Боотулуу (Үөһээ Бүлүү нэһилиэгэ)

Боотулу нэһилиэгэ Үөһээ Бүлүү улууһун каартатыгар

Боотулу нэһилиэк. Үөһээ Бүлүү улууһун нэһилиэгэ, киинэ Боотулу.

Улуус кииниттэн 120 км. хоту диэки. Сырыылара — кыһыҥҥы суол, сайынын — салгынынан.

Нэһилиэнньэтин ахсаана 1592 киһи (2007 сыл), ол иһигэр: Боотулу — 1350, Көтөрдөөх — 250 киһи.

Боотулуу устуоруйата

Л. Николаев суруйуутунан Боотулуулар бастаан Сэтэкэмҥэ кэлэн дьон хаалларан баран салгыы уҥуор тахсаллар. Мааркап — Марк Иванов оҕонньор сэһэнэ уонна Л. Николаев суруйуута үүт-маас сөп түбэһэллэр. Онон букатын хойуккааҥҥа диэри Сэтэкэм Боотулуута уҥуоргу Боотулуу нэһилиэгэр киирэрэ чахчы буолан тахсар.

Мааркап сэһэннэрэ туоһулуурунан Боотулуу чаччыыналара үс киһи эрэ биллэр: Омукчаан Өндөрөй, Куука Ньукулай, Сэрбэкэ Сөдүөт. Ол гынан баран бу чаччыыналартан Омукчаан эрэ уҥуоргу Боотулууга тахсан мунньахтаспыта чуолкай биллэр. Мааркап сэһэнинэн Омукчаан төрүүр кэмигэр Үөһээ Боотулууга, ол аата уҥуоргу Боотулууга, «ааттаах киһи Дабыыт кулуба». Бу бука Давыд Григорьевич Поскачин буолуо. Кини 1868—1873 сыллаахха чаччыына, 1873—1877 сыллаахха быыбарынай, онтон 1879—1882 сылларга кулубаҕа хандьыдаатынан сылдьыбыт, 1882—1884 сылларга нэһилиэгэр кинээстээбит. Улуус кулубатынан кэлин үлэлээбит. Онон Мааркап чаччыына дуу, быыбарынай дуу, эбэтэр өссө атын дуоһунаска дуу сылдьыбыт киһини кулуба диэн сөп.

Ол аата, Куука уонна Сэрбэкэ Боотулуу Үөдүгэйгэ киирбитин кэннэ чаччыыналаабыт буолуохтарын эмиэ сөп.

Нэһилиэк биллиилээх дьоно

• Николаев Лазарь Федотович (1900 с. төр.) — Үөһээ Бүлүү улууһун устуоруйатын үөрэппит-чинчийбит, кырдьаҕастар үһүйээннэрин, ахтыыларын муспут.
• Тарасов Иван Андреевич (1914—1983) — история билимнэрин кандидата.
• Амыдаев Николай Данилович (төр. 1932) — худуоһунньук, муосчут.
• Долгунов Василий Софронович (төр. 1933) — РФ уонна Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, педагогика билимнэрин кандидата.
• Дадаскинов Степан Егорович (төр. 1933) — поэт, прозаик.
• Сивцев Василий Тарасович (төр. 1933) — литератураны ырытааччы, тылбаасчыт, саха норуодунай поэта.
• Алексеев Михаил Петрович (төр. 1937) — биллиилээх саха лингвиһа, тыл үөрэҕин билимнэрин кандидата.
• Герасимов Николай Афанасьевич (Айталын) (төр. 1939) — поэт, суруйааччы.

Ылыллыбыт сирэ

Энциклопедия Якутии. — М., 2000