Чарлз Дарвин

Чарлз Дарвин

Чарлз Ро́берт Да́рвин (ааҥл. Charles Robert Darwin; 1809–1882) — эволюция теориятын айбыт Англия чулуу учуонайа, натуралист, айанньыт.

Билигин ити теория айылҕаны үөрэтэр наукаҕа баһылыыр теория быһыытынан сылдьар. Теория олоҕор тыынар тыыннаах отой судургу көрүҥтэн саҕалаан тас эйгэ усулуобуйатыгар сөп түбэһэн уларыйан уонна сайдан баччааҥҥа диэри кэллэ диэн санаа сытар.

Дарвин 1809 сыллаахха олунньу 12 күнүгэр Шрусбери диэн сиргэ Шропшир графствоҕа сэниэ ыалга 5-с уолунан төрөөбүтэ. Аҕата Роберт Дарвин быраас, ийэтэ Сьюзан Дарвин (Уэджвуд). 1817 сыллаахха күнүскү оскуолаҕа киирэригэр 8 саастаах Дарвин хайыы-үйэ айылҕаны сэргиир этэ. Бу сыл от ыйыгар ийэтэ өлөр. 1818 сыл балаҕан ыйыгар убайын Эразмы кытта (Erasmus Alvey Darwin) Шрусбери оскуолатыгар пансиоҥҥа (интэринээккэ) киирэр.

1825 сыл сайыныгар аҕатыгар ыарыһахтары көрөрүгэр көмөлөһөр. Ол сыл Эдинбург университетыгар киирэр, ол гынан баран сатаан үөрэммэт, ол оннугар Чарлз Ватертон диэн урукку кулут киһиэхэ таксидермияны баһылыыр. Икки сыл кэриҥэ син биир Эдмонтоҥҥа үөрэнэр: Эдмонтон Грант диэн муора сиһэ суохтарын үөрэтэр киһиэхэ ассистенныыр, айылҕа историятын уонна геологияны Роберт Джемсоҥҥа үөрэтэр. Иккис сылыгар университет түмэлигэр үүнээйилэр классификацияларын үөрэтэр.

Аҕата уола медицинаны бырахпытын истэн Кембриджка христианнар колледжтарыгар киирэригэр этэр. Онон чааһынай учуутал салалтатынан бэлэмнэнэн баран 1828 сыл саамай саҥатыгар Кембриджка үөрэнэ киирэр. Бэйэтэ билиммитинэн үөрэххэ оччо сыстыбат, ат сүүрдүүтүнэн, саанан ытыынан, булдунан дьарыктанар. Сыгана Уильям Фокс үөннэри үөрэтэр энтомологтары кытта билиһиннэрэр. Онтон сылтаан Дарвин хомурдуостары хомуйуунан дьарыгырар. Джон Генслоу диэн ботанигы уонна да атын натуралист учуонайдары кытта билсэр. 1831 сыллаахха колледжын бүтэрэр, теологияны, литератураны, математиканы, физиканы баһылыыр.