Белград
| Белград куорат Град Београд Grad Beograd |
|||
 |
|||
|
|||
| Хос аата: The Balkan Gate; Key to Central Europe[1] Slavic New York[2] |
|||
 |
|||
| Country |  Serbia
| ||
|---|---|---|---|
| District | City of Belgrade | ||
| Municipalities | 17 | ||
| Founded | 269 B.C. | ||
| City rights | 150 A.D. | ||
| Unified | 1918 | ||
| Cалалтата | |||
| - Mayor | Dragan Đilas (DS) | ||
| - Deputy Mayor | Milan Krkobabić (PUPS) | ||
| - Ruling parties | DS/G17+/SPS-PUPS/LDP | ||
| Иэнэ | |||
| - Куорат | 3222,68 km² (1244,3 sq mi) | ||
| - Urban | 359,96 km² (139 sq mi) | ||
| Үрдэлэ [3] | 117 m (384 ft) | ||
| Олохтоохторо (2007)[4] | |||
| - Куорат | 1 710 000 | ||
| - Чиҥэ | 530,61/km² (1374,3/sq mi) | ||
| - Urban | 1,281,801 | ||
| - Urban Density | 3560,95/km² (9222,8/sq mi) | ||
| - ym | Belgrader | ||
| Кэм курдааһына | CET (UTC+1) | ||
| - Сайын (Сайыҥҥы кэм) | CEST (UTC+2) | ||
| Postal code | 11000 | ||
| Area code(s) | (+381) 11 | ||
| Car plates | BG | ||
| Сайт: www.beograd.rs | |||
Белград (серб. Београд, Beograd) диэн Сербия киин уонна ордук улахан куората. Дунай уонна Сава өрүстэр силлиhиилэригэр турар. Олохтоохторун ахсаана 1 710 000 киhи (2007).
Европаҕа ордук былыргы куораттартан биирдэстэрэ: кини территориятыгар бастакы нэһилиэктэр археологическай култуура олохтонон күн- дьыл ааһан эрэр. Бэйэтэ куорат (Сингидунум диэн) биһиги эрабыт иннинэ III үйэҕэ кельт биистэрэ төрүттэммиттэрэ. Онтон римлян, византецтар, Авардар, славяняннар уо. д. А 878 сыллаахха Белград курдук аан бастаан тэриллибиттэрэ. 1403 сыллаахха серб киин куората буолбута. 1521 с. куорат Осман империятын сэриилэринэн ылыллыбыта. 1815 с. Сербия киин куората буолбута. 1918-2003 сс. Югославия киин куората этэ. 2003-2006 сылларга Белград икки государстволар уонна Черногория конфедеративнай союзтарын официальнай киин куората этэ.
Куорат Сербия киин өттүгэр, Сава өрүс түһэр сиригэр, Орто Халыма Балкаан арыытын кытта быысаһар. Белград куорат иэнэ 3227 км2 эбэтэр дойду уопсай иэниттэн 3,6%, оттон нэһилиэнньэтэ 2011 сыллааҕы биэрэпиһинэн, Сербия нэһилиэнньэтиттэн 22,5% (Косова уонна Метохията суох) буолар. Урукку Югославия куораттарыттан биирдэстэрэ буолар.
Дойду састаабыгар ураты административнай статустаах уонна биэс статистика регионнарыттан биирдэстэрэ буолар. Белград территорията олохтоох салайыныы органнарыгар баар 17 куорат общиналарыгар араарыллыбыт.
Дойду киин куората буолан, Белград былаас бары сүрүн государственнай органнара олорор сирдэрэ-ситэриилээх, сокуонунан уонна суду буолар. Манна Президент, норуот кэччэгэйэ, Правительство бары министерстволары, Конституционнай суут, Верховнай кассационнай суут уо. Д. А.
Экономика
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Белград — дойду экономическай киинэ, кини Сербия саамай сайдыылаах чааһа буолар. Белград уокуругун ВВП ирээтэ дойду уопсай иэниттэн 40 % ылар. 1990- с сылларга Белград Югославияны утары норуоттар икки ардыларынааҕы санкциялартан улаханнык эмсэҕэлээбитэ уонна гиперинфляция югославскай динара ыҥырбыта. Дойду экономикатыгар улахан хоромньуну авиация бомбардировкатыгар киллэрдилэр. Белград экономиката бойобуой дьайыытын кэнниттэн сыыйа көнөн, билигин даҕаны үүнүүнү көрдөрөр.
Куоракка кэккэ бөдөҥ компаниялар штаб- квартиралара бааллар, олор ортолоругар «Airerpia», «Телеком Срби», «Срби», «дела Холдинг», «Japan Toback» уо. д. А. Белградка чааһынай бааннар " баан Комперционална», «Воэвоя баан», «Сбербаан Сбербаана» уо. д. А.
2013 с. Белградка информационнай технология эйгэтигэр үлэлиир 6924 хампаанньа баар. Онон куорат Илин Эуропа секторын биир лидердэрэ буолар. Белград куоракка аһыллыбыт «Microsoot» хостуур киин бу хампаанньа ахсаанынан бэһис этэ. Ону таһынан ИТ эйгэтигэр үлэлиир атын транснациональнай компаниялар бэйэлэрин региональнай эбэтэр европейскай штаб- квартираларыгар анаан Сербия киин куоратын таллылар. Кинилэр ортолоругар «Asus», «Intel», «del», «Elee", «NCР» уо. Д. А.
2016 сыл алтынньытыгар Белградка орто хамнас 56 530 серб Динар тэҥнэспит. Онуоха ити сыл кулун тутарга Белград общинатыгар Сурчин дойдуга саамай улахан хамнаһа — 73 689 серб динар этэ. 2015 сылга ыытыллыбыт ыйытыыларга олоҕуран, куорат дьиэтээҕи хаһаайыстыбалара 73% компьютер, 65,8 % киэҥ куоластаах Интернет уонна 73,9 % - кабель телевидениета.
Транспорт
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Троллейбус[en] Белград студенческай болуоссатыгар Троллейбус.
Белград куорат тырааныспара автобус, трамвай уонна троллейбус маршруттартан турар. Статистика куорат секторыгар олоҕуран, 2018 с. Белградка баара:
- 495 км усталаах 10 590 км усталаах автобус уонна 1642 автобус
- 12 трамвай сырыыта 132 км усталаах уонна 245 трамвай маршрута
- 8 троллейбус 64 км усталаах уонна 123 троллейбус усталаах маршруттар
Куорат транспорын бүтүннүүтүн кэриэтэ «Белград»куораттааҕы транспортнай хампаанньа бас билэр. Биирдиилээн линияларга чааһынай тиэйээччилэр бааллар. Куорат таһынааҕы нэһилиэнньэлээх пууннары кытта сибээс, ону таһынан сорох сирдэргэ «Ласточка»компания быһаарар.
С 1 сентября 1884 года по 1 июля 2018 года главный железнодорожный вокзал Белград-Главный. «Ууга барыы» бырайыак чэрчитинэн куорат киинин тутуу уонна тутуу былаанын быһыытынан куорат былаастара Белград- киин станциятыгар (ону сэргэ Прокопьев курдук биллэр) көһөрөргө уурбуттар. Маршруттары көһөрүү от ыйын 1 күнүгэр 2018 сылга ыытыллыбыта, оттон Белград вокзалын дьиэтэ-кылаабынай музейга кубулуйуохтаах.
Белградтааҕы автобус станциятыттан уонна Белград тимир суол вокзалыттан куораты киин уонна Илин Европа үгүс государстволарын кытта сибээстиир аан дойдутааҕы автобустар уонна поезтар бараллар.
Белградтан 18 км. ыраах Сурчинаҕа аан дойду аэропорда баар. 1986 с. пассажир эргиирэ үс мөлүйүөнтэн тахса эбит эрээри, аҕыйах сыл буолан баран, кэннилэриттэн элбэх киһи ыарыыга ылларан, кэннилэриттэн олус күүскэ охтубут. 2000 сыллаахха улаатан, 2011 сылга өссө үс мөлүйүөнтэн тахса пассажир, оттон 2017 сылга биэс мөлүйүөнтэн тахса пассажир таһыллыбыта. Аэропорка 18 омук авиакомпания бэрэстэбиитэлэ уонна хас да компания массыыналары көрүү- истии баар. Куорат киинигэр аэропорт куорат автобуһа («күөх Венц» станцияҕа диэри) уонна аэропортан (Славия болуоссатыгар диэри) уонна аэропортан 30-40 мүнүүтэлээх автобуһу кытта сибээстээх[5].
Белград порда Дунай уонна Сава үрэхтэригэр турар. Дунайга турар порт сороҕо таһаҕаһы тиэйэргэ ананар, оттон Сава өрүс пордугар пассажирскай уонна туристическай суднолары ылар.
Быһаарыылар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- ↑ http://images.google.com/imgres?imgurl=http://www.belgrade-serbia.com/images-belgrade/Belgrade%2520-%2520fortress%2520-%2520old.jpg&imgrefurl=http://www.belgrade-serbia.com/%3Fpage_id%3D3&h=234&w=519&sz=38&hl=en&start=47&sig2=6Cq-QT6Ny_SBQ8ak6lShfw&usg=__7611FUNmuATTn9sf5Nakygpg3cU=&tbnid=NyMXxS95pXer6M:&tbnh=59&tbnw=131&ei=3Ae8SPqbHY3g0gWr8LiwDA&prev=/images%3Fq%3Dbelgrade%2Bhistory%26start%3D40%26gbv%3D2%26ndsp%3D20%26hl%3Den%26sa%3DN
- ↑ http://images.google.at/imgres?imgurl=http://magt.etf.bg.ac.yu/images/nytimes/belgrade.slide5.jpg&imgrefurl=http://magt.etf.bg.ac.yu/index.php%3Fpage%3Drocks%26id%3D3&h=450&w=650&sz=89&hl=de&start=35&um=1&usg=__5MoKLsmybdYu-YoS9c3zaisBj8U=&tbnid=vHJSoOe9hlmONM:&tbnh=95&tbnw=137&prev=/images%3Fq%3Dbelgrade%26start%3D18%26ndsp%3D18%26um%3D1%26hl%3Dde%26sa%3DN
- ↑ Geographical Position. Official website of City of Belgrade. Тургутулунна 10 От ыйын 2007.
- ↑ Statistical Office of the Republic of Serbia (2006 estimate) (in Serbian) (PDF). Национална или етничка припадност - подаци по насељима (Procena stanovnistva 2007 ed.). Belgrade: Statistical Office of the Republic of Serbia. p. 14. http://www.zis.bg.gov.yu/upload/G_2007S%2003.pdf. Retrieved on 2006-10-29.
- ↑ Аэропорт Белградка туһунан тугу билиэххэ сөбүй?
