Өлүөнэ остуруогун 1634 сыллаахха сахалар төгүрүйүүлэрэ

Бу сахалар өрө турууларын сорох историктар Мымах бастаанньата диэн ааттыыллар. Фишер диэн чинчийээччи бу өрө турууну Мымах салайбыта диэбит эбит. Иван Галкин суруйуутугар кырдьык Мымах улууһугар атын улуустартан сэрииһит дьон мустубутун этэр. Ону Фишер Мымах 600 буойуну хомуйбутун курдук сыыһа эппитэ атын историктар үлэлэригэр сыыйа көһөн хаалбыт. Итинник «Брокгауз-Эфрона» энциклопедиятыгар эмиэ Мымах 600 киһини мунньан Дьокуускай остуруогун урусхаллыан баҕарбыт диэн этиллэ сылдьар. Ол гынан баран О.В.Ионова этэринэн Мымах ханнык да архыып дөкүмүөнүгэр Мымах бастаанньаҕа кыттыбытын туһунан сибидиэнньэ суох, атын кинээстэр буоллаҕына ол дөкүмүөннэргэ хаста да ыйыллаллар диир.

1633 с. ахсынньытыгар Нам улууһугар сахалар тоҕуоруһаллар, ахсааннара 600 - 1000 киһи кэриҥэ. Сүбэлэһэн Дьокуускай остуруогун ылыыны былаанныыллар. Аттаах, сатыы батастаах, охтоох, куйахтаах дьон остуруогу төгүрүйэн баран бары өттүттэн саба түһэн ыларга сүбэлэспиттэр. Иккис былааннара төгүрүйэн баран уоттааһын. Онно анаан туос уонна от бэлэмнээбиттэр.

Тохсунньу 4 күнүн киэһэтигэр Мымах кулута атамаан Галкиҥҥа кэлэн сахалар саба түһээри бэлэмнэнэллэрин эппит. Мантан арааһа Мымах Хаҥалас тойотторун сөбүлээбэккэ хайаларын да диэки буолбатах быһылаах диэн О.В.Ионова сылыктыыр.

Галкин атамаан маны истэн баран эрдэтинэ саба түһэргэ былааннанар. 47 аттаах хаһааҕы илдьэ нам буолаһыгар тиийэр. Тохсунньу 5 күнүгэр сэрии буолар. Сахалар бастаан оҕунан ытыалыыллар, онтон үҥүүлээх уонна батыйалаах аттаах дьонунан сырыһыннаран кимэн киирэллэр. Манна 40-ча киһилэрин сүтэрэллэр. бу сэриигэ Откурай диэн сахалар биир тойонноро ыараханнык бааһырар. Хаһаахтар аттарын барытын сүтэрэллэр, элбэх хаһаах ол иһигэр Иван Галкин бэйэтэ бааһыраллар. Сэрии түмүгэр хаһаахтар остуруокка куоталлар. Сахалар остуруогу төгүрүйэллэр, уонна икки ый кэриҥэ кими да киллэрбэккэ да таһаарбакка да сыталлар. Остуруокка сытар дьон аччыктааһын буолар, бэринэллэрэ эбэтэр хоргуйан өлөллөрө аҕыйах хонук хаалбытын кэннэ олунньу бүтүүтүгэр тоҕо эрэ сахалар баран хаалаллар.

Литература

• Ионова О.В. Из истории якутского народа: (первая половина XVII в.). – Якутск: Кн. изд-во, 1950. – 112 с.
• Токарев С.А. Очерк истории якутского народа. – М.: Госуд.социал-экономич. изд-во, 1940. – 248 с.