Бу сирэй Бэс ыйын 15 куодун көр

'''Бэс ыйын 15''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 166-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 167-c күнэ). Сыл бүтүө 199 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|ООН}} — [[Тыал]] аан дойдутааҕы күнэ (Global Wind Day}}. 2007 сыллаахтан Европаҕа, 2009 сыллаахтан аан дойдуга бэлиэтэнэр, тыалы туһаҕа таһаарыыга ананар
* {{Флагификация|ООН}} — Саастаах дьону атаҕастыылларыгар болҕомто уурар күн<ref>[https://www.un.org/ru/events/elderabuse/background.shtml Events | Организация Объединенных Наций<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>

* {{Флагификация|Азербайджан}} —  Азербайджааҥҥа Омук быыһаммыт күнэ. 1993 сыллаахха Азербайджааҥҥа Гяндж куоракка байыаннайдар өрө турбуттара, гражданскай сэрии саҕаланан испитэ, ону тохтотор туһуттан оччотооҕу салалта Гейдар Алиевы ыҥырбыта, кини бу күн былааска кэлбитэ, уонна ол сэриини тохтоппута.
* {{Флагификация|Россия}} — [[Юннат]] хамсааһынын күнэ<ref>[https://unatlib.ru/centers/cei/eco-calendar/1551-15-iyunya-den-sozdaniya-yunnatskogo-dvizheniya День создания юннатского движения<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.
* {{Флагификация|Дания}}:
** [[Вальдемар II]] хоруол күнэ;
** Дания былааҕын күнэ;
** Холбоһуу күнэ (Соҕуруу Ютландиялыын 1920 сыллаахха)
* {{Флагификация|Коста-Рика}} — [[Мас олордуутун күнэ]]
* {{Флагификация|Кыргызстан}} — Баһаартан араҥаччылааччылар күннэрэ
* {{Флагификация|Южная Корея}} — Тыа хаһаайыстыбатын күнэ<ref>[https://www.unian.net/m/lite/holidays/15-iyunya-2020-kakoy-segodnya-prazdnik-primety-i-imeninniki-chto-segodnya-nelzya-delat-11033693.html 15 июня 2020 - какой сегодня праздник, приметы и именинники, что сегодня нельзя делать — УНИАН<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.
* {{Флагификация|Армения}} — Былаах күнэ
* {{Флагификация|Япония}}: 
** Токиоҕа Санно Мацуи бэстибээл;
** Сылгы күнэ (тягу-тягу умаку) ([[Мориока|Мориокаҕа]]).

== Түбэлтэлэр ==
* [[Б. э. инн. 763 сыл]] — [[Ассирия]]ҕа [[Күн өлүүтэ|Күн өлүүтүн]] бэлиэтээн сурукка киллэрбиттэр. Бу түгэни былыргы [[Месопотамия]] устуоруйатын хронологиятын чуолкайдыырга туһаммыттара.
* [[1215]] — [[Англия]] хоруола Иоанн [[Көҥүл улуу хартията|Көҥүл улуу хартиятыгар]] илии баттаабыт. 
* [[1410]] — [[Онон]] өрүһүгэр буолбут быһаарыылаах кыргыһыыга 100000 киһилээх [[Кытай]] сэриитэ Илин [[Монголия|Монгол]] сэриитин кыайбыт.
* [[1502]] — Бүтэһик экспедициятын кэмигэр [[Христофор Колумб]] Мартиника арыыны арыйбыт.
* [[1667]] — Аан дойдуга биллэр үтүө түмүктээх бастакы хаан кутуу оҥоһуллубут — Францияҕа Жан-Батист Дени диэн быраас 15 саастаах уолга хой оҕотун хаанын куппут.
* [[1752]] — [[АХШ|Америка]] учуонайа уонна дойдуну төрүттээчилэртэн биирдэстэрэ Бенджамин Франклин [[Чаҕылҕан_(айылҕа_көстүүтэ)|чаҕылҕан]] электричество буоларын дакаастаабыт.
* [[1774]] — аҕыйах ый (1774 сыл тохсунньу 17 күнүттэн) Саха сирин бойобуодатынан ананан сулууспалаабыт киһи [[Черемисинов Ларион Михайлович|Ларион Черемисинов]] дуоһунаһыттан уурайбыт. 
* [[1842]] — Нерчинскэй хаатыргатыттан 1841 сыл кулун тутарыгар күрээбит [[Манчаары Баһылай]] төттөрү Нерчинскэйгэ этаабынан ыытыллар. Сүүһүгэр бэчээттээҕинэн билэн, аймаҕар ат уларса тиийбитин туппуттар.
* [[1896]] — Япония устуоруйатыгар ордук улахан цунами 22 000 тахса киһи олоҕун быспыт.
* [[1918]] — Иркутскайтан иһэр омуктартан турар Рыдзинскай этэрээтэ (бэйэтэ поляк) Дьокуускайы хаанынан уһуннарыа диэн дьиксинэн, Дьокуускайы көмүскээччилэри кытта кэпсэтэр соруктаах Центросибиир хамыыһыйата (кини састаабыгар Ойуунускай баара) "Тайга" диэн борохуотунан [[Өлүөхүмэ (куорат)|Өлүөхүмэ]]ҕэ тиийбит.
* [[1935]] — Бүлүү сүнньүгэр алмаас хостонуон сөбүн билгэлээбит Бүлүү куоратын учууталыгар [[Староватов Пётр Хрисанфович|Пётр Староватовка]] "Үлэ Дьоруойа" аат иҥэриллэр.
* [[1954]] — [[УЕФА]] олохтоммут.
* [[1955]] — [[Далдын үрэх]] тардыытыгар [[алмаас]] үөскээбит сирэ аһыллыбыт — «Удачная» диэн ааттаммыт кимберлит трубката — [[Арассыыйа]]ҕа саамай улахан [[алмаас]] үөскээбит сирэ.
* [[1963]] — [[Кытай]] Сэбиэскэй Сойууһу «аан дойду өрөбөлүүссүйэтин таҥнарыыга» буруйдаабыт.
* [[1977 сыл|1977]] — диктатор [[Франсиско Франко]] 1975 сыллаахха өлбүтүн кэннэ [[Испания]]ҕа бастакы дэмэкирээттии быыбар буолбут.
* [[1988 сыл|1988]] — [[Армения]] Үрдүкү Сэбиэтэ Карабааҕы Арменияҕа холбуур туһунан модьуйбут.
* [[1999 сыл|1999]] — [[Бельгия]]ҕа «Кока-Коланы» химикаата элбэҕэ бэрдин иһин атыылыыры боппуттар.
* [[2001]] — [[СӨ Төрүт сокуона|СӨ Төрүт сокуонугар]] уларыйыылар киирбиттэр, холобур "сувереннай" диэн тыллар сотуллубуттар, СӨ нолуогун сулууспата СӨ [[түмэн]]игэр бас бэриммэт, быһаччы РФ нолуогун сулууспатыгар бас бэринэр буолбут.
* 2001 — Кытай, Арассыыйа, Казахстаан, Кыргыстаан, Таджикистан уонна Узбекистаан Шанхайдааҕы бииргэ үлэлиир тэрилтэни (ШОС) тэрийбиттэр.
* [[2004]] — [[Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай наҕараадалара|«Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай наҕараадаларын туһунан»]] сокуон ылыныллыбыт.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1936]] — Мэҥэ Хаҥалас оройуонун [[Ходоро]] нэһилиэгэр [[Охлопков Филипп Гаврильевич|Филипп Охлопков]] (2009 өлб.), бэлиитик.
* [[1946 сыл|1946]] — [[Демис Руссос]] (2015 өлб.), Греция ырыаһыта.
* [[1953 сыл|1953]] — [[Си Цзиньпин]], Кытай бэлиитигэ, салайааччыта.

== Өлбүттэр ==
* [[1992]] — [[Лев Гумилёв]] (1912 төр.), историк-этнолог, бөлүһүөк, бэйиэт, бэйиэттэр Анна Ахматова уонна Николай Гумилёв уоллара.
* [[1994]] — [[Сивцев Эллэй Семенович|Эллэй Сивцев]] (31.12.1928 төр.) — саха норуодунай худуоһунньуга. Нам улууһун [[Хатыҥ-Арыы нэһилиэгэ (Нам улууһа)|Хатыҥ Арыы нэһилиэгиттэн]] төрүттээх. Аҕата Гражданскай сэрии кыттыылааҕа, учуутал, ийэтэ уран тарбахтаах иистэнньэҥ эбитэ үһү.
* [[1999]] — [[Кычкин Егор Дмитриевич|Егор Кычкин]] (06.03.1929 төр.) — судаарыстыбаннай тутуу бэтэрээнэ. Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ.
* [[1999]] — [[Корякин Иннокентий Дмитриевич|Иннокентий Д. Корякин]] (1931 төр.) — саха живописеһа. "Дулуруйар Ньургун Боотур" олоҥхону иллюстрацияласпыт, Опера тыйаатырыгар фойе эркинин ойууласпыт худуоһунньук. Кыра уола Иннокентий эмиэ живописец, педагог.


{{ыйдар}}

[[Категория:Бэс ыйын 15]]