Бу сирэй Амма Аччыгыйа куодун көр

{{Infobox Writer
| image        = Мординов_Коля_Егорович_-_Амма_Аччыгыйа.jpg
| imagesize    = 250px
| name         = Амма Улахана
| caption      = 
| birth_date   = {{Birth date|mf=yes|1906|01|06}} 
| birth_place  = [[Саха Сирэ]], [[Арассыыйа]]
| death_date   = 
| death_place  = 
| occupation   = [[Поэт]], [[Суруйааччы]]
| religion     = 
| nationality  = Саха
| period       = 
| genre        = Поэт, драма, кылгас кэпсээннэр, романнар
| movement     = 
| notableworks = 
| influences   = 
| influenced   = 
| signature    = 
| website      = 
}}

'''Амма Аччыгыйа''' ({{lang-ru|Мординов Николай Егорович}}) (06.01.1906–14.11.1994) — [[саха норуодунай суруйааччыта]], [[ССРС]] суруйааччыларын Сойууһугар 1934 с. киирбитэ.

== Олоҕун олуктара ==
[[Ойуу:Амма Аччыгыйа Сайылык.jpg|250px|thumb|left|Амма Аччыгыйа үөскээбит сайылыга]]<br />
[[1906]] сыл [[тохсунньу 6]] күнүгэр [[Боотур Уус улууһа|Боотур Уус улууһугар]] улууска (Тааттаҕа) дьадаҥы Дьөгүөрдээн Мординов (Мундунов) ыалыгар төрөөбүтэ. <br />
1928 с. [[Дьокуускайдааҕы педагогика техникума|Дьокуускайдааҕы педтехникуму]] бүтэрбитэ. <br />
1931 с. Иккис Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет тыл уонна литература салаатын бүтэрбитэ. <br />
«Ийэ» диэн ааттаах бастакы хоһооно «Чолбон» сурунаалга 1927 с. бэчээттэммитэ. «Быһах угун кыстыммат» диэн хоһооннорун хомуурунньуга саха литературатын көмүс фондатыгар киирбитэ.<br />
«Сааскы кэм» романа [[Нуучча тыла|нууччалыы]], украиналыы, [[венгр тыла|венгердыы]] уонна [[чех тыла|чешскайдыы]] тылларынан тылбаастаммыта.

1982 сыллаахха [[от ыйын 6]] күнүгэр [[Лев Толстой]] "[[Сэрии уонна эйэ]]" диэн арамаанын тылбааһын иһин [[Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай бириэмийэ]]ни ылбыта.

== Тахсыбыт кинигэлэрэ ==
* Талыллыбыт айымньылар: 2 томнаах. — {{Дь.}}: Кинигэ кыһата, 1956.
Т. 1. Кэпсээннэр. Сэһэннэр. Хоһооннор. — 480 с.
Т. 2. Пьесалар. Очеркалар. — 479 с.
* Талыллыбыт айымньылар: 4 томнаах. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1966—1970.
Т. 1. Хоһооннор. Кэпсээннэр. Очеркалар. — 1966. — 512 с.
Т. 2. Сэһэннэр. — 1967. — 562 с.
Т. 3. Драмалар. Ахтыылар. — 1969. — 512 с.
Т. 4. Сааскы кэм: Роман. — 1970. — 748 с.
* Быһах угун кыстыммат: Кэпсээннэр. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1934. — 69 с.
* Хоһооннор. — М.: Учпедгиз, 1936. — 32 с.
* Кэпсээннэр. — М. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1937. — 72 с; 1940. — 98 с.
* Ситим быстыыта: Драма. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1937. — 78 с.
* Уон сыл: Хоһооннор. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1937. — 104 с.
* Киһи: Драма. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1938. — 94 с.
* Сэрии: Очеркалар. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1942. — 86 с.
* Ааһан иһэн: Новеллалар. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1944. −104 с.
* Сааскы кэм: Роман. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1944. — 312 с; 1952. — 702 с; 1963. — 682 с; 1982. — 752 с; 1988. — 752 с; 1994. — 360 с.
* Саха литературатыгар Аҕа дойду сэриитин кэмигэр. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1944. — 20 с.
* Доҕоттор: Сэһэн. — Дь.: Кинигэ кыһата. — 1947. — 164 с.
* Күнү көрсө: Кэпсээннэр. Хоһооннор. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1947. — 298 с.
* Тоҕус төгүл тоҕо?: Кыра саастаах оҕолорго. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1949. — 42 с; 1974. — 24 с.
* Алдьархай: Сэһэн. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1966. — 352 с.
* Киһи уонна айымньы: Ахтыылар. Ыстатыйалар. Этиилэр / Хомуйда, ред. Г. С. Сыромятников. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1975. — 408 с.
* Кэпсээннэр, очеркалар. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1983. — 295 с.
* Сэһэннэр. Кэпсээннэр. Ахтыылар. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1986. — 527 с.
* Дьон ортотугар: Хоһооннор. Сэһэн. Кэпсээннэр. Ахтыылар: Орто уонна улахан саастаах оскуола Ооолоругар. — Дь.: Кинигэ кыһата, 1989. — 216 с.
''Нууччалыы''
* Весенняя пора: Роман / Авториз. пер. А. Дмитриевой, Л. Корниловой. — М.: Сов. писатель, 1951. — 780 с; М.: Сов. писатель, 1954. — 712 с; М.: Гослитиздат, 1958. — 712 с; Новосибирск: Кн. изд-во, 1961. — 717 с; М.: Известия, 1970. — 718 с; М.; Сов. Россия, 1978. — 541 с; М.: Худож. лит., 1993. — 396 с.
* Повести. — М.: Сов. писатель, 1960. — 194 с.
* Беда: Повесть / Авториз. пер. А. Дмитриевой; М.: Сов. писатель, 1970. — 319 с; М.: Сов. писатель, 1972. — 319 с.
* Друзья-товарищи: Повести / Якутск: Кн. изд-во, 1976. — 488 с.
 
== Олоҕун уонна айар үлэтин туһунан ==
* Амма Аччыгыйын туһунан ахтыылар / Хомуйан оҥордо Д. В. Кириллин. — {{Дь.}}: «Бичик», 1997. — 168 с.
* Соломов Н. И. С любовью родной земле: Воспоминания. — М., 1996. — 24 с.
* Башарина З. К. Сыыры сырыынньатынан дабайбатаҕа // «Чолбон». —1996. — № 1. — С. 153—155.
* Босяк В. Дьолбут эбит // «Аргыс». — 1991. — № 1. — С. 80—84.
* Васильев Ю. «Сааскы кэм» тэҥнэбиллэрэ // «Хотугу сулус». — 1988. № 1. — с. 86—88.

== Наҕараадалара уонна ытык ааттара ==
* Саха АССР норуодунай суруйааччыта ([[Тохсунньу 8|08.01.]]1966)
* Икки Үлэ Кыһыл Знамятын уордьана
* Норуоттар Доҕордоһууларын уордьана 
* Икки «Бочуот Бэлиэтэ» уордьан
* Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ
* Саха Өрөспүүбүлүкэтин П. А. Ойуунускай аатынан Государственнай бириэмийэтин лауреата
* Дьокуускай куорат ытык киһитэ<ref>[http://www.sakha.gov.ru/node/4125 Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Городской округ «Якутск»:Почетные граждане] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924094024/http://www.sakha.gov.ru/node/4125 |date=2015-09-24 }}</ref> (1972)

== Үйэлээх аата ==
Н. Е. Мординов — Амма Аччыгыйа аата иҥэриллибит:
::[[Харбалаах, Таатта улууһа|Харбалаах]] орто оскуолатыгар (Таатта улууһа); 
::«Кэскил» оҕо кинигэтин кыһатыгар (2014)<ref>[http://sakha.gov.ru/sites/default/files/doc/2014_06/2/583-%D0%A0%D0%93.pdf  Саха Өрөспүүбүлүкэтин Баһылыгын э. т. Е. Борисов 23.06.2014 583-РГ №-дээх Дьаһала]</ref>.
* Дойдутугар [[түмэл]] аһыллыбыт.

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

== Өссө маны көр ==
* [[Саха норуодунай суруйааччыларын тиһигэ]]
* [[Саха норуодунай поэттарын тиһигэ]]

== Туһаныллыбыт сирдэр ==
* Писатели земли олонхо. Библиографическай ыйынньык. — Дь.: «Бичик», 2000. — ISBN 5-7696-1001-8
* Михаил Чооруоһап. Ытык-мааны Амма Аччыгыйа народнай суруйааччы туһунан ахтыылар. — Дь.: Бичик, 2006. — ISBN 5-7696-2180-X

{{Саха норуодунай суруйааччылара}}

[[Категория:Дьон алпаабытынан]]
[[Категория:1906 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Тохсунньу 6 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:Таатта улууһугар төрөөбүттэр]]
[[Категория:1994 сыллаахха өлбүттэр]]
[[Категория:Сэтинньи 14 күнүгэр өлбүттэр]]
[[Категория:Саха норуодунай суруйааччылара]]
[[Категория:Саха суруйааччылара]]
[[Категория:Саха биллиилээх дьоно]]
[[Категория:Дьокуускай ытык дьоно]]