Бу сирэй Ыам ыйын 30 куодун көр

'''Ыам ыйын 30''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 150-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 151-c күнэ). Сыл бүтүө 215 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|Ангилья}} — Ангилья күнэ, 1967 сыллаахха Ангилья өрөбөлүүссүйэтэ саҕаламмыт
* {{Флагификация|Испания}} — Канаар арыыларын күнэ. 1983 сыллаахха бу күн Канаар арыыларын Түмэнин бастакы сиэссийэтэ саҕаламмыт.
* {{Флагификация|Тринидад уонна Тобаго}} — Ииндийэттэн кэлии күнэ. Бу күнү Кариб байҕал арыыларыгар, Фиджигэ уонна Маврикийгэ араас күҥҥэ Ииндийэттэн дьону үлэлэтэ аҕалбыттарын бэлиэтээри ылаллар.
* {{Флагификация|Пуэрто-Рико}} — Лодка буолбут кыргыы сиэртибэлэрин күнэ. Лод аэропордугар (Израиль) 1972 сыллаахха буолбут теракка 18 пуэрториканец өлбүтэ
* {{Флагификация|Никарагуа}} — Ийэ күнэ
* {{Флагификация|Хорватия}} — Судаарыстыбаннас күнэ

== Түбэлтэлэр ==
* [[1431]] — Руаҥҥа [[Жанна д’Арк]]ы уматан өлөрбүттэр.
* [[1510]] — [[Мин династия]] ыраахтааҕыта Чжэндэ [[Кытай]]ы баһылаан олорор кэмигэр буолбут өрө туруу баһылыгын Чжу Чжифань (Аньхуа принц диэн титуллааҕа, эмиэ Мин династияттан төрүттээҕэ) диэн киһини туппуттар. Мин династия Кытайы 1368 сылтан 1644 сыллаахха диэри салайбыта, хань омуктар тиһэх династиялара этэ.
* [[1631]] — [[Франция]] бастакы хаһыата La Gazette тахсыбыт. Бу хаһыат [[Европа|Европаҕа]] бастакы аныгылыы көрүҥнээх хаһыатынан ааҕыллар.
* [[1876]] — [[Александр II]] ыраахтааҕы украиналыы тылынан айымньыны бэчээттиири, испэктээк туруорары, кэнсиэртиири, лиэксийэ ааҕары, кыраныысса таһыттан украиналыы кинигэ киллэрэри уонна начаалынай оскуолаҕа украиналыы үөрэтэри боппут. Бу ыйаах Украина туспа дойду буолан барыытын бопсор соруктаах этэ.
* [[1896]] 
** Москубаҕа Ходынка хонуутугар Николай II хоруона кэтиитигэр анаммыт күүлэй кэмигэр 1300-тэн тахса киһи (былаастар ааҕыыларынан 1389, оттон атыттар сыанабылларынан 4 тыһыынчаҕа тиийэр киһи) ыгыллан уонна тэпсиллэн өлбүт. 
** [[Нью-Йорк]] куоратыгар устуоруйаҕа бастакы [[массыына]] саахала буолбут. [[Массыына]] уонна [[бэлисипиэт]] харсыспыттарыгар бэлисипиэттээх киһи атаҕын тоһуппут.
* [[1913]] — Лондоннааҕы сөбүлэҥҥэ илии баттаммыт, Балкаан бастакы сэриитэ түмүктэммит. [[Албания]] тутулуга суох дойду буолбут.
* [[1927]] сыллаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бөрөсүүдьүмүн уурааҕынан [[Эбээх]] бөһүөлэгэр кииннэнэн Орто Халымаҕа [[Иккис Хаҥалас]] нэһилиэгин олохтоох сэбиэтэ тэриллибитэ.
* [[1937]] — [[Чикаго]] полицията (АХШ) уон оробуочай демонстрааны ытан өлөрбүт.
* [[1941 сыл|1941]] — [[Аан дойду иккис сэриитэ]]: Манолис Глезос уонна Апостолос Сантас Грецияҕа Акрополь үрдүттэн ньиэмэс былааҕын суулларбыттар.
* [[1942 сыл|1942]] — Аан дойду иккис сэриитэ: биир тыһыынча Британия бомбардировщига балтараа чаас тухары Кёльн куораты (Германия) буомбалаабыттар.
* [[1944]] — зенитнай артиллерияҕа сэриилэһэ сылдьар эпиһиэр, саха суруйааччыта [[Макаар Хара]] «Тиийдилэр эн ырыаҥ тыллара» диэн [[Күннүк Уурастыырап]]ка анаабыт хоһоонун "Кыым" хаһыакка ыыппыт. 
* [[1950]] — ВКП(б) Киин кэмитиэтэ кыра [[холкуос]]тары бөдөҥсүтэр туһунан уураах таһаарбыт.
* [[1953]] — [[ССРС]] [[Туурсуйа]]ттан сирдэри, холобур Карс куораты, былдьаһартан батыммыт.
* [[1959]] — [[Улуу Британия|Улуу Британияҕа]] салгын олбохтоох суудуна бастакы холоон көрүүтүн ааспыт.
* [[1968 сыл|1968]] — [[Шарль де Голль]] Германияҕа куота сылдьан баран Францияҕа төннөн кэлбит уонна дойду түмэнин ыспыт, сайынын саҥа быыбары анаабыт. Бу күн мөлүйүөнү эрэ кыайбат кини диэки буолааччылар Парижка Елисей хонуулара диэн сүрүн уулуссаҕа хаамыы тэрийбиттэр. Бу 1968 сыллаахха ыам ыйыгар Францияҕа буолбут дьалхаан тохтууругар сүрүн түгэн буолбута.
* [[1989]] — Тяньаньмэнь болуоссакка 1989 сыллааҕы бырачыас: [[Кытай Дьон Өрөспүүбүлүкэтэ|Кытай]] киин куоратыгар Пекииҥҥэ устудьуоннар болуоссакка 10 миэтэрэ үрдүктээх «Демократия таҥаратын» туруорбуттар.
* [[2008]] — Кассеталаах буомбаны бобор туһунан конвенция ылыныллыбыт. 2010 сыл [[атырдьах ыйын 1]] күнүгэр 30 дойду илии батаабытын кэннэ олоххо киирбитэ.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1815]] — Санкт-Петербурга сахалар тылларын чинчийбит ньиэмэс төрүттээх учуонай [[Бетлингк Отто|Отто Бетлингк]] төрөөбүт. Арассыыйа императорын наукаҕа академиятын чилиэнэ, [[санскрит]] тылдьытын ааптара.
* [[1896]] — [[Скрябин Адам Васильевич|Адам Скрябин]] (1938 с. өлб.) — саха бастакы мелодиһа, музыка диэйэтэлэ, хормейстер. Саха бастакы хуорун уонна хомус ансаамбылын тэрийбитин таһынан Саха национальнай ротатыгар духовой оркестр тэрийбитэ.
* [[1924]] — [[Калашников Юрий Васильевич|Юрий Калашников]] (1992 өлб.) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Албан аат уордьанын толору кавалера. Бу Оренбург уобалаһын Бугуруслан куоратыгар төрөөбүт киһи Ааллаах Үүҥҥэ оскуоланы бүтэрбитэ, ДьугдьуурЗолото тэрилтэҕэ үлэлии сылдьан сэриигэ барбыта. Сэрии кэнниттэн Төмтөөн оройуонугар Чульмаҥҥа милиисийэҕэ үлэлии сылдьыбыт. 
* [[1937]] — [[Шамшин Владислав Павлович|Владислав Шамшин]], 1989—1990 сыллардаахха Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ.
* [[1963]] — [[Суотту]]га [[Жиркова Римма Романовна|Римма Жиркова]] — саха түөлбэ тылларын үөрэппит диалектолог учуонай, филология билимин хандьыдаата, хомусчут, Тыл бэлиитикэтин сэбиэтин эппиэттиир сэкиритээрэ.
* [[1963]] — [[Фролов Игорь Александрович |Игорь Фролов]] — Афганистааҥҥа сулууспалаабыт байыаннай лүөччүк, Саха сиригэр төрөөбүт нуучча суруйааччыта.
* [[1971]] — [[Нээлэмнэй]]гэ [[Прокопьева Прасковья Егоровна|Прасковья Прокопьева]] — дьүкээгир уос номоҕун чинчийэр учуонай, педагогика билимин хандьыдаата.

== Өлбүттэр ==
* [[1431]] — [[Жанна д’Арк]], Англия бас билиитин утары охсуспут Франция национальнай дьоруойа.



{{ыйдар}}

[[Категория:Ыам ыйын 30]]