Бу сирэй Хаалым балык куодун көр

[[Билэ:HumpbackWhaleBreaching.jpg|thumb|250px]]

'''Хаалым балык''' ({{lang-ru|кит}}) — [[Кииттиҥилэр аймахтара|Кииттиҥилэр аймахтарыгар]] киирэр үүтүнэн иитиллээччи уу бөдөҥ харамайдара. Пекарскай тылдьытыгар өссө Тиит балык диэн барыл суруллубут, синоним быһыытынан, нуучча тылыттан киирбит диэн бэлиэлээх. ''Хаалым'' диэн тыл мондьуур, монгуол тылларыгар ханыылыы тыллардаах эбит. Нууччалыы ''киит'' диэн аат гириэк тылыттан киирбит  ({{lang-el|κῆτος}}) ''«муора адьырҕата»'' диэн суолталаах.

== Төрүттэрэ уонна көрүҥнэрэ ==
[[Билэ:Fin whale from air.jpg|thumb|right|[[Финвал]]]]
Кииттиҥилэр, ол иһигэр кииттэр сиргэ саамай улахан кыылларынан буолаллар — [[күөх киит]] уһуна 25 м (улахана 33м тиийэр), ыйааһына — 90-120 т.
Бары [[кииттиҥилэр]], хаалым балыгы, дельфииннэри уонна муора сибиинньэлэрин ааҕан туран сиргэ үөскүү сылдьыбыт ыыраахтаах туйахтаах кыыллартан төрүттээхтэр. Молекулярнай генетика этэринэн кииттиҥилэр бегемоттарга уонна да атын ыыраахтаах туйахтаахтарга чугас аймахтар. Бегемоттар уонна кииттиҥилэр биир өбүгэлэрэ  54 мөлүйүөн сыл ынараа өттугэр олорбут.<ref name="science_news">{{cite web
 | url         = http://www.sciencedaily.com/releases/2007/12/071220220241.htm
 | title       = Киты произошли от небольших оленеобразных предков
 | accessdate  = 2007-12-21
 | author      = Северовосточное сообщество колледжей медицины и фармацевтики штата Огайо (21 декабря 2007)
 | publisher   = ScienceDaily
 | archiveurl  = http://www.webcitation.org/61B8g5wFO
 | archivedate = 2011-08-24
}}</ref><ref name="Ancestors_Tale">{{cite book
| first = Ричард
| last = Докинз
| authorlink = Докинз, Клинтон Ричард
| title = [[История Предка|История предка - Путешествие к началу жизни]]
| publisher = Houghton Mifflin Company
| location = Бостон
| year = 2004
| id = ISBN 0-618-00583-8 }}</ref> 
Кииттэр ууга быһа холоон 50 мөлүйүөн сыл ынараа өттүгэр көспүттэр.<ref>{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/1974869.stm|title=Как киты научились плавать|publisher=BBC News|date=2002-05-08|accessdate=2006-08-20|archiveurl=http://www.webcitation.org/61B8gciZV|archivedate=2011-08-24}}</ref>
Кииттиҥилэр аймахтара икки бөлөххө хайдар:
* [[Бытыктаах кииттэр]]. Балар саамай бөдөҥнөр.
* [[Тиистээх кииттэр]] ааттара этэрин курдук тиистээхтэр уонна балыгынан, атын муора харамайдарынан (кальмаардарынан иҥин) аһылыктаналлар.

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

[[Категория:Харамайдар]]