Евразия

Евразия - сир саарын улуукан материга. Иэнэ - 54,759 мөл км². Ити Африканы уонна Хотугу Американы холбуу ылбыкка тэҥнэһэр, кураанах сир бүтүннүүтүн 1/3 ылар. Аан дойду нэһилиэнньэтин 70% тахса киһи олорор, нэһилиэнньэтин ахсаана 5 млрд тахса.
Евразияҕа сир саарын саамай үрдүк хайата Джомолунгма (Эверест), саамай улахан күөл Каспийскай муора, саамай дириҥ күөл - Байкаал, саамай улахан иэннээх Тибет хайата, саамай улахан Аравия тумул арыыта, саамай улахан географическай уобалас - Сибиир, кураанах сир саамай намыһах туочуката - Өлбүт муора намтала. Евразияҕа сир саарын саамай тымныы полюһа - Өймөкөөн бааллар.

Географическай балаһыанньата

Евразияны свет икки чааһа - Европа уонна Азия үөскэтэр. Итилэр кыраныыссаларын барыллаан Ураал хайатын илин тэллэҕин кыйа, Эмба өрүһүнэн, Каспийскай муора хоту биэрэгинэн уонна Кума-Манычскай хаспаҕынан ыытар үгэстээхтэр. Муоратааҕы кыраныыссалара Азовскай, Хара муоранан, ону тэҥэ Средиземнэй муораны холбуур силбэһиинэн ааһар.
Атлантическай акыйаан, Скандинавскай тумул арыыны туспа арааран, кураанах сиргэ ыраахха диэри үтэн киирэр. Материк соҕуруу өттүгэр Аравия уонна Индостан тумул арыыта ойуччу улаханнар. Итилэри Индийскэй акыйаан тулалыыр. Евразия соҕуруу биэрэгин ыксатыгар арыы аҕыйах, саамай бөдөҥнөрө - Шри-Ланка.

Чуумпу акыйаантан тумул арыылар (Хамчаакы) уонна арыы субурҕалара кытыы муоралары араараллар. Евразияны хотуттан тулалыыр Хотугу Муустаах акыйаан кураанах сиргэ кыратык үтэн кииртэлиир. Арассыыйа сиригэр-уотугар киирэр ордук бөдөҥ тумул арыылар - Кольскай, Таймыыр, Чукотскай. Биэрэктэн тэйиччи соҕус Саҥа Сир, Саҥа Сибиир уо.д.а. арыылар бааллар.
Евразия - сир саарын түөрт акыйаана тулалыыр соҕотох материга.