Ханс Кристиан Андерсон

Ганс Христиан Андрерсен (даан. Hans Christian Andersen, муус устар 2 күнэ 1805 – атырдьах ыйын 4 күнэ 1875) — датскай суруйааччы.

Андрерсен Оденcаҕа (даан. Odense), Данияҕа төрөөбүтэ. Аҕата саппыкыһыт этэ, оттон ийэтэ таҥас сууйааччы этэ. Ыал дьадаҥы этэ. Андрерсен 11 саастаах эрдэҕинэ аҕата өлбүтэ. 14 саастааҕар Андрерсен ийэтин уонна дьиэтин хаалларан Копенгаген куоракка көспүтэ.

Король үөрэҕин бүтэрэригэр көмөлөспүтэ. Андерсен артыыс эбэтэр үҥкүүһүт буолуон баҕарара. Ол гынан баран кини иккиэннэригэр талаана суох этэ. Романнары, пьесалары, хоһооннору, кылгас кэпсээннэри уонна айан туһунан кинигэлэри суруйар буолбута. 1835 сыллаахха ааҕааччылары сөбүлээбит түөрт остуоруйаны бэчээттэппитэ. Ити ситиһии кэнниттэн өссө остуоруйалары суруйуон баҕарара улааппыта.

Андрерсен остуоруйалара Европа үрдүнэн биллэр буолбуттар. Баай уонна сабыдыаллаах дьон дьиэлэригэр ыҥырбыттара. Хас да эр киһини уонна дьахтары таптыы сылдьыбыта. Кини Дженни Линд диэн ырыаһыты уонна Харальд Шарфф диэн балеруну таптаабыы сылдьыбыта.

Анерсен дьоллоох уонна кыһалҕата суох киһи этэ. Кини Европа үрдүнэн айанныыра. Дьэҥкэтик көрөр баҕалааҕа. Өссө дьоллоох буолаары айанныан баҕарара. Кини куруутун быатын илдьэ сылдьара. Кини бу быаны баһаарынай кирилиэс быһыытынан туһанарга былааннаабыт, наада буоллаҕына. 1872 сыллаахха 70 сааһыгар Андрерсен бэйэтин оронуттан түһэн улахан эчэйиини ылбыта. Кини ол кэнниттэн үтүөрбэтэҕэ. Сотору буолаат Андрерсен быар рагын бэлиэлэрэ көстүбүттэрэ. Кини атырдьах ыйын 4 күнүгэр 1875 сыллаахха быар рагыттан өлбүтэ.

Үлэлэрэ

• Куорат принцессата (1835)
• Трутница (1835)
• Дюймовочка (1835)
• Русалочка (1837)
• Император саҥа таҥаһа (1837)
• Бөҕө холҕолдьун солдатик (1838)
• Дьиикэй хаастар (1838)
• Оле Лукойе (1841)
• Свинопас (1841)
• Аанньал (1843)
• Соловей (1843)
• Сэрэбиэй кус (1843)
• Испиискэлээх кыра кыыс (1845)
• Кыһыл башмачкалар (1845)
• Пастухчаан уонна турба ыраастааччы (1845)
• Хаар королева (1845)
• Елка (1845)
• Күлүк (1847)
• Ийэ историята (1847)