Бу сирэй Балаҕан ыйын 11 саба түhүүлэрэ куодун көр

{{Infobox terrorist attack
|title=Балаҕан ыйын 11 саба түhүүлэрэ
|image_size = 300px
|image=National_Park_Service_9-11_Statue_of_Liberty_and_WTC_fire.jpg
|caption=
|location=[[Нью Йорк]]; [[Арлиҥтон]]; [[Шенксвилл]] чугаhа.
|date= [[Балаҕан ыйын 11]], [[2001]]
|time-begin=8:46
|time-end=10:28
|timezone=[[Coordinated Universal Time|UTC]]-4
|type= [[Көтөр аалы күрэтии]], [[Күргүөмнээх өлөрүү]], [[Бэйэҕэ тиийиниилээх саба түһүү]]
|fatalities=3,017 (ол иhигэр 24 сүппүт уонна 19 террорист)
|injuries=6,291 тахса
|perps=[[Аль-Каида]], салайааччыта [[Осама бин Ладен]].
}}

'''Балаҕан ыйын 11 саба түhүүлэрэ''' (атыннык ''' Балаҕан ыйын 11 түбэлтэлэрэ''' эбэтэр  '''9/11''') диэн [[балаҕан ыйын 11]] күнүгэр [[2001]] c. [[АХШ]] утары [[Аль-Каида]] тэрийбит [[бэйэҕэ тиийинии]]лээх [[террор быhылаан]]нарын серията. Ол сарсыарда, Аль-Каида 19 [[терроризм|террориhа]] дьону тиэйэр түөрт [[авиалайнер]]ы күрэтэн илдьэ барбыттар. Күрэтээччилэр авиалайнердартан иккитин [[Нью Йорк]]ка баар [[World Trade Center]] игирэ баҕахтарыгар туһулаан харсыhыннарбыттар, онуоха бортка баар пассажирдар бары уонна тутууларга баар элбэх дьон өлбүттэр. Тутуулар икки чаас иhигэр сууллубуттар, чугастыы баар элбэх дьиэ эмиэ алдьаммыт. Үһүс авиалайнеры күрэтээччилэр [[Пентагон]] дьиэтигэр түһэрбиттэр. Төрдүс авиалайнер [[Пенсильвания]] штатыгар [[Шенксвилл]] куорат аттыгар баар хонууга хампы түспүт, экипаhа уонна сорох пассажирдара көтөр аалынан салайыыны террористардыын былдьаспыттарын кэннэ.
[[Билэ:Story.crash.sequence.jpg|thumb|left|[[United Airlines]] 175 сырыыта [[World Trade Center]] соҕуруу баҕаҕыгар кэтиллиитэ.]]

Бу саба түһүүлэргэ бүтүннүүтэ 2,993 киhи өлбүт (олортон 19 террорист).<ref>{{cite news |title=War Casualties Pass 9/11 Death Toll |url=http://www.cbsnews.com/stories/2006/09/22/terror/main2035427.shtml |work= |publisher=[[CBS News]] |date=Балаҕан ыйын 22, 2006 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://nymag.com/news/articles/wtc/1year/numbers.htm |title=Death, destruction, charity, salvation, war, money, real estate, spouses, babies, and other September 11 statistics |publisher=''[[New York (сурунаал)|New York]]''}}</ref> Бу ахсааҥҥа 90 тахса араас дойду олохтоохторо бааллар.

Балаҕан ыйын 11 түбэлтэлэрин кэнниттэн АХШ аан дойдутааҕы [[терроризмныын сэрии]]ни саҕалаабыттар. Ол иhигэр 2001 с. [[Афганистан]]ҥа уонна 2003 с. [[Ирак]]ка кимэн киириилэр, [[Талибан]] уонна [[Саддам Хусейн]] режимнарын суулларар бастыҥ соруктардаах. Онтон ураты, АХШга дойду ис олоҕугар улахан дьайыылаах [[USA PATRIOT Act]] диэн федеральнай сиэр ылыныллыбыт. Саба түһүүлэр кэннилэриттэн Америка сорох үп биржалара кэлэр нэдиэлэ устата сабыллан турбуттар, салгын тиэйии уонна кутталтан харыстааhын индустриялара улаханнык ночоотурбуттар.

== Саба түhүүлэр хронологията ==

* 8:46:30 (олохтоох кэм) — [[American Airlines]] 11 сырыыта [[Boeing 767]]-200 WTC хоту баҕаҕыгар (WTC 1) кэтиллэр
* 9:02:59 — [[United Airlines]] 175 сырыыта [[Boeing 767]]-200 WTC соҕуруу баҕаҕыгар (WTC 2) кэтиллэр
* 9:37:46 — American Airlines 77 сырыыта [[Boeing 757]]-200 [[Пентагон]] дьиэтигэр кэтиллэр
* 10:03:11 — United Airlines 93 сырыыта [[Boeing 757]]-200 [[Пенсильвания]] соҕуруулуу арҕаатыгар баар Шенксвилл куорат аттыгар баар хонууга сууллар, [[Уашиҥтон]]тан 240 км хоту диэки.

== Хос быhаарыылар ==
{{reflist|2}}

[[Категория:Террор быhылааннара]]

{{Hist-stub}}