Кыттааччы:Ergisstepanov
Степан Кузьмич Макаров
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]РСФСР уонна Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала, Чурапчы улууhун бастакы бочуоттаах гражданина, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа. Олоххо ураты дьулуурун иhин Саха Маресьевынан ааттаммыта.
Олоҕун олуктара
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1917 сыллаахха атырдьах ыйын 5 күнүгэр Боотуруускай улуус (билигин Чурапчы улууһа) Сылаҥ нэһилиэгэр дьадаҥы ыалга төрөөбүт. Аҕата — Макаров Кузьма Григорьевич, ийэтэ — Макарова Мария Иннокентьевна.
- 1927 сыллаахха Сылаҥ бастакы сүһүөхтээх оскуолатыгар үөрэнэ киирэр.
- 1928—1931 сс. — Чурапчы оройуонун Кытаанах бастакы сүһүөхтээх оскуолатыгар үөрэммит.
- 1931 с. — Чурапчыга колхоз ыччатын оскуолатыгар үөрэнэр (ШКМ) (1932 сылтан, аата уларыйан, сэттэ кылаастаах оскуола дэммит).
- 1934 с. — бу сыл саҥа аһыллыбыт Чурапчытааҕы педагогика училищетыгар үөрэнэ киирбитэ, онон бу училищены бастакы бүтэрээччи буолбута. Училищены бүтэрээт, Өймөкөөн, Таатта оройуоннарын оскуолаларыгар учууталлаабыт.
- 1937 с. — ЫБСЛКС чилиэнэ буолар.
- 1937—1939 сс. — Саха АССР Наркомпрос анааһынынан Өймөкөөн оройуонун 1 №-дээх Бороҕон толорута суох орто оскуолатыгар саха тылын уонна география учууталынан үлэлээбитэ.
- 1939 с. — Таатта оройуонун Байаҕа толорута суох орто оскуолатыгар саха тылын учууталынан анаммыт.
- 1941 с. — Хара-Алдан бастакы сүһүөхтээх оскуолатын сэбиэдиссэйинэн ананан үлэлээбит.
Сэрии кэмигэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1942 сыл бэс ыйыгар РККА кэккэтигэр ыҥырыллар. 1942 сыл атырдьах ыйыттан 1943 сыл тохсунньутугар дылы Иркутскай уобалас мальта станциятыгар младшай командирдар курстарыгар сылдьар.
- 1943 сыл тохсунньутугар ефрейтор сололонон Арҕаа фроҥҥа барбыт.
- 1943 сыл кулун тутар 7 күнүгэр Гжатск куорат аттыгар сэриилэһэ сылдьан, мина бытархайа түһэн, бааһырыы ылбыт. Ый кэриҥэ Москва уобалаһын Загорск куоратыгар бааһын эмтэммит. Ол кэннэ Арҕаа фроҥҥа төннүбүт.
- 1943 сыл сайыныгар Орел-Курск тоҕойун кыргыһыытыгар кыттыбыт.
- 1943 сыл от ыйын 11 күнүгэр көҥү көтүү холонуутун кэмигэр, миинэҕэ үлтү тэптэрэн, икки атаҕар ыараханнык бааһырбыта (бэчээккэ суруллубутунан, өстөөҕү кыргыһыынан чуҥнааһын кэмигэр). Ыараханнык бааһырбытынан, госпитальга икки атаҕын тобуктарынан үөһэ ампутациялабыттара. Ыарахан баастаахтары Уралга эвакуациялабыттара. Лысьва куоракка 1944 сыл муус устарыгар дылы сытан эмтэммитэ. Ол сыл муус устар ыйын саҥатыгар Улан-Удэ куоракка ыыппыттара, протезтаммыта. 1944 сыл балаҕан ыйын саҕаланыытыгар госпитальтан таһаарбыттара.
Сэрии кэннинээҕи сыллар
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- 1944 с. — Сылаҥ сэттэ кылаастаах оскуолатыгар история учууталынан үлэлээн барбыт.
- 1948 с. — ВКП(б) чилиэнэ.
- 1962 с. — бэс ыйын 12 күнүгэр «Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учууталын» аата иҥэриллибит.
- 1963 с. — Саха государственнай университет историко-филологическай факультетын историяҕа салаатын бүтэрбит.
- 30-ча сыл оҕолору кытта үлэлээбит. Чурапчы педагогикаҕа училищетын, Чурапчы орто оскуолатын историяларын чинчийбит. Саха Сиригэр гражданскай сэрии туһунан матырыйааллары хомуйбут, ол иһигэр гражданскай сэрии кыттыылаахтарын кытта суруйсубут. Хомуйбут матырыйаалларыгар олоҕуран оскуола историяҕа Түмэлин тэрийбит.
- Өр кэмҥэ партбюро секретарынан, олохтоох профсоюз бэрэссэдээтэлинэн талыллан үлэлээбитэ. Сельсовет депутатынан, ССКП райкомун чилиэнинэн талылла сылдьыбыт.
- Үгүс сыралаах, эҥкилэ суох үлэтин иһин С. К. Макаров аата Чурапчы орто оскуолатын, райисполком, ЫБСЛКС райкомун, аҕыс кылаастаах Кытаанах оскуолатын Ытыктабыл кинигэлэригэр суруллубут.
- 1965 с. кулун тутар 24 күнүгэр «РСФСР оскуолатын үтүөлээх учууталын» аата иҥэриллибит.
- 1969 сыллаахха бэс ыйын 12 күнүгэр ыалдьан өлбүт.