Амир Тимур түмэлэ

Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт

Амир Тимур түмэлэ

Тимуридтар устуоруйаларын судаарыстыбаннай түмэлэ - Ташкент куорат ортотугар турар, Амир Тимур кэминээҕи Орто Азия устуоруйатыгар уонна кини олохтообут династиятын бэрэстэбиитэллэригэр анаммыт. Түмэл, Узбекистан Өрөспүүбүлүкэтин "Судаарыстыбаннай уникальнай научнай эбийиэктэр испииһэктэрэ" диэн дөкүмүөҥҥэ киирэр. Түмэлгэ Тимур салайбыт эпохатыгар уонна Тимуридтар династияларыгар сыһыаннаах 5 тыһ.тахса экспонат баар. Тимуридтар устуоруйаларын судаарыстыбаннай түмэлэ, 1996 с.бэрэсидьиэн Ислам Каримов көҕүлээһининэн, Тимур төрөөбүтэ 660 сылын буолар бырааһынньыгын көрсө арыллыбыта. 2006 с.түмэл 10 сылыгар, "10 лет Государственному музею истории тимуридов"-диэн экспозиция арыллыбыта. 2007-2011 сс."Узбекистаҥҥа уонна тас дойдуларга, Тимуридтар кэмнэринээҕи сурук пааматынньыктары үөрэтии"-диэн, фундаментальнай чинчийиилэр бырайыактара толоруллубута. Кини чэрчитинэн Амир Тимур уонна Тимуридтар кэмнэринээҕи рукопистарга сыһыаннаах, атын дойдуларга харалла сытар матырыйааллар уонна сибидиэнньэлэр хомуллубуттара. Түмэл дьиэтэ, муннуктара суох, цилиндирдии моһуоннаах, илиҥҥилии классическай куупаллаах. Үс этээстээҕиттэн, иккиһэ уонна үсүһэ бүүс-бүтүннүү Тимуридтар устуоруйаларыгар анаммыт. Түмэл ис өттө мраморынан, колонналарынан, роспиһынан, илиҥҥи миниатюраларынан, сусальнай көмүһүнэн( 20 киилэ туттуллубут)сиэдэрэйдик киэргэтиллибит, онтон дьиэ бэйэтэ - балдахинынан. Саалалар истиэнэлэрэ - Амир Тимур олоҕун көрдөрөр фрескалар уонна былыргыттан саҕалаан аныгыга диэри дойду олоҕун көрдөрөр хартыыналар. Түмэл киэргэлинэн 8,5 м. үрдүктээх, 106 подвескалаах люстра, эмиэ, буолар. Түмэл сүрүн экспонаттарынан:дьиҥнээҕэ Хазрати Имам ансаамбылыгар киирэр Муйи Муборак медресеҕа баар, Усман Коранын куоппуйата, ону кытта Амир Тимур төрүөҕүттэн өлүөр диэри олоҕор анаммыт, үс чааска араарыллыбыт панно буолаллар. Түмэл экспонаттара темаларынан холбоспуттар:"Культура и история письменности в Узбекистане", "Город-крепость Шохрурия", "Наше наследие за рубежом", "Амир Тимур-Клавихо-Самрканд", "Эпмзоды из жизни Амира Тимура", "Амир Тимур и Тимуриды - глазами художников", "Эпоха Амира Тимура и Тимуридов с точки зрения ученых и писателей". Узбекистан Национальнай Агенствотын даннайдарынан, 2014 сыл алтынньытыгар түмэл фондугар 5000 тахса экспонат баар этэ. Ол иһигэр - Амир Тимурга уонна Тимуридтар эпохаларыгар сыһыаннаах рукопистар, Амир Тимур гербэтэ ойуулаах уонна Тимуридтар династияларын бэрэстэбиитэллэрин аата чеканкаламмыт үрүҥ көмүс уонна алтан манньыаттар, керамикаттан уонна алтантан оҥоһуктар, этнографическай интэриэһи тардар биридимиэттэр, военачальниктар уонна эрэдэбиэй буойуннар таҥастара, сэриилэһэр сэбиргэллэрэ, ювелирнай оҥоһуктар, музыкальнай үнүстүрүмүөннэр, Улугбек астрономическай үнүстүрүмүөннэрэ уонна да атын элбэх, Тимуридтар эпохаларыгар киирэр култуурунай сыаннастар. Кинилэр оһуордара, өҥнөрө 600 сыл ааспытын да кэннэ, бастакы көрүҥнэрин сүтэрэ иликтэр эбит. Түмэл экспонаттара историческай сыаннастаахтар уонна Амир Тимур судаарыстыбаннай дмэйэтэл эрэ буолбакка, наука, ускуустуба, уонна култуура, ремессленичество, духовность уонна үөрэҕирии кэрэһитэ, араҥаччылааччыта буоларын туоһулууллар. Сыл аайы, түмэл фондун археологическай раскопкаларга булуллубут экспонаттар толорон биэрэллэр. Холобура, 2014 с.ыам ыйа-бэс ыйа, Шахрухия кириэппэс раскопкатыттан 50 единица экспонат киирбитэ. Ону таһынан, түмэлгэ граница таһыгар таһаарыллыбыт артефактары төнүннэрэллэр. Узбекистаҥҥа кэлэр официальнай дэлэгээссийэлэр, судаарыстыба баһылыктара, правительство салайааччылара, парламент дэлэгээссийэлэрэ, норуоттар икки ардыларынааҕы тэриллиилэр бэрэстэбиитэллэрэ, наука уонна култуура диэйэтэллэрэ Тимуридтар устуоруйаларын судаарыстыбаннай түмэлигэр, эмиэ, сылдььаллар. Түмэлгэ туспа хоһу, сылдьыбыт ыалдьыттар бэлэхтэрэ ылар. Түмэл экспонаттара Францияҕа, Германияҕа, АХШка, Австрияҕа буолбут быыстапкаларга кыттыыны ылбыттара. Сыл аҕайы, Тимуридтар устуоруйаларын түмэлигэр тыһыынчанан туристар сылдьаллар. https://ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8_%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%B2 https://www.tourister.ru/world/asia/uzbekistan/city/tashkent/museum/26425 https://www.advantour.com/rus/uzbekistan/tashkent/amir-temur-museum.htm