Бу сирэй Пекин куодун көр

{{Infobox Settlement
|official_name = Пекин
|native_name = {{lang|zh|北京市}}; Běijīng-shì
|total_type = Municipality
|image_skyline = Beijing_montage.png
|image_caption =
|image_map = China Beijing.svg
|map_caption = Location of the Municipality of Beijing within China
|subdivision_type = Дойду
|subdivision_name = {{flagcountry|China}}
|established_title = Олохсуйуу
|established_date = 473 б.э.и.
|parts_type = Divisions<br />&nbsp;- [[Political divisions of China#County level|County-level]]<br />&nbsp;- [[Political divisions of China#Township level|Township-level]]
|parts = <br />[[List of administrative divisions of Beijing|16 districts, 2 counties]]<br />289 towns and villages
|government_type = [[Direct-controlled municipality|Municipality]]
|leader_title = [[Кытай Коммунист Партията|ККП]] сэкэрэтээрэ
|leader_name = [[Liu Qi (Communist)|Liu Qi]]
|leader_title1 = [[Мэр]]
|leader_name1 = [[Guo Jinlong]]
|area_footnotes = ([[List of China administrative regions by area|ranked 29th]])
|area_total_km2 = 16801.25
|area_land_km2 =
|area_water_km2 =
|area_water_percent =
|area_urban_km2 =
|elevation_m = 43.5
|population_as_of = 2007
|population_footnotes =
|population_total = 17,430,000 
|population_note  = ([[List of China administrative regions by population|26th]]) 
|population_density_km2 =
|population_density_metro_km2 =
|population_metro = 11,940,000
|population_blank1_title = Density
|population_blank1 = ([[List of China administrative regions by population density|4th]])
|population_blank2_title = Major [[Nationalities of China|nationalities]]
|population_blank2 = [[Han Chinese|Han]]: 96%<br />[[Manchu]]: 2%<br />[[Hui people|Hui]]: 2%<br />[[Mongol]]ian: 0.3%
|timezone = [[China Standard Time]]
|utc_offset = +8
|postal_code_type = Почта кода
|postal_code = '''1000'''00 - '''1026'''29
|area_code = 10
|blank_name = [[Брутто ис оҥоhук|БИО]]
|blank_info = 2007
|blank1_name = &nbsp;- Total
|blank1_info = [[Renminbi|CNY]] 900.62 billion ([[List of Chinese administrative divisions by GDP|10th]])
|blank2_name = &nbsp;- Per capita
|blank2_info = [[Renminbi|CNY]] 57,431 ([[List of Chinese administrative divisions by GDP per capita|2nd]])
|blank3_name = [[Human Development Index|HDI]] (2005)
|blank3_info = 0.882 ([[List of Chinese administrative divisions by HDI|2nd]])
|blank4_name = [[License Plate (China)|License plate prefixes]]
|blank4_info = 京A, C, E, F, H, J, K, L, M, N <br />京B (taxis)<br />京G, Y (outside urban area)<br />京O (police and authorities)<br />京P (Olympics)<br />京V (military headquarters,<br />central government)
|website = [http://www.beijing.gov.cn/ www.beijing.gov.cn]
|footnotes = <center><big>'''City [[tree]]s'''</big><br />[[Chinese arborvitae]] (''Platycladus orientalis'')<br />[[Styphnolobium|Pagoda tree]] (''Sophora japonica'')<br /><big>'''City [[flower]]s'''</big><br />[[Chrysanthemum]] (''Chrysanthemum morifolium'')<br />[[Rose|Chinese rose]] (''Rosa chinensis'')</center>
}}
'''Пекин''' ('''Пэкиин, Бэкиин''', {{lang-zh|北京}}, [[пиньинь]] Běijīng, «[[Хоту]]гу [[киин куорат]]») диэн [[Кытай]] киин куората. [[Шанхай]] кэнниттэн дойду иккис улахан [[куорат]]а. Дойду түөрт провинция суолталаах муниципалитеттарыттан биирдэстэрэ.

Пекин элбэх суоллар уонна [[тимир суол|тимир суоллар]] ааhар сүрүн [[транспорт]] түмүгэ. Дойду элбэх омуктар икки ардыларынааҕы авиарейстара кэлэллэр-бараллар. Пекин Кытай Дьон Республикатын сүрүн [[политика]], [[үөрэҕирии]] уонна [[култуура]] киинэ. Манна [[2008 Олимпия оонньуулара]] буолан ааспыттара.

== Устуоруйата ==
Пекин куорат ортото биһиги эрабыт иннинэ бастакы үйэҕэ олохтоммута. Ян (燕) саарыстыбата киин куоратын билигин Пекин баар сиригэр туппута. Кинилэр ол сири Жи (蓟) диэн аттыыллар эбит. Ян саарыстыбата эстибитин кэннэ куорат кыччаабыт, ол гынан баран син биир суолтатын сүтэрбэтэх.

Пекин улахан суолтатын 10ус үйэҕэ Йинь династия олохтоммутун кэннэ өссө биирдэ ылбыт. 1215 сыллаахха моҥголлар кэлэн куораты суох оҥорбутттар. 1267 сыллаахха моҥголлар Йинь киин куорат хоту өттүгэр саҥа куораты туппуттар уонна "Улуу киин куорат" (大都) диэн ааттаабыттар. Ол сыллаахтан Пекин аныгы суолтата саҕаламмыта. Моҥголия хана Кублай Юань династиятын олохтообутун кэннэ Пекин киин куорат буолбут.

Юань, Минь уонна Цынь династиялара бары Пекины киин куорат оҥорбуттар, Цинь династия күүһүн сүтэрбитин кэннэ уонна Кытай Республиката олохтоммутун кэннэ саҥа Республика киин куораты Нандьинь куоракка көһөрбүт. Онтон Кытай дьон Республиката олохтоммутугар Пекин өссө биирдэ киин куорат аатын төннөрбүт.

== Үөрэҕирии ==
Пекин Кытай үөрэҕириитин киинэ буолар. 500-тэн тахса үрдүк үөрэх кыһалара бааллар: ол быыһыгар Пекин университета, Циньхуа, Кытай норуотун университета, Кытай нормальнай университета, уонна Бейхаҥ университеттара бааллар. Кытай тылын үөрэтэр араас омуктар Пекиҥҥа кэлэн үөрэнэллэр тоҕо диэн Кытай стандартнай саҥарыыта Пекинскай диалект буолар, ол иһин кытай тылын үөрэтэр омук дьоно 70% Пекиҥҥа үөрэтэллэр.

== Дьоно сэргэтэ ==
Пекин куорат дьонун ахсаана 10-30 миллион буолар. үксүлэрэ [[кытайдар]] (81%), онтон атыттара атын омуктар. Аныгы Пекин элбэх омуктарынан биллэр. Куоратка 1000 араас омук уонна арааса олорор. Ынырык элбэх Африкаттан уонна Индияттан кэлии дьоннор. Элбэх Арассыыйаттан кэлии студеннар уонна бизнесменнэр. Куоратка "Кыһыл сулус" (3123 Саха дьоно) уонна "Кытыйа" (2133 Сахалар) диэн Саха омугун түмсүүлэрэ бааллар. Уопсайынан Пекин куоратка миллион курдук Арассыыйа дьоно олороллор, олортон 7 тыһ. Саха омуга буолар.

== Экономиката ==
Пекин - аан-дойду биир баай куората буолар. Куорат олохтоохторугар хамнас саамай урдук дойду урдунэн... АХШ дьонун кытта тэннэсэр.

<br><gallery class=center caption="Пекин">
Beijing-Tiananmen-66-Blumenkorb-gje.jpg
Beijing-Verbotene Stadt-Garten-10-gje.jpg
Beijing-Lamakloster Yonghe-70-Halle der ewigen Harmonie-gje.jpg
Beijing-Konfuziustempel Kong Miao-50-gje.jpg
Beijing-Dao-Tempel Dongyue-004-gje.jpg
Beijing-Nationalmuseum-12-Eingangshalle-2012-gje.jpg
Beijing-Hutongquartier-38-Innenhof-Gastgeber-2012-gje.jpg
Beijing-26-Teeladen-2012-gje.jpg
</gallery>

== Үөрэҕирии кииннэрэ ==
* [[Цинхуа университета]]
* [[Пекин университета]]

[[Категория:Азия киин куораттара]]
[[Категория:Пекин| ]]