Үрүҥ эһэ

Үрүҥ эһэ

Үрүҥ эһэ — (лат. Ursus maritimus) — эһэлэр биис-ууһугар киирэр бөдөҥ сиэмэх кыыл. Ардыгар кинини туспа Thalarctos биискэ киллэрэллэр. Латыынныы аата Ursus maritimus «муора эһэтэ» диэн тылбаастанар.

Үрүҥ эһэ — аан дойдуга аарыма улахан сиринэн хаамар сиэмэх кыыл буолар. Кини уһуна 310 см. тиийэр, ыйааһына 900 кг. Атыыра ортотунан 450—500 кг; уһуна 200—250 см, үрдүгэ 120—153 см дылы тиийэр. Тыһыта быдан кыра буолар (200—340 кг). Шпицберген арыыга үөскүүр көрүҥ саамай кыра, онтон Беринг байҕалыгар баар саамай бөдөҥ буолар эбит.

Үрүҥ эһэ атын эһэлэртэн арааһа — уһун моойо уонна хаптаҕай төбөтө буолар. Тириитэ хара. Түүтүн өҥө үрүҥтэн араҕас өҥҥө дылы уларыйар; сайынын түүтүн өҥө наар күн анныгар сылдьарыттан уларыйыан сөп. Түүтүн оҥоһуута бүтэй, өҥө суох, онтон сылтаан гипотеза үөскээбит: үрүҥ эһэ түүтэ сардаҥаны аһарар (нууч. световод) уонна ультрафиолет өҥү иҥэринэр. Ол курдук ультрафиолет хаартысканан түһэрдэххэ үрүҥ эһэ хара буолан көстөр эбит.