Бу сирэй От ыйын 23 куодун көр

'''От ыйын 23''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 204-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 205-c күнэ). Сыл бүтүө 161 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* Аан дойдуга [[Кииттэр уонна дельфиннэр күннэрэ]]

* {{Флагификация|Абхазия}} — Дуоҕа күнэ
* {{Флагификация|Индонезия}} — [[Оҕо күнэ]]<ref>ru.qwe.wiki/wiki/Children's_Day</ref>
* {{Флагификация|Соҕуруу Осетия}} — Суруналыыс күнэ<ref>[https://www.yuga.ru/news/161089/ В Южной Осетии отметили День журналиста]</ref>
* {{Флагификация|Эгиипэт}} — Өрөбүлүүссүйэ күнэ (1952)
* {{Флагификация|Папуа-Новая Гвинея}} — Дойду сэриигэ өлбүттэри өйдөөн-санаан ааһар күнэ
* {{Флагификация|Оман}} — Барҕарыы күнэ. Кабус бин Саид аль Саид 1970 сыллаахха былааска кэлбит күнүгэр бэлиэтэнэрэ. 2020 сыллаахха тохсунньуга өлбүтүн кэнниттэн олунньуга бу күнү бэлиэтэммэт буолла диэн биллэрбиттэрэ.

== Түбэлтэлэр ==
* [[1840]] — Британия [[Канаада]]ҕа бэйэтэ салайынар сир стаатуһун биэрэрин туһунан биллэрбит.
* [[1851]] — Тохсунньу 1 күнүттэн (саҥа ааҕыыннан 1852 сыл тохсунньу 13 күнүттэн) Саха уобалаһа Иркутскай күбүөрүнэттэн араарыллыахтааҕын туһунан быһаарыныы ылыныллыбыт: "Саха уобалаһын салайыы туһунан" балаһыанньа бигэргэммит. Сыл аҥаарынан Саха уобалаһын бастакы [[Саха сирин күбүрүнээтэрдэрин испииһэгэ (1852-1917)|күбүрүнээтэрэ]] ананан кэлбит.
* [[1867]] — Арассыыйаҕа Туркестааннааҕы генерал-губернаторство олохтоммут.
* [[1901]] — ньиэмэс бырааһа [[Роберт Кох]] бубоннаах чумааны кырыысалар тарҕаталлар диэн түөрүйэтин дьоҥҥо билиһиннэрбит.
* [[1903]] — Ford Motor Company бастакы массыынатын «модель А» атыылаабыт.
* [[1914]] — [[Австро-Венгрия]] [[Сербия]]ҕа эрцгерцог Франц Фердинанды ким өлөрбүтүн билэргэ ультиматум түһэрбит. Сербия ультиматуму сүнньүнэн ылыммыт, биир эрэ ирдэбилин толорор кыаҕа суоҕун эппит. Онон [[от ыйын 28]] күнүгэр Австрия сэриини биллэрбитэ, [[Аан дойду бастакы сэриитэ]] саҕаламмыта.
* [[1918]] — Омскайдааҕы бырабыыталыстыба [[Сибиир]] тутулуга суоҕун биллэрбит.
* [[1923]] — ВЦИК уурааҕынан Лаамы уеһа Саха Өрөспүүбүлүкэтиттэн араарыллан Камчаатка уобалаһыгар бэриллибитэ.
* [[1928]] — Абаҕаҕа олорбут [[Корнилов Михаил Федорович (Мээнчэ уола)|Михаил Корниловы - Мээнчэ уолун]] балыырга түбэһиннэрэн 58 ыстатыйаннан буруйдаан хаайбыттар. Нөҥүө күнүгэр ойоҕо төрдүс оҕотун оҕоломмут. Ону ол диэбэккэ дьахтары Өлүөхүмэ хаайыытыгар укпуттар. Мээнчэ уолун бэйэтин биэс сылга уураахтаан ыраах Соловецкай лааҕырга ыыппыттар. Онтон Финляндияҕа күрээбитэ.
* [[1942]] — Ньиэмэстэр "Эдельвейс" диэн [[Азербайджан]] ньиэбин былдьыыр соруктаах [[Хапхаас]]ка кимэн киирэр эпэрээһийэлэрэ саҕаламмыт. Бу күн "Хапхаас аана" диэн ааттаммыт [[Ростов-на-Дону]] куораты ылбыттар. Атырдьах ыйыгар Европа саамай үрдүк чыпчаалыгар [[Эльбрус]]ка былаах анньыбыттар. Ол эрээри соруктарын сиппэтэхтэрэ, Сталинград кыргыһыытыгар хотторон баран көмүскэниигэ көһөргө күһэллибиттэрэ, [[Малгобек]] уонна [[Владикавказ]] куораттарга тохтообуттара. 1943 сыллаахха уһуннук барбыт позиционнай кыргыһыылар кэннилэриттэн чугуйан барбыттара.
* [[1950]] — [[Москуба]]тааҕы Щепкин аатынан театральнай институукка саха студията аһыллыбыт.
* [[1957]] — Саха сиригэр сэбиэскэй былааһы олохтоспут [[Строд Иван Яковлевич|Иван Строд]] буруйа суоҕунан реабилитацияламмыт. [[1937]] сыл [[атырдьах ыйын 19]] күнүгэр сууттаабыттара, терроризмҥа күтүрээбиттэрэ уонна ол күн ытан өлөрбүттэрэ.
* [[1959]] — Дьокуускай 2-с оскуолатын бүтэрбит 22 оҕо (14 кыыс, 8 уол) Мииринэй куораты тута "хомсомуол путевкатынан" барбыттар. Кинилэри арыаллаан 10 "б" кылаас салайааччыта [[Миндиярова Зоя Михайловна|Зоя Миндиярова]] барсыбыт, олохторун буллартаан баран биирдэ төннүбүт. Учуутал эрдэттэн оччотооҕу Мииринэй "баһылыгын" Тихоновтыын ситимнэһэн, оҕолору бастаан оробуочай идэлэргэ үөрэтэллэрин ситиспит. Дьиктитэ диэн бу оҕолор, өссө тохсуска үөрэнэ сылдьан кылааһынан "Тайшет-Абакаан" тимир суолу тутууга бараары гыммыттара бастаан үбэ көрүллүбэккэ, онтон тутуу тохтоон барбатахтар эбит<ref>{{Кинигэ|автор=Н. А. Крылов, Е. Э. Егорова|часть=Оҕолорбун көрөн олус да үөрбүтүм|заглавие=Кинилэр дьоллорун Мииринэйгэ уһаммыттара : ахтыылар|место=Дьокуускай|страницы=21|страниц=176|тираж=100}}</ref>. Бу кылааска бары сахалар үөрэммиттэр, үгүстэрэ тыаттан төрүттээхтэр эбит (оскуола оччотооҕу дириэктэрэ [[Поскачин Роман Михайлович|Роман Поскачин]] бу оскуолаҕа элбэх саха оҕотун түмэн үөрэттэрбитэ биллэр). Бу эдэр дьон Мииринэйи тутууга, алмааһы хостооһуҥҥа 2 сыл үлэлээбиттэрэ, онтон балтараа сылын баллааккаҕа олорбуттара. Сорохторо кэлин эбии үөрэнэн баран Мииринэйгэ салгыы үлэлээбиттэрэ.
* [[1974]] — [[Греция]]ҕа «хара полковниктар» диктатураларын суох гыммыттар.
* [[1992]] — [[Абхазия]] Үрдүкү Сэбиэтэ дойду Грузияттан тутулуга суоҕун биллэрбит.
* [[2018]] — [[Греция]] Аттикатыгар тыаҕа баараҕай уот турбута, 102 киһи өлбүтэ. Бу Грецияҕа сиэртибэтин ахсаанынан XXI үйэҕэ саамай улахан, оттон аан дойдуга иккис уот туруута этэ (бастакы 2009 сыллаахха Австралияҕа буолбута, 180 киһи өлбүтэ).

== Төрөөбүттэр ==
* [[1792]] — [[Пётр Вяземскай]] (1878 өлб.) — нуучча бэйиэтэ уонна литэрэтиирэ кириитигэ, устуорук, тылбаасчыт, публицист. Пушкин атаһа.
<!-- * [[1826]] — [[Александр Афанасьев]] — суруйааччы, фольклор хомуйааччы.-->
* [[1912]] — (эргэ истиилинэн от ыйын 10) — Нам улууһун [[Хатыҥ Арыы]]тыгар [[Кугаевскай Павел Леонидович|Павел Кугаевскай]] төрөөбүт (10.12.1964 өлб.) — РСФСР уонна Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала.
* [[1925]] — Ньурбаҕа [[Аммосовка]] сэлиэнньэтигэр [[Самсонов Николай Георгиевич|Николай Самсонов]] төрөөбүт — филология хандьыдаата, СГУ профессора, Духуобунас Академиятын чилиэнэ, Аҕай дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа (2012 с. өлб.)
* [[1938]] — [[Васильев Валериан Романович|Валериан Васильев]] — график-худуоһунньук, Ойуунускай аатынан Саха АССР бириэмийэтин лауреата

== Өлбүттэр ==
* [[1645]] — [[Михаил Фёдорович (ыраахтааҕы)|Михаил Фёдорович]] — Романовтар династияларыттан бастакы нуучча ыраахтааҕыта. Бу ыраахтааҕы саҕана Саха сиригэр хаһаактар кэлбиттэрэ, элбэх остуруок тутуллубута.
* [[1875]] — Айзек Меррит Зингер — [[АХШ]] айааччыта, киэҥник тарҕаммыт иистэнэр массыына оҥорбут киһи.
<!-- * [[1885]] — Улисс Грант — [[АХШ]] 18-с бэрэсидьиэнэ.-->
* [[1916]] — Уильям Рамзай — [[Англия]] хиимигэ, аргон, криптон, ксенон уонна неон инертнай гаазтары арыйбыт учуонай, Нобель бириэмийэтин 1904 сыллааҕы лауреата.
* [[1926]] — [[Виктор Васнецов]] (1848 төр.) — нуучча худуоһунньуга уонна архитектора. Устуоруйаҕа уонна фольклорга олоҕуран суруйбут хартыыналарынан биллэр.


{{ыйдар}}

[[Категория:От ыйын 23]]