Алдан (өрүс)
| Алдан өрүс | |
|---|---|
 | |
| Төрдө | Становой хребет |
| Ханна түһэрий | Өлүөнэ өрүс |
| Тардыытын дойдута | Россия |
| Уһуна | 2273 км |
| Орто түһэрэр уута | 5060 м³/с (төрдүн аттыгар) |
| Бассейнын иэнэ | 729 000 км² |
| ГВР | 18030600112117300000011 |
Алдан өрүс диэн Өлүөнэ өрүс уҥа салаата, уһуна 2273 км, тэнийэн сытар иэнэ 729 тыһ. км², салаалартан уһуннара буолар уонна өрүс уутун 30% сүүрдүүтэ Алдаҥҥа тиксэр.
География
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Алдан өрүс Становой сис хайа хоту өртүттэн саҕатын ылар. Өрүс үөһэ өттүгэр элбэх таас боруоктаах, алын өттүгэр хас да үөскэ арахсар. Улахан салаалартан: уҥа - Төмтөөн, Учур, Маайа, Ааллаах Үүн; хаҥас - Амма, Нуотара, Тыры уонна Таатта. Өрүс 10 км уһун салааларын ахсаана 275. Тэнийэн сытар иэнигэр Алдан өрүс 114 тыһ. тахса уу сүүрүгүрэр салаалардаах уонна 51 тыһ. тахса күөллэрдээх.
Гидрология
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Алдан өрүс сыллааҕы уутун ороскуота 5060 м³/сек. Халаан уута ыам ыйтан от ыйыгар дылы бэлиэтэнэр, уу таһыма 7 - 10 м. дылы үрдүүр, ороскуота - 30—48 тыһ. м³/сек. Муус туруута алтынньы ыйтан ыам ыйыгар дылы.
Хаһаайыстабата туһаныы
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Алдан өрүскэ хатыыс балык элбэхтик тарҕаммыт. Борокуоттар Томмот куоракка дылы сылдьаллар, борокуот сүрүн тиксэр сирэ: Томмот, Уус-Майа, Хаандыга. Алдан өрүс кытылыгар кыһыл көмүс, таас чох, сүлүүдэ, уран сытар сирдэрэ биллэр.
Алдан өрүс салааларыгар ГЭС каскада тутуллуохтаах.
.jpg)