Бу сирэй Муус устар 23 куодун көр

'''Муус устар 23''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 113-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 114-c күнэ). Сыл бүтүө 252 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|ЮНЕСКО}} — [[Аан дойдутааҕы кинигэ уонна ааптар быраабын күнэ]]. 
* {{Флагификация|ООН}} — [[ХНТ-га ааҥыл тыла]]
* {{Флагификация|ООН}} — [[ХНТ-на испаан тыла]]

* {{Флагификация|Германия}} — [[Ньиэмэс пиибэтэ|Ньиэмэс пиибэтин]] күнэ
* {{Флагификация|Испания}} — Сан-Хорхе (Сибэтиэй Георгий күнэ)
* {{Флагификация|Канаада}} — Кинигэ күнэ
* {{Флагификация|Кастилья уонна Леон}} (Испания) — Кастилья уонна Леон күнэ
* {{Флагификация|Кытай}} — Байҕал сэбилэниилээх күүстэрин күнэ
* {{флагификация|Турция}} — [[Дойду тутулуга суох буолуутун уонна Туурсуйа оҕолорун күнэ]]

== Түбэлтэлэр ==
* [[599]] — Калакмул хоруола (майя омук) Уне Чан билиҥҥи [[Миэксикэ]] соҕуруу өттүгэр сытар [[Паленке]] куорат-судаарыстыбаны баһылаан олорбут Йол Ик'нали диэн дьахтар ыраахтааҕыны кыайбыт, куораты халаабыт.
* [[1014]] — Клонтарф аттынааҕы кыргыһыыга [[Ирландецтар|ирландецтар]] дойдуга саба түспүт [[Викиннэр|викиннэр]]и кыайбыттар, ол эрээри хоруоллара Брайан Бору кыргыһыыга өлбүт.
* [[1343]] — [[Эстония]]ҕа [[христианство]]ны уонна туораттан баһылаабыт тевтоннары утары өрө туруу буолбут.
* [[1605]] — [[Годунов Борис|Борис Годунов]] уола, ийэтинэн Малюта Скуратов сиэнэ 16 саастаах [[Фёдор Годунов]] нуучча ыраахтааҕыта буолбут. Сайын бэс ыйын саҥатыгар Лжедмитрий диэкки буолааччылар кинини ийэтин кытта тутан хаайбыттара, ыраахтааҕыттан уураппыттара, онтон өлөрбүттэрэ, иккиэннэрин өлүктэрин Москуба олохтоохторугар көрдөрө уурбуттара.
* [[1815]] — [[Сербтэр|сербтэр]] [[Осмаан Импиэрийэтэ|Осмаан импиэрийэтин]] утары иккис өрө туруулара саҕаламмыт.
* [[1836]] — сыллаахха [[Пушкин Александр Сергеевич|А. С. Пушкин]] тэрийбит «Современник» сурунаалын бастакы нүөмэрэ тахсыбыт.
* [[1920 сыл|1920]] — [[Анкара|Анкараа]]ҕа Туурсуйа Улуу Түмэнэ (Türkiye Büyük Millet Meclisi) олохтоммут. Түмэн Мехмед VI султаан бырабыыталыстыбатын буруйдаабыт уонна быстах кэм конституциятын ылынар туһунан быһаарбыт.
* [[1928]] — Саха суругун-бичигин Кэмитиэтэ ЯЦИК Президиумун иһинэн тэриллибит. [[Былатыан Ойуунускай]] бэрэстээтэлинэн анаммыт, чилиэннэринэн [[Барахов Исидор Никифорович|Исидор Барахов]], [[Күндэ|Алексей Иванов — Күндэ]], [[Донской Семен Николаевич (иккис)|Семен Донской-2]], уонна [[Гаврилов Кузьма Осипович|Кузьма Гаврилов]] буолбуттар. Хамыыһыйа (кэмитиэт) атын түүр алпабыыттарын кытта дьүөрэлэһиини ситиһиэхтээх, орфографияны быһаарыахтаах уонна биэс сыллаах саҥа сурукка-бичиккэ киирии бырагырааматын оҥоруохтаах эбит.
* [[1931]] — Саха АССР Совнаркома "Өлүөнэттэн Бүлүүгэ диэри суол тутарга" диэн уураах [[Бүлүү (суол)|ылбыта]]. 1936 сыллаахха Дьокуускайтан Бүлүү куоратыгар диэри аан бастакы массыынаннан тургутар айан буолбута биллэр. 
* [[1932 сыл|1932]] — ВКП(б) Киин кэмитиэтэ сэбиэскэй суруйааччылары түмэр сойуус тэриллэрин туһунан уураах таһаарбыт<ref>{{Кинигэ|заглавие=Материалы первой всеякутской конференции советских писателей: (2-11 декабря 1934 года)|ответственный=Н. Е. Мординов|место=Якутск|издательство=Якутское государственное издательство|год=1936|страниц=161|тираж=4200}}</ref>.
* [[1941 сыл|1941]] — Аан дойду иккис сэриитэ: Греция бырабыыталыстыбата уонна хоруол Георг II ньиэмэс сэриилэрэ киириэхтэрин иннинэ Афина куораттан эвакуацияламмытар.
* [[1991]] — [[Горбачёв Михаил Сергеевич|Михаил Горбачев]] уонна тоҕус Сойуус өрөспүүбүлүкэтин салайааччылара сайабылыанньа оҥорбуттар: Сойуус саҥа сөбүлэҥин 9 Сойуус өрөспүүбүлүкэтэ уонна ССРС бэрэсидьиэнэ илии баттыахтаах (аатырбыт формула: 9+1). Ол аата Арассыыйа өрөспүүбүлүкэлэрэ (урукку РСФСР автономиялара) бу ылыныллыахтаах сөбүлэҥҥэ кыттыгаһа суох курдук буолбуттара. [[Николаев Михаил Ефимович|Михаил Николаев]] Борис Ельцинныын, Татарстан уонна Башкортостан бэрэсидьиэннэрин кытта кэпсэтэн [[Москуба]]ҕа көрсөргө болдьоспута, бу көрсүһүү [[ыам ыйын 7]] күнүгэр буолбута.
* [[1992]] — [[Чурапчы улууһа|Чурапчы]]га [[Бахсы нэһилиэгэ]] сөргүтүллүбүт. Улуус хоту өттүгэр сытар, [[Уус-Алдан улууһа|Уус-Алданы]] кытта быысаһар. Бу нэһилиэктэн 4 биллиилээх дыраама артыыһа төрүттээх, онтон иккитэ - норуодунай сыбаанньалаах.
* [[1995]] — [[ЮНЕСКО]] [[Аан дойдутааҕы кинигэ уонна ааптар быраабын күнэ|Аан дойдутааҕы кинигэ уонна ааптар быраабын күнүн]] олохтообут.
* [[2005]] — [[YouTube]] бастакы видеотун сиэрбиһи оҥорооччулартан биирдэстэрэ Джавед Карим укпут («Мин зоопаркаҕа» диэн ааттааҕа).

== Төрөөбүттэр ==
* [[1960]] — [[Христофорова-Сидельникова Матрёна Иннокентьевна|Матрёна Христофорова-Сидельникова]] — П. А. Ойуунускай аатынан [[Саха тыйаатыра|Саха тыйаатырын]] артыыһа.
* [[1977 сыл|1977]] — Чурапчы улууһун [[Алаҕар нэһилиэгэ (Чурапчы улууһа)|Алаҕар]] нэһилиэгэр [[Ырыа Саарын (ырыаһыт)|Александр Дьячковскай — Ырыа Саарын]], ырыаһыт, Олоҥхо тыйаатырын артыыһа.

== Өлбүттэр ==
* [[1616]] — [[Уиллиам Шэкспир|Вильям Шекспир]] — Англия аатырбыт суруйааччыта.
* [[2007]] — Арассыыйа бастакы бэрэсидьиэнэ [[Ельцин Борис Николаевич|Борис Ельцин]].
* [[1997]] — [[Кириэс Халдьаайы]]ттан төрүттээх балет артыыһа [[Мөкүрдээнэп Лаврентий Иннокентьевич|Лаврентий Мөкүрдээнэп]] өлбүт.
* [[1999]] — туруу үлэһит, Үлэ Кыһыл знамята уордьаны [[1957]] сыллаахха холкуоска бэрэссэдээтэллии сылдьан ылбыт, Байаҕантай улууһун Эһэ нэһилиэгиттэн төрүттээх [[Ефимов Николай Ефимович|Николай Ефимов]].


{{ыйдар}}

[[Категория:муус устар 23]]