Васильева Екатерина Романовна

Сиргэ төрөөн, киhи буолан

Екатерина Романовна Амма улууhун «Кыhыл кэккэ» колхозка сэтинньи 27 кунугэр 1937 сыллаахха төрөөбүтэ. А5ата Амма Бөтүҥ нэhилиэгиттэн төрүттээх Васильев Роман Петрович, ийэтэ Алтантан төрүттээх Никифорова Дария Афанасьевна. Биир ийэттэн, а5аттан төрөөбүт иккиэлэр. Балта Галина Романовна Алтаҥҥа олорор, элбэх о5олоох, сиэннэрдээх. 1946 сыллаахха оскуолаҕа үөрэнэ киирбитэ. Оччотоо5у сэрии кэннинээҕи олох олус ыарахана. Ийэлэрэ оло5ор табыллыбакка кыыhын илдьэ Алтаҥҥа көhөн кэлбитэ. Кэлэн баран Таатта баhыгар тахсан 2 сыл кыстаабыттара. Ол иhин Екатерина Романовна үөрэнэр усулуобуйата суох буолан кэлин Алтаҥҥа киирэн алта кылааhы бутэрбитэ. Ол кэнниттэн колхозка улэлии- улэлии киэhээҥҥи оскуола5а үөрэнэн оскуолатын бутэрбитэ. Иванов Николай Степановичтыын холбоhон ыал буолан 8 оҕоломмуттара. Кэргэнэ эрдэ өлөн 8 оҕотун бэйэтэ иитэн улаатыннартаабыта. Эбэм барыта 13 сиэннээх, 4 хос сиэннээх(2014 с дааннай).

Үлэни өрө тутан

Екатерина Романовна эдэр сааhыттан 1954-56 сыллартан ыла төрөөбүт колхоhугар киэhээҥҥи оскуола5а үөрэнэ-үөрэнэ сир хоруйуутугар, бурдук ыраастааhыныгар улэлээбитэ.1956 сыллаахха «Олом Күөл» учаастагар доярканан, онтон 1958 сыллаахха Субан сүөhу көрүүтугэр, тинэhэни ынахха таhаарыыга улэлээбитэ. 1963-1973 сылларга «Олом Күөлгэ» бороон көрүүтүгэр үлэлээбитэ. Онтон 1973 сылтан пенсияҕа тахсыар диэри ньирэй көрүүтүгэр илиитин араарбакка үрдүк таhаарыылаахтык үлэлээбитэ. Кини туппут ньирэйдэрин хас биирдиилэрин туругун үөрэтэр, группаларынан арааран тус-туспа килиэккэлэргэ туруоран баран үлэhиттэрин аттаран туруорара. Ордук мөлтөх туруктаахтарын бэйэтэ ылан бүөбэйдиирэ. Ити курдук сыллата ньирэй өлүүтүн таhаарбакка, сууккатаа5ы эбиллиитин 614 грамна тиэрдэн, биир ньирэй 100 килограмм улаатарын ситиhэн улэтэ үрдүктүк сыаналаммыта.

На5араадалара 2014 с дааннайынан

- 1985 сылга совхозка Социалистическай үлэ Геройа Т.С.Лукин аатынан бириэмийэ лауреата;

- Райсовет, Райком уонна совхоз дирекциятын парткомун Бочуотунай грамоталарынан хас да төгүл на5араадаламмыта;

- Олохтоох советка үс төгүл депутатынан быыбардаммыта;

- «11 пятилетка ударнига» значогунан на5араадаламмыта;

- «Норуот хаhайыстыбатыгар үрдүк ситиhиилэрин иhин» бронза мэтээллээх;

- Өр сыллаах үлэтин иhин «Ветеран труда» мэтээллээх;

- 1978 сылтан совхоз, оройуон чемпион ньирэй көрөөччүтэ;

-« Медаль материнства»;

-« Материнская слава 2 степени»;

-« Материнская слава 3 степени» мэтээллэрдээх;

-2011 сыллаахха Эмис нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо аат иҥэриллибитэ;

-2013 сыллаахха “За вклад в развитие сельского хозяйства Амгинского улуса» бочуотнай знак хаһаайына;

Ахтыы

Мин, Васильева Екатерина Романовна, 1947 сыллаахха Амма Бөтүҥүттэн Алтан сиригэр Таатта баһа диэн сиргэ көһөн кэлбиппит. Ол сыл балтым Галя төрөөбүтэ. Биир ийэттэн аҕаттан төрөөбүт иккиэбит.Ийэбит балыыһаҕа үлэлээбитэ.1956 сыллаахха Оломҥо көһөн тиийбиппит. Онно Буруктаах диэн үрэх баһа дойдуга олорбуппут. Ол сиргэ 50-н тахса бургунаһы төрөтөн ыаньык ынах оҥорорбут. Саҥа төрүүр бургунастар сиргэнэллэрэ,тэбииктэрэ сүрдээх элбэх үлэни көрсөрбүт.Ол сиргэ үлэлии сүрдээх Бааска аҕата Сутаков Ньукулай кэргэнинээн Марыыналыын көһөн кэлбиттэрэ. Сүөһү төрөөтөҕүн аайы 1,5 – 2ый көрө-көрө дояркаларга биэрэрбит.Ол аата сыныйбыттарын,сымнаабыттарын кэннэ.Онтон Оломҥо көһөн кэлэн төрөөһүн саҕаланнаҕына дояркалары солбуйар этибит. Үчүгэй алаас сайылыгар сайылыырбыт.Күҥҥэ түөртэ ынаҕы ыырбыт.Барыта төрдүө буолан сайылаабыппыт Захарова Меланья, Константинова Маруся бааллара. Үүт тутааччынан Гаврильева Мотрена үлэлээбитэ,бостуук Гаврильев Бүөтүр этэ.Кыһынын Буруктаахха кыстыы-кыстыы сайынын Үчүгэй алааска көһөрбүт.Отчуттарга лэппиэскэ, итии ас оҥорон таһарбыт.1963 сыллаахха ньирэйи ийэтиттэн араарарга үлэлээбитим онтон эмиэ 3 сыл дояркалаабытым.1973-1994 сылга совхозка ньирэй көрүүтүгэр үлэлээбитим. Кутуйа сайылыкка ороһу ньирэйдэри көрөрүм кыстыкка киириэххэ дылы.Онно көмөлөһөөччүлэрим оҕолор буолаллара 100-200 тиийэ ньирэйи көрөрбүт.Балаҕан ыйыгар Чэчиргэ көһөн киирэрбит.Оччолорго онуһу бүтэрэр оҕолор 3 сыл үлэлииллэрэ. Элбэх оҕо кэлэн үлэлээн ааспыта.Ордук үчүгэйдик үлэлээбиттэрэ Захарова Муся, Уварова Мотя, Ноговицына Муся, Иванова Альбина,Петров Петр, Прохоров Илья уо.д. а.сыл аайы солбуйа саҥа солбуйа кэлэн иһэллэрэ.Ньирэйи күҥҥэ түөртэ аһатарбыт.Искусственнай, бороһуок үүтү убатан иһэрдэрбит,обрат оҥорон аһатарбыт.Сарсыарда 5 чаастан үлэ саҕаланара. Күҥҥэ 3-4 уйа ыраастыырбыт, от биэрэбит.Ый аайы ньирэйдэри ыйааһынныы кэлэллэр, төһө эбиллибиттэрин быһаараллар, хамнас эмиэ онон көрөн төлөнөрө.Итинник үлэлээн биир ньирэй 100 киилэ эбиллэрин ситиһэн орйуоҥҥа чемпион үрдүк аатын ылбытым.Сайылыкка Кыһыл муннук диэн баара.Онно араас мунньахтар ыытыллалара.Кыһыл муннугу уочаратынан сууйарбыт. Хас биирдии ньирэйи оҕо курдук бүөбэйдиирбит.Үлэлиир сир ыраас, бэрээдэктэктээх буоларын сөбүлүүрүм ол иһин оҕолортон эмиэ оннук сыһыаны ирдиирим.Үлэҕэ эппиэтинэстээх буоларга үөрэтэрим. Оччотооҕу ыччаттар олус үлэһит, кыһамнньылаах буолаллара,киһи эппитин толорор этилэр.Үлэлээбит сылларбын олус үчүгэйдик саныыбын.

Туһаныллыбыт литература

1.“Сыллар быыстарын сэгэтэн, кэлэр кэми түстэһэн”, 2012 с, Бичик, Дьокуускай, - 409 с;

2. Пестерев В.И., Емельянова П.И., “Амгинский район – вехи столетия”, Дьокуускай, Бичик, 2011 с., - 264 с;

3. Пестерев В.И., “Эмис нэһилиэгэ”, Дьоккуускай, “Бичик”, 2007 сыл, - 336с;

4. Васильева Екатерина Романовна ахтыытыттан;