Борщ

Борщ — свекла төрүттээх миин арааһа^[1], свекла борщ өҥүн биллэр кыһылыгар уларытар. Илин славяннар үгэс буолбут астара, Украина кухнятын биллэр бастакы бүлүүдэтэ^[2]. Украина аттыгар сытар норуоттарга эмиэ киэҥник тарҕаммыт: ол курдук, майгынныыр мииннэр Польшаҕа (|barszcz «барщец»), Литваҕа (barščiai «барщай»), Румынияҕа (borş «борщ») уонна Молдавияҕа (борш') бааллар.

Аатын этимологията уонна историята

Славян тыллар этимологияларын словардарын көрдөххө, ол курдук Макс Фасмер^[3] борщ диэн тыл борщевик диэн ааттаах үүнээйиттэн тахсыбыт диэн быһаараллар, ол сэбирдэхтэрэ аска туттуллуллара. Украин тылыгар свекла - буряк диэн буолар, ол иһин борщ диэн тылы кытта улахан сибээһэ суох.

Былыр борщ диэн борщевиктан оҥоһуллубут миини ааттыыллара. Кэлин борщу свекольнай кваһынан оҥорор буолбуттара, уунан убаҕас оҥорон туой оҥоһукка ууран оргуталларар, онно сибиэкилэни, хаппыыстаны, моркуобу уонна да атын оҕуруот аһын уурар буолбуттар. Буһарыллыбыт борщу тууһуллара. (Ковалев, Могильный|1990|с=120)

Борщ араастара

Араас регионҥҥа борщу араастык буһараллар. Ол гынан баран улахан икки группаҕа араарыахха сөп:

Итии (кыһыл) — маннык борщ ордук тарҕаммыт, туһа этэн Украинаҕа;
Тымныы борщ, саас уонна сайын оҥоһуллааччы.

Кыһыл борщ

Кыһыл борщу хортуоппуйтан (XIX үйэ иккис аҥарыттан), хаппыыстаттан, моркуоптан, луук, петрушка, укроп уонна булгуччулаах сибиэкилэ буолар, оччоҕуна борщ кыһыл буолар. Эттээх бульоҥҥа буһарыллааччылар, ол гынан баран урут бырааһынньыктарга эрэ эттээх сииллэрэ, мээнэ күҥҥэ сыалаах луугу эбэллэрэ

Борщу остуолга биэриэн иннинэ сүөгэйдэнэр. Хара килиэби, пампушкалары уонна чесноктаах соус биэриллээччи

Пост бириэмэтигэр сыаны уонна эти туттуллубат буолар, уонна мас арыытыгар буһарыллар, уонна тэллэйдэри уонна сороҕор балыгы эбээччилэр. . Украинаҕа Ороһуоспаҕа үгэс быһыытынан «ушкалаах» тэллэйдээх борщ буһарыллар. Ушкалар диэн кыракый варениктары ааттыыллар.

Тымныы борщ

Тымныы борщу саас эбэтэр сайын оҥороллор. Төрүтүнэн кефир эбэтэр майгынныыр аһыы үрүҥ ас уонна буһарыллыбыт сибиэкилэ туттуллар. Атын аһын - укробу, луугу, петрушканы, чесногу уонна буһарыллыбыт сымыыты эбэллэр уонна буһарыллыбыт хортуоппуйу килиэп оннугар тутан баран сииллэр.


Сүөгэйдээх борщ, этэ суох борщ, украин борща, космонавтар борщтара

Быһаарыылар

↑ Российский гуманитарный энциклопедический словарь Архыыптаммыт 2015, Балаҕан ыйын 26 күнүгэр.
↑ Похлёбкин, 1988, с. 27
↑ в частности: М. Фасмер, Этимологический сл. русского языка (В 4 т.). — М.: «Прогресс», 1986 (изд. 2-е, перев. О. Н. Трубачёва); П. Я. Черных, Историко-этимологический сл. рус. яз. — М., «Русский язык», 1994; Етимологічний словник української мови (В 7 т.) / АН УРСР. О. С. Мельничук (головний ред.) — К.: «Наук. думка», 1982; Этимологический сл. славянских яз. (праславянский лексический фонд), Вып. 3 — М.: «Наука», 1976 («bьrsсь»)

Тас сигэлэр

Вильям Васильевич Похлёбкин. Борщ

[r1-1] Российский гуманитарный энциклопедический словарь Архыыптаммыт 2015, Балаҕан ыйын 26 күнүгэр.

[Похлёбкин—1988——27-2] Похлёбкин, 1988, с. 27

[3] в частности: М. Фасмер, Этимологический сл. русского языка (В 4 т.). — М.: «Прогресс», 1986 (изд. 2-е, перев. О. Н. Трубачёва); П. Я. Черных, Историко-этимологический сл. рус. яз. — М., «Русский язык», 1994; Етимологічний словник української мови (В 7 т.) / АН УРСР. О. С. Мельничук (головний ред.) — К.: «Наук. думка», 1982; Этимологический сл. славянских яз. (праславянский лексический фонд), Вып. 3 — М.: «Наука», 1976 («bьrsсь»)

[1]

[2]

[3]