Турукаан

Турукаан (очковая гага, Somateria fischeri Brandt.) - кылгас моойдоох, улахан төбөлөөх орто кус. Атыырыгар харахтарын тула үрүҥ "ачыкылаах". Төбөтүн түүтэ сырдык. Сүүһүгэр, оройугар, кэтэҕэр уонна иэдэстэригэр күөхтүҥү түүлэрдээх. Хабарҕата, моонньо, саннылара уонна кохсүн улахан аҥаара маҥаннар. Көхсүн кэлин өттө уонна өрөҕөтө, кутуругун анна - харалар. Тумса оранжевай, атахтара буровато-оливковай.

Саха сиригэр турукаан байҕал таһынааҕы туундараҕа олохсуйар, Дьааҥы илин өттүнэн Саха сирин кыраныыссатыгар дылы. Саҥа Сибиир арыыларыгар уонна Өлүөнэ дельтатыгар сороҕор көстөр. Саха сирин таһыгар Чукоткаҕа, Аляска хотугулуу-арҕаа өттүгэр уйаланар. Кыстыыр сирдэрэ: Беринг байҕалыгар муус соҕуруу кырыытыгар, Прибылов уонна Алеут арыылара.

Уйаланар сирдэригэр ыам ыйын бүтэһигэр, бэс ыйын саҥатыгар кэлэллэр. Кыра күөллэр кытыыларыгар пааранан уйаланар. 5-6 сырдык өҥнөөх сымыыттаах буолар. Күһүн балаҕан ыйыгар кыстыгар көтөр.

Аһылыга харамайдар уонна үүнээйилэр. Тууһа суох ууга үөннэри уонна кинилэр ыамалрын сиир, уу отун сэбирдэҕин, аһын, сибэккилэрин сиир. Байҕалга моллюскаларынан уонна ракообразнайдарынан аһылыктанар.

Өссө маны көр

Туһаныллыбыт сирдэр

Справочник-определитель уток РС(Я), А. Г. Ларионов, Г. П. Ларионов, Дьокуускай, ЯФ из-ва СО РАН, 2001