Бөх баана
Бөх баана (индон. Bank sampah)[1] — Индонезияҕа үөскээбит кытаанах бөҕү хомуйуу уонна наардааһын бизнес-модела[2][3][4][5].
Бизнес-модель[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бөх бааннара көрүҥнэринэн арахсыбыт бөхтөрү ылаллар уонна бөҕү аҕалбыт дьоҥҥо суот арыйаллар. Бу суокка бөҕү аҕалбыт киһи аатын, бөх ыйааһынын уонна көрүҥүн суруйаллар[3][2][4].
Кэлимник аҕалбыт бөхтөрү кубулутааччыларга эбэтэр талбыт сэҥээрэр дьоҥҥо (холобур, коллекционердарга, аныгы уруһуйдьуттарга уо.д.а.) атыылыыллар.[6][3]. Бөх сыаната күн аайы уларыйа турар[6].
Бөх атыыламмытын кэннэ харчы бөҕү аҕалбыт киһи суотугар барар (харчы элбэҕэ-аҕыйаҕа бөх көрүҥүттэн, ыйааһыныттан уонна сыанатыттан тутулуктаах)[6][3][4]. Дохуот 85 %нын бөҕү аҕалааччы ылар, 15 % бааҥҥа тиксэр.
«Харчы» уурааччы (бөҕү аҕалбыт киһи) өлөрбүт харчытын 3 ый ааспытын кэннэ ылар кыахтаах[2][3].
Бу бааҥҥа соҕотох да, бөлөҕүнэн да кыттыахха сөп, холобур, дьиэ хаһаайыстыбатынан, оскуоланан уо.д.а[6].
Сорох бааннар аҥардас бөҕү ылыынан уонна атыынан эрэ дьарыктаммакка бэйэлэрэ бөҕү ол бу оҥоһуктарга кубулутууга үлэлииллэр[3].
Үлэ көрдөрүүлэрэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Bank Sampah Gemah Ripah диэн бастакы бөх баана 2012 сыллаахха ыйга 500-700 кг бөҕү ылар эбит[2].
Bank Sampah Cahaya Partha Jaya диэн бөх баана этэринэн, 2012 сыллаахха ый аайы 15 миллиона рупия (1 590 доллар) сыаналаах 5 тонна ол бу бөҕү ыла сылдьыбыт[6].
Баликпапанатааҕы бөх баана 2013 сыллаахха ыйга 2-3 тонна бөҕү хомуйар эбит[4]. Бу баан көмөтүнэн биир дьиэ кэргэн ыйга 50 000 рупияны (быһа холоон 5 доллар) кэмчилиир эбит.
2012 сыллаахха бөх бааннара дойдуларыгар 30-40 % пластиковай бөҕү «хонтуруоллуур» эбиттэр[3].
Остуоруйата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бөх баанын бырайыагын 2008 сыллаахха, Ява арыыга Джокьярта куоракка (Индонезия) Bank Sampah Gemah Ripah/Bank Sampah Bantul диэн ааттаах бастакы бөх баанын арыйбыт, Бамбанг Суэрда (индон. Bambang Suwerda) диэн киһи оҥорбут[6][2]. Бу бааны кини төрөөбүт дойдутун айылҕатын туһугар долгуйан тэрийбит[3].
Кэлин бөх баанын идеята түргэнник тарҕанан, Индонезияҕа хас да бэйэ бэйэлэриттэн тутулуга суох бааннар үөскээбиттэр[4][6][3].
2010-с сыллар саҕаланыыларыгар Бамбанг Суэрдаттан Таилаҥҥа бөх бааннарын тэрийэригэр көрдөспүттэр[6].
2012 сыл бэс ыйын бүтүүтүгэр Индонезияҕа уопсайа 31 миллиард эргийэ турар рупия харчылаах 782 бөх баана баар этэ[2].
2012 сыллааха Бамбанг Суэрда бөх баанын идеятын иһин Ашока пуондатынан бэлиэтэммитэ[3].
Индонезия салалтата Бамбанг Суэрда идеятын үрдүктүк сыаналаан бөх бааннары тэрийэргэ уонна өйүүргэ соруммута[3][2][7].
Куорат салалталара эбии бөх контейнердарын туруорар уонна сыл аайы хас биирдии бөх бааннарыгар харчынан көмөлөһөр буолбуттара[6].
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- ↑ Также «банк отходов». В английском языке чаще waste bank, также trash bank и garbage bank.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Sri Lestari. Bank Sampah, ubah sampah jadi uang (id). BBC (11 От ыйын 2012). Тургутулунна 14 Ыам ыйын 2015.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 BAMBANG SUWERDA(ааҥл.). Ашока (фонд) (2012). Тургутулунна 14 Ыам ыйын 2015.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Randy Salim. Waste Not, Want Not : “Waste Banks” in Indonesia(ааҥл.) (2013-19-12). Тургутулунна 14 Ыам ыйын 2015.
- ↑ Mengenal Apa Itu Bank Sampah (id). Unilever. Тургутулунна 14 Ыам ыйын 2015.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Ni Komang Erviani. Community solves its own trash problem(ааҥл.). The Jakarta Post (Халыып:TranslateDate/en). Тургутулунна 14 Ыам ыйын 2015.
- ↑ http://www.menlh.go.id/from-trash-to-cash-dari-sampah-jadi-rupiah/ (id). Kementerian Lingkungan Hidup (14 Муус устар 2012). Тургутулунна 14 Ыам ыйын 2015.
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
- Bank Sampah Gemah Ripah/Bank Sampah Bantul: banksampahbantul.com