Бу сирэй Олунньу 22 куодун көр

'''Олунньу 22''' диэн [[Грегориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 53-с күнэ. Сыл бүтүө 312 күн ([[ордук хонуктаах сыл]]га 313 күн) баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|Европа}} — [[Буруйу оҥорууттан эмсэҕэлээбиттэри өйүүр аан дойдутааҕы күн]]. Буруйу оҥорууттан эмсэҕэлээбит дьон интэриэстэрин өйдүүргэ, буруйу оҥоруу содулун кыччатыыга уонна бу кыһалҕаны быһаарааччылары ситимнииргэ анаан Европа Сойууһун дойдуларыгар сылын ахсын бэлиэтэнэр күн.

* {{Флагификация|Индия}} — Ийэ күнэ
* {{Флагификация|Киргизия}} — Сири оҥоруу, геодезия уонна картография үлэһитин күнэ
* {{Флагификация|США}} — [[Джордж Вашингтон]] төрөөбүт күнэ
* {{Флагификация|Сент-Люсия}} — Тутулуга суох буолуу күнэ (Британияттан, 1979)
* {{Флагификация|Япония}} — [[Куоска күнэ]]

* [[Аан дойдутааҕы скауттар хамсааһыннарын тэрилтэтэ]] — Олохтооччу күнэ. Бу күн 1857 сыллаахха [[Скауттар|скауттар хамсааһыннарын]] төрүттээбит [[Роберт Баден-Пауэлл]] уонна 1889 сыллаахха кини кэргэнэ Олав Баден-Пауэлл төрөөбүттэр
* [[Аан дойдутааҕы гайд уонна скаут кыргыттар ассоциациялара|Аан дойдутааҕы гайд (сирдьит) уонна скаут кыргыттар ассоциациялара]] — Аан дойдутааҕы толкуйдуур күн

<!-- * {{Флагификация|СӨ}} — Олунньу тиһэх баскыһыанньата — Чөл турук күнэ (Национальный День Здоровья), СӨ бэрэсидьиэнин N 945 ыйааҕынан 2000 сыл тохсунньу 17 к. олохтоммута-->

== Түбэлтэлэр ==
* [[1371]] — Роберт II [[Шотландия]] хоруола буолбут, Стюартар династияларын саҕалаабыт. 
* [[1653]] — [[Арассыыйа]]ҕа Никон патриарх сыаркап реформатын саҕалаабыт.
* [[1828]] — [[Арассыыйа]] уонна [[Иран|Персия]] ыккардыларыгар ''Туркманчай эйэ дуогабара'' түһэрсиллибит. Арассыыйа-Персия сэриилэрэ манан бүппүттэр.
* [[1921]] — [[РСФСР|Сэбиэскэй Арассыыйаҕа]] Госплан тэриллибит — норуот хаһаайыстыбатын сайдыытын былаанныыр уорган.
* [[1925]] — [[Монголия]]ҕа харчы реформатын ыытыы туһунан уураахха «төгрөг» (төгүрүк, тугрик) диэн ааттаах национальнай валюта киллэриллибит.
* [[1946]] — [[Саха АССР]] Совнаркома сэрии кэмигэр [[Чурапчылары көһөрүү|хоту көһөрүллүбүт]] [[Чурапчы улууһа|Чурапчы]] олохтоохторун [[Эдьигээн улууһа|Эдьигээнтэн]] дойдуларыгар төнүннэрэргэ диэн уураах ылыммыт.
* [[1946]] — [[АХШ|Америка]] микробиолога Зельман Ваксман стрептомицин диэн [[антибиотик|антибиотигы]] арыйбыт. Бу пенициллин кэнниттэн арыллыбыт иккис антибиотик [[сэллик|сэллиги (туберкулёз)]] уонна чуманы эмтииргэ туһалаах буолбут. Зельман Ваксман стрептомицини арыйбытын иһин 1952 сыллааҕы физиологияҕа уонна мэдиссиинэҕэ [[Нобель бириэмийэтэ|Нобель бириэмийэтин]] ылбыта.
* [[1974 сыл|1974]] — [[Лахор]]га ([[Пакистаан]]) [[Ислаам кэмпиринсийэтин тэрилтэтэ|Ислаам кэмпиринсийэтин тэрилтэтин]] мунньаҕа саҕаламмыт. 37 дойдуттан бэрэстэбиитэл уонна 22 дойду эбэтэр бырабыыталыстыба баһылыга кыттыбыттар. Бу мунньахха [[Баҥладеш|Бангладеш]] туспа дойду быһыытынан билиниллибитэ.
* [[1980]] — ''Мууска буолбут дьикти'': Лейк-Плэсидкэ [[Кыhыҥҥы Олимпия оонньуулара|Кыһыҥҥы Олимпия оонньууларыгар]] [[АХШ]] [[Муус хоккей|хоккей]]гэ хамаандата [[ССРС]] хамаандатын 4–3 ахсаанынан соһуччу кыайбыт.
* [[1992]] — [[Бүрээт Өрөспүүбүлүкэтэ|Бүрээт Өрөспүүбүлүкэтин]] конституцията ылыныллыбыт.
* [[1997 сыл|1997]] — Британия учуонайдара Долли диэн ааттаах хойу клоннаабыттарын туһунан биллэрбиттэр. 
* [[2014]] — [[Украина]] Үрдүкү Раадата 328-0 куоластааһынынан дойду бэрэсидьиэнин Виктор Януковиһы солотуттан устубут. [[Евромайдан]] сүрүн сыала ситиһиллибит.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1732]] — [[Джордж Вашингтон]] — [[Америка Холбоһуктаах Штаттара|Америка Холбоһуктаах Штаттарын]] бастакы бэрэсидиэнэ ([[1789]]—[[1797]] сылларга), Америка тутулуга суох буолуу сэриитин бириэмэтигэр үрдүкү байыаннай хамандыыр уонна Америка Холбоһуктаах Штааттарын "олохтообут аҕалартан" биирдэстэрэ.
* [[1788]] — [[Артур Шопенгауэр]] — ньиэмэс бөлүһүөгэ.
* [[1904]] — [[Местников Тарас Павлович|Тарас Местников]] (04.10.1957 өлб.) — артыыс, ырыаһыт, драматург, [[Саха АССР]] норуодунай артыыһа. [[Саха тыйаатыра|Саха тыйаатырын]] 1930-40-с сс. уонна 1955-57 сс. дириэктэрэ. 1948—1955 сс. [[Ньурба тыйаатыра|Ньурба]] уонна [[Нуучча тыйаатыра|Нуучча тыйаатырдарын]] дириэктэрэ, [[Саха араадьыйата|Саха араадьыйатыгар]] муусука эрэдээксийэтин эппиэттээх эрэдээктэрэ.
* [[1914]] — [[Сафронов Федот Григорьевич|Федот Сафронов]] — Азия хотугулуу-илин эҥээрин чинчийээччитэ, учуонай, [[РСФСР]] уонна [[Саха АССР]] билимнэрин үтүөлээх диэйэтэлэ, РАН Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ, устуоруйа билимин дуоктара.
* [[1921]] — [[Яковлев Петр Ионович|Петр Яковлев]] — 16 сыл учууталлаан баран биллиилээх ыанньыксыт буолбут киһи, [[Социалистыы Үлэ Дьоруойа]] (1976), Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа. Петр Яковлев Саха Сирин усулуобуйатыгар биир бастакынан үрдүк көрдөрүүлэри — сылга 5,5 тыһ. кг үүт — ыаныытын ситиспит.
* [[1932]] — [[Шапошников Владимир Петрович|Владимир Шапошников]] — [[Винокуров И.Е. аатынан Намнааҕы педагогика кэллиэһэ|Намнааҕы педучилище]] бастакы дириэктэрэ (1963-1965), тылбаасчыт.
* [[1983]] — [[Давыдов Дмитрий Леонидович|Дмитрий Давыдов]] — Саха сирин киинэ режиссера. Биллибит киинэлэрэ — «Тыалга кытыастар кутаа» ({{lang-ru|Костер на ветру}}) (2016), «Нет бога кроме меня» (2019), «Пугало» (2020). «Пугало» диэн хартыыната 2020 сыллаахха Кинотавр киинэ бэстибээлигэр «Бастыҥ киинэ» буолбута.

== Өлбүттэр ==
* [[1913]] — [[Фердинанд де Соссюр]] (1857 с.т.) — [[Швейцария]] тыл үөрэхтээҕэ, Женева лингвистикаҕа оскуолатын саҕалааһыныгар семиология уонна [[структурнай лингвистика]] төрүттэрин укпут киһи. Фердинанд де Соссюру [[XX үйэ|XX]] үйэтээҕи лингвистика "аҕатынан" ааттыыллар.
* [[1921]] — [[Барашков Сэмэн Петрович|Сэмэн Барашков]] (1876 с.т.) — атыыһыт, меценат, көмүс хостуур бириискэлэри аһылыгынан хааччыйан байбыт киһи.
* [[1974]] — [[Редников Иван Петрович|Иван Редников]] (1898 с.т.) — 1956-1960 сылларга [[Саха АССР]] Үрдүкү Сэбиэтин Бөрөсүүдьүмүн бэрэстээтэлин солбуйааччы, хомуньуус баартыйа диэйэтэлэ, [[Аан дойду иккис сэриитэ|Аан дойду иккис сэриитин]] кыттыылааҕа, полковник.
* [[1984]] — [[Коркин Дмитрий Петрович|Дмитрий Коркин]] (05.09.1928 төр.) — Саха сиригэр тустуу сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбит, үс олимпиеһы бэлэмнээн таһаарбыт тренер. 1985 сылтан ыла кини аатынан дойдулар ыккардыларынааҕы таһымнаах турнир ыытыллар.
* [[1987]] — [[Энди Уорхол]] (1928 с.т.) — XX үйэ иккис аҥарыгар ордук биллэр [[АХШ|Америка]] худуоһунньуга.
* [[1988]] — [[Марфа Петровна Куличкина|Марфа Куличкина]] (1929 с.т.) — саха бэйиэтэ.

{{ыйдар}}

[[Категория:Олунньу 22]]