Васко да Гама
Ва́ско да Га́ма (порт. Vasco da Gama; 1460 эбэтэр 1469—1524) — Португалия чинчийээччитэ, Индияҕа бастакы муораннан айаны оҥорбут европеец быһыытынан биллэр.
Төрдө-ууһа
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Васко да Гама 1460 сыллаахха (атын барылынан — 1469 с.) Синеш куорат алкайдын уонна Саньяго орденын магистрын Эштеван да Гама (1430—-1497) дьиэтин кэргэнигэр төрөөбүт. Ийэтэ — Изабела Содре.
Индияҕа айан
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Мануэл I хоруол аан бастаан Индияҕа Васко да Гама аҕатын ыытаары гыммыт, онто өлөн хаалан 1497 сыллаахха Васка да Гама экспедицияны баһылаабыт, уонна Лиссабонтан туруммут. Эскадра үс сүрүн аалтан уонна биир көмөлөһөр аалтан турар эбит. «Сан-Габриэл» диэн флагман хараабылы Васко да Гама бэйэтэ салайбыт. 1497 сыл от ыйын 8 Африканы соҕуруу өттүнэн эргийэн Мыс Доброй Надежды ааспыт. 1498 тохсунньу бүтүүтүгэр экспедиция Замбези өрүскэ киирэн өрөмүөннэммит, онтон Африка илин кытылын устун устубут. Момбасаттан арааб лоцманын Ахмад ибн Маджид диэн киһини ылан баран Индияҕа көнөтүк устубуттар. Чинчийээччи Т.А.Шумовскай этэринэн араабтар португааллары муора навигациятыгар да, астрономияҕа да быдан куоһараллар эбит. Үс нэдиэлэ устуу кэнниттэн 1498 ыам ыйын 20 эскадра Индия соҕуруулуу-арҕаа кытылын булбут уонна Каликут (Кожикоде) пуордугар киирбит. Манна табаар атыылаһан баран экспедиция төттөрү аттаммыт.
Португалияҕа 1499 сыл балаҕан ыйыгар төннөн кэлбит, улахан бочуотунан көрсүллүбүт, бөдөҥ харчынан наҕараадаламмыт уонна "Индия байҕалын Адмираала" титул ылбыт. Өссө Дон титулун уонна Синеш уонна Вила-Нова-де-Милфонтешгода куораттары бас билиигэ ылбыт. 1519 сыллаахха граф Видигейра титулун ылбыт.
Хойут өссө иккитэ Индияҕа сылдьыбыт. Кочин (Коччи) диэн Индия куоратыгар 1524 сыл ахсынньы 24 күнүгэр өлбүт.