччы (айааччы) дэнэр киһи төрүт үгэскэ, ол эбэтэр норуот тылынан уус-уран айымньыга (фольклорга) олоҕуран саҥаны үөскэтиэхтээх диэн этэр. Саха литературатын төрүттээбит А.Е. Кулаковскай – Өксөкүлээх Өлөксөйү, А.И. Софронов – Алампаны, П.А. Ойуунускайы өрө тутара тута харахха быраҕыллар. Саха олоҕун, литературатын, историятын баһааҕырдыбыт, фольклору хаалынньаҥ оҥорон “дьаамаҕа көмө сатаабыт”дьону – Эллэйи, Күндэни, Батаакабы, Ефремовы, Канаевы, Тихоновы, Г. Эргиһи, Г.М. Васильевы, В.Т. Петрову ааттаталыыр. Кини бу дьон төрүт үгэһи суох гына сатаабыттарыттан
Бу ыстатыйа сүрүн санаатын, В.Н. Протодьяконов бэйэтэ суруйбутун курдук, тугу да уларыппакка киллэрэбин: “Баары атынынан солбуйуу – саҥаны киллэрии (новаторство) буолбат. Саҥа эргэттэн (урут баартан) төрүүр, эргэ саҥардыллыыта (саҥаттан тиллиитэ) новаторство диэн – ол буолар. Сайдыы төрдө – төрүт үгэс диэн ол аатырар” [273].
Бу ыстатыйа саха литературатын, историятын дириҥэтэн үөрэтэр эрэ дьоҥҥо буолбакка, билигин айа-тута сылдьар прозаиктарга, поэттарга, оскуола оҕолоругар, учууталларга олус суолталаах. Мин санаабар, ыстатыйаны, төһө да ааптар хос быһаарбытын үрдүнэн, киһи ылла да өйдүү охсубат. Ити кини дириҥ философскай ис хоһооннооҕун этэр. Саха сахалыы сайдыахтаах диэн олус сөпкө эппит дии санаатым. Ханнык баҕарар омук бэйэтин төрүт үгэстэрин умнуо суохтаах.