Бу сирэй Муус устар 25 куодун көр

'''Муус устар 25''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 115-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 116-c күнэ). Сыл бүтүө 250 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|ХНТ}} Бүгүн ([[ВОЗ]]) — [[Кумахыны утары охсуһуу күнэ]]
* ДНК күнэ
* [[Чувааш тылын күнэ]] — Чувааш Өрөспүүбүлүкэтигэр 1992 сыллаахтан уһулуччулаах сырдатааччы, чувааш азбукатын оҥорооччу [[Яковлев Иван Яковлевич|Иван Яковлев]] төрөөбүт күнүгэр бэлиэтэнэр буолбут

* [[Австралия]], [[Саҥа Зеландия]], [[Науру]], [[Соломон Арыылара]], [[Тонга]], [[Самоа|Арҕаа Самоа]] — [[АНЗАК күнэ]]. Бу күн 1915 сыллаахха Антанта сэриилэрэ Туурсуйа кытылыгар түспүттэр, ол эрээри кыайтарбыттар. Бастаан бу күн Бастакы Аан дойду сэриитигэр өлбүт саллааттары саныыр кутурҕан күнүн быһыытынан бэлиэтэнэрэ, кэлин Иккис Аан дойду сэриитэ бүппүтүн кэннэ бары сэриилэргэ өлбүт дьону ахтан ааһар күҥҥэ кубулуйбут
* {{Флагификация|Германия}} — [[Мас олордуутун күнэ]]
* {{Флагификация|Египет}} — Синаай тумул арыытын босхолонуутун күнэ
* {{Флагификация|Италия}} 
** Фашизмтан босхолонуу күнэ<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/362/ День освобождения от фашизма в Италии — 25 апреля]</ref>.
** Марк евангелист күнэ
* {{Флагификация|Казахстан}} — Казахстан футболун күнэ<ref>{{Cite web |url=http://sport.gazeta.kz/art/?aid=23558 |title=Сегодня день казахстанского футбола! — Мяч за мячом — Наш спорт {{!}} Sport.Gazeta.kz<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2009-04-25 |archive-date=2012-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120128224122/http://sport.gazeta.kz/art/?aid=23558 |deadlink=yes }}</ref>
* {{Флагификация|КНДР}} — Аармыйа күнэ
* {{Флагификация|Португалия}} — Өрөбөлүүссүйэ күнэ, Босхолонуу күнэ<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/1201/ День свободы в Португалии — 25 апреля]</ref>.
* {{Флагификация|Свазиленд}} — Дойду былааҕын күнэ<ref>[http://www.swazilandplaces.com/page.php?pageType=usefulLink/holidays Swaziland National Holidays 2009] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130329150652/http://www.swazilandplaces.com/page.php?pageType=usefulLink%2Fholidays |date=2013-03-29 }}</ref>

== Түбэлтэлэр ==
* [[775]] — Багреванд аттынааҕы кыргыһыыга Аббасидтар халифаттарын сэриитэ өрө турбут эрмээннэри урусхаллабыт. Мусульманнар Хапкааска дьайыылара күүһүрбүт.
* [[1547 сыл]]лаахха [[Москуба|Москубаҕа]] улахан уот туран куорат барыта умайбыт.
* [[1644]] — [[Кытай Дьон Өрөспүүбүлүкэтэ|Кытай]]га былааһы былдьаһыы түмүгэр [[Мин импиэрийэ (Кытай)|Мин импэрээтэрэ]] Чунчжэнь бэйэтигэр тиийинэн өлбүт. Мантан инньэ үрдүкү былаас тоҥус (мондьуур) төрүттээх Цин династияҕа көспүтэ.
* [[1898]] — Саха сирин күбүрүнээтэрэ [[Скрипицын Владимир Николаевич|В. Н. Скрипицын]] ис дьыала миниистиригэр [[Дьокуускайдааҕы реальнай училище|Дьокуускайдааҕы реальнай училищены]] толору сэттэ сыллаах училищеҕа кубулутар туһунан хадатаайыстыба суруйбут. Бу иннинэ алта кылааһы бүтэрбит оҕолор сэттис кылаастарын [[Томскай]] куоракка баран бүтэриэхтээхтэрэ. Онто суох үрдүк үөрэххэ киирэр кыахтара суоҕа.
* [[1901]] — сыллаахха [[Иркутскай]]тан Өлүөхүмэҕэ телеграф механиктара уонна чунуобунньуктар аттаммыттар, сыаллара-соруктара: Дьокуускайга диэри телеграф линиятын тардыы.
* [[1905]] — Лондоҥҥа [[РСДРП]] III сийиэһэ аһыллыбыт.
* [[1907]] — сахалар култуураларын сөргүтүү туһунан дакылааты Петрограакка национальнай территориальнай учууталлар сойуустарын тэрийэр (учредительнай) сийиэскэ [[Николаев Виктор|Виктор Николаев]] аахпыт. Кини Байыаннай медицинскэй академия устудьуона эбит. Бу дакылаат кэлин [[1916]] с. «Якутские вопросы» хаһыакка бэчээттэммитэ.
* [[1917]] — (ыам ыйын 8 күнүгэр дуу саҥа истиилинэн?) Ас-үөл кэмитиэтин бастакы мунньаҕа буолбут. Бэрэстээтэлинэн меньшевик В. Д. Виленскэй, солбуйааччытынан эсер В. Н. Соловьев талыллыбыттар.
* [[1945 сыл]]
** [[Эльба]] өрүскэ Торгау аттыгар сэбиэскэй уонна АХШ аармыйалара үөрүүлээх көрсүһүүлэрэ буолбут.
** Хотугу Италияны босхолуур кэмитиэт ньиэмэс оккупациятын утары өрө турарга ыҥырбыт.
** Сан-Францискоҕа буолбут кэмпириэнсийэҕэ [[Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрэ|Холбоһуктаах Наассыйлар Тэрилтэлэрин]] олохтуур туһунан быһаарыы ылыныллыбыт.
** Ньиэмэс тиһэх чаастара [[Финляндия]] Лапландиятыттан чугуйбуттар.
* [[1974 сыл|1974]] — [[Португалия]]ҕа Гвоздикалар өрөбөлүүсүйэлэрэ буолан дэмэкирээттэр былааска кэлбиттэр.
* [[1983 сыл|1983]] — [[Тымныы сэрии]] үгэннээн турдаҕына Сэбиэскэй Сойуус баһылыга [[Андропов Юрий Владимирович|Юрий Андропов]] АХШ оскуолаҕа үөрэнэр кыыһын ыалдьыттыы кэлэригэр ыҥырбыт. Бу Саманта Смит диэн оҕо ядернай сэрииттэн куттанарын туһунан Андроповка сурук суруйбута. 
* [[1990]] — Саха АССР Үрдүкү сэбиэтин XII ыҥырыытын дьокутааттара [[Михаил Николаев|Михаил Николаевы]] Үрдүкү сэбиэт бэрэстээтэлинэн талбыттар<ref>{{Кинигэ|автор=Николаев Иван Игнатьевич|часть=Новый депутатский корпус|заглавие=Сокровенная история республики|место=Якутск|издательство=Чопчу|год=2016|страницы=73-76|страниц=624|тираж=3000}}</ref>.
* [[1993]] — Арассыыйаҕа референдум буолбут. Олохтоохтор улахан аҥаардара бэрэсидьиэн [[Ельцин Борис Николаевич|Б. Ельцин]] бэлиитикэтин өйөөбүт (58,7 %), ол эрээри кини Үрдүкү Сэбиэти ыһар этиитин утарбыт.
* [[2006]] — [[Саха Өрөспүүбүлүкэтин Төрүт Сокуона|СӨ Төрүт сокуонугар]] бэрэсидьиэн туһунан ыстатыйаларга кэккэ уларытыылар киллэриллибиттэр.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1599]] — [[Оливер Кромвель]] (Oliver Cromwell), Англия, Шотландия уонна Ирландия Лорд протектора (өлб.с. 1658).
* [[1903]] — XX үйэ биир бөдөҥ математига, 60-с сс. Сэбиэскэй Сойууска математиканы үөрэтиини реформалаабыт киһи, оскуола учуобунньуктарын ааптара [[Колмогоров Андрей Николаевич|Колмогоров А. Н.]].
* [[1922]] — Уус-Алдан [[Өнөр]]үгэр [[Кэриэйэ 1950-53 сыллардааҕы сэриитэ|Кэриэйэҕэ 1950-53 сс. буолбут сэрии]] кыттыылааҕа [[Иванов Николай Матвеевич|Николай Иванов]]. Аатырбыт лүөччүк, маршал Кожедуб штаабыгар сибээс отделениетын хамандыырынан сулууспалаабыт.
* [[1933]] сыллаахха Кэбээйи [[Тыайа]]тыгар скульптор [[Захаров Петр Алексеевич|Петр Захаров]]. Кини биллэр үлэлэрэ: Дьокуускайга Ойуунускай мэҥэтэ, Бүлүүгэ Н.Чернышевскай бүүһэ, Намҥа - М.Аммосов бүүһэ.
* [[1934]] — Горнай улууһун Солоҕон нэһилиэгэр [[Тарасов Савва Иванович|Савва Тарасов]] (06.11.2010 өлб.) — саха норуодунай поэта, тылбаасчыт, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.
* [[1951]] — Чурапчы [[Хоптоҕо нэһилиэгэ (Чурапчы улууһа)|Хоптоҕо нэһилиэгэр]] [[Михайлов Куприян Васильевич|Куприян Михайлов]] — П. А. Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын артыыһа.
* [[1985]] — [[Балынец Владимир Андреевич|Владимир Балынец]] — XIV Паралимпийскай оонньууларга үрүҥ көмүс призер (пауэрлифтинг).

== Өлбүттэр ==
* [[1928]] — [[Брюссель]]гэ "Хара барон" [[Врангель Петр Николаевич|Врангель П. Н.]] [[сэллик]]тэн өлбүт.


{{ыйдар}}

== Быһаарыылар ==
[[Категория:Муус устар 25]]