Айыыһыт

Айыыһыт - киһиэхэ төрүөҕүттэн өлүөҕэр дылы Халлааны кытта Ситимэ буолар. Айыыһыт оҕо этэ-сиинэ Ийэтин иһигэр үүнэрин барытын кэтээн көрөр, оҕо улаатан ырыаһыт дьоҕурдаах буолар буоллаҕына оҕоҕо куолаһын ыллыыр гына анаан күүһүрдэн оҥорон биэрэр. Оҕо этэ сиинэ Ийэтин иһигэр бастаан сибэкки умнаһыгар чөрбөтө үүнэрин курдук үүнэн тахсар, онтон оҕону киһи быһыытынан тыыннаах сылдьар Кутун-Сүрүн оҕо Ийэтиттэн төрөөн тахсар түгэнигэр, Айыыһыта сиргэ чугаһыыр уонна аналлаах аппараатынан Катапульта диэнинэн кыҥаан ытан, оҕо салгын бастакы эҕирийиитигэр Куту оҕо иһигэр айаҕынан киллэрэ охсор. Итинник Куту оҕоҕо түһэрэн киллэрэр соҕотох ньыма буолбат. Айыыһыттар оҕо Кутун-Сүрүн киллэрэр угар элбэх ньымалаахтар. Айыыһыт оҕо төрөөн тахсыбытын кэннэ улаатарын куруук бэйэтин аналлаах компьютерынан куруутун кэтээн көрөр-харайар, оҕо ыалдьыбатын диэн Харысхал улахан Эниэргийэ биэрэллэр, ол улахан иммунитет харысхал буолар, оҕо кыра аайы ыалдьыбат буолар, тоҥмот, улаханнык аччыктаабат, үүтүнэн сөп буолан сылдьар уо д а. Оҕо уһун үйэлэнэр буоллаҕына, оҕо биэс сааһын туолуута Айыыһыта оҕо төбөтүн үрдүнэн ии(импульсное кольцо) таҥар, ол ииттэн ситим Олох быата холбонор (Серебряная нить жизни) дэнэр. Ол курдук киһи Ситим быата биир төрдө Айыыһытын аналлаах киһини олоҕун устата маныыр Компьютерыгар холбонор. Айыыһыт — дьиэ кэргэн, таптал айыыта, үөскэтэр айыы, төрүүрү-ууһууру үөскэтэр. Айыыһыт Хотун Айыы Суолун 1-гы халлааныгар (хартагаһыгар) олорор.

Саха итэҕэлигэр Айыыһыт ордук Муус устарга киһиэхэ чугаһыыр. Кини баар буолан сиргэ Таптал, Кэрэ үөскээбит, тэнийбит. Айыыһыт илин халлааҥҥа олорор. Үрүҥ Айыы оҕо кутун биэрдэҕинэ, ону туһааннаах айыллыбыт киһиэхэ Айыыһыт киллэрэр диэн өйдүүллэрэ биһиги өбүгэлэрбит. Уол кутун быһах, биитэр оноҕос гынан, оттон кыыс кутун кыптыый гынан аҕалар эбит.

Айыыһыт хайыспыт сиригэр үөрүү олохсуйар. Кини үктэммит сиригэр уйгу-быйаҥ түһэр.

Айыыһыт — оҕо төрөөһүнэ, дьиэ кэргэн, оҕону иитии айыыта. Айыыһыт айбытын курдук дьон-сэргэ иитиллэн тахсан дьоллоохтук-соргулаахтык олоруохтаах. Бу үөрэх этэринэн, туох барыта оҕо иитиллэн, үчүгэй, доруобай буоларыгар туһаайыылаах.

Айыыһыт биэриитэ. Айыыһыт биэрбит оҕото элбэх ыччаттаах, оҕомсох, аламаҕай, истиҥ буолар. Сүрүн идэтэ — ийэ.

Хаһан да, тугу да санаабычча оҥорбот. Сыыйа киһини үрдэтэр, үтүөҕэ тардыһар гына үөрэтэр. Кини кыамматы өрө тардар, күүстээҕи үтүөҕэ туһаайар. Оҕону таптыыр киһи, оҕо туһугар кыһаллар. Оҕо бүөбэйгэ, көмөҕө, тапталга наадыйар. Ону өйдүүр киһи айыыһыттаах буолар.

Сүрүн туома - "Айыыһыты тардыы", ыҥырар тыла - "Дьарылык!".

Айыыһыт, бары айыылар курдук, биир курдук буолан баран сэттэ дьүһүннээх. Ол Айыыһыт ыала дэнэр:

1) Аан Айыыһыт сүрүн туома: Ситим быһыыта аан алгыьа: Айыыһыт аартыга арылыннын кэс тыла: Төрүккүн харыстаа 2) Имэҥ уонна Дьалыҥ Айыыһыттар сүрүн туомнара: Дьалыҥ тардыыта аан алгыстара: ИА эҥэрдэстин, ДьА аргыстастын кэс тыллара: Имэҥнээх буол 3) Хороҥ Айыыһыт (эр киһи төрдө) уонна Ньэлбэҥ Айыыһыт сүрүн туомнара: Айыыһыты сыһыарыы аан алгыстара: Хороҥ Айыыһыт холбостун, Ньэлбэҥ Айыыһыт кыттыстын кэс тыллара: Аналлааххын бул 4) Ахтар Айыыһыт сүрүн туома: Уруу аан алгыьа: Саха ыала буолан сандаарын кэс тыла: Ыал буол 5) Хаан Айыыһыт сүрүн туома: Оҕо уйатын оҥоруу аан алгыьа: Уол оҕонон уруйдан, кыыс оҕонон айхаллан кэс тыла: оҕолон-уруулан 6) Күбэй Айыыһыт сүрүн туома: Айыыһыты атаарыы аан алгыьа: Төрөппүт оҕоҕун уйалаа, атаҕар туруор кэс тыла: Оҕоҕун иитэн киһи оҥор 7) Эдьээн Айыыһыт сүрүн туома: Киһи төрдө буолар кэскили оҥоруу аан алгыьа: Алтан сэргэҥ аҕыс үйэ тухары айгыраабатын, тойон сэргэн то5ус үйэ тулхадыйбатын кэс тыла: Оҕоҥ кэскилин тэрий

                                    Айыыhыт

Үрдүк Итэҕэл Барыллаан биэрээччилэр Айыыһыттар Куту-Сүрү, киһини иитэр-такайар үлэлэрин туһунан.(Аныгы үөрэх, саҥа өйдөбүл)

Аар Айыы Тойон айыл5а энин устар балыктарыгар ону тэнэ уен-курдьэ5э,уен-кейуур харамайдарыгар айыыhыты анаабатах. Оттон айыл5а хамныыр харатын,кынаттаах кетерун энин керунэ тус бэйэ айыыhыттаах:

1.Орто дойду дьоно уескээhинин айыыhыта-Нэлбэй айыыhыт(Нанайа).

2.Манан ону тэнэ дэннэ кестер еннеех урун сууруктэр уескээhиннэрин айыыhыта-Куруе Дьеhегей. Биллэринэн, Куруе Дьеhегей алта(?) инилээх. урун суурук енун белехтере тус- туспа айыыhыттаахтар.

3.Хара сууруктэр уескээhиннэрин айыыhыта- Мылахсын( Иhэгэй).

4. унугэстэр уескээhиннэрин айыыhыта- Норолуйа уо д.а.

О5о тереете5унэ айыыhыт сиргэ туhэр, кыра киhи киирбит ыалыгар ыалдьыттыыр. Онон кинини тэhииркэтимээри дьиэлээхтэр улаханнык ыhыытаhан-хаhыытаhан санарсыа суохтаахтар. "Бутэй" эттээх-сииннээх киhи хара5ар кестубэт айыыhыт барыны-бары кере-истэ, сэргэ5элии, ере чербеннуу олорор.

Орто дойду дьоно уескээhинин айыыhыта Нэлбэй айыыhыт( Нанайа) инньэ Ахеменидтар са5анаа5ы Иран Нанайя богинятыттан силистээх-мутуктаах.

Манна ессе эбии кут-сур кер.