Бу сирэй Ыам ыйын 11 куодун көр

'''Ыам ыйын 11''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 131-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 132-c күнэ). Сыл бүтүө 234 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|Вьетнам}} — Киһи быраабын күнэ
* {{Флагификация|Ииндийэ}} — Ньыматык (технология) күнэ
* {{Флагификация|Миннесота}} — Судаарыстыбаннас күнэ
* {{Флагификация|Лаос}} — Конституция күнэ
* {{Флагификация|Таиланд}} — Булуук бастакы суолун күнэ<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/1336/ Праздник первой борозды в Таиланде]</ref>.

== Түбэлтэлэр ==
* [[330]] — 324 сыллаахха Саҥа Рим диэн ааттаммыт куораты (урукку Византий) өссө төгүл аатын уларытан Константинополь диэбиттэр (билиҥҥи [[Истанбул|Стамбул]]).
* [[868]] — [[Кытай Дьон Өрөспүүбүлүкэтэ|Кытай]]га [[Алмаас суутрата|Алмаас суутратын]] бэчээттээбиттэр, бу кинигэ билигин биллэр кинигэлэртэн ордук кырдьаҕас бэчээттэммит кинигэ. 1900 сыллаахха Дуньхуан диэн сиргэ хайа хаспаҕыттан көстүбүтэ.
* [[1857]] — Ииндийэҕэ 1857 с. өрө туруу: Британияны утары өрө турааччылар [[Дели]] куораты ылбыттар. 
* [[1881]] — Арассыыйа саҥа ыраахтааҕыта [[Александр III]] (Александр II уола) монархияны күүһүрдэр манифест таһаарбыт, реформалары тохтотуу саҕаламмыт. Бу докумуон тахсарыгар сүрүн оруолу Синод обер-прокурора [[Победоносцев Константин Петрович|Константин Победоносцев]] ылбыта. 
* [[1896]] — Томскайдааҕы технологическай институт олохтоммут (билигин Томскайдааҕы политехническэй университет).
* [[1932]] — Саха АССР Совнаркома "Кымыс оҥоруу туһунан" уураах ылар.
* [[1935]] сыллаахха [[Мэҥэ Хаҥалас улууһа|Мэҥэ Хаҥаласка]] Абалаах күөлүгэр курорт арыйар туһунан дьаһал тахсыбыт.
* [[1937]] — маршал [[Тухачевскай Михаил Николаевич|Михаил Тухачевскай]] [[Клим Ворошилов|Клим Ворошиловтыын]] сатаспакка оборуона наркомун бастакы солбуйааччытын дуоһунаһыттан босхоломмут. Уон хонон баран хаайыллыбыта, бэс ыйыгар таҥнарыыга буруйданан ытыллыбыта.
* [[1939]] — [[Монголия]]ҕа [[Халхин-Гол]] өрүс аттыгар [[Манчжоу Го]] уонна Монголия (дьиҥэр Япония уонна ССРС) сэбилэниилээх күүстэрин ыккардыларыгар кыргыһыы саҕаламмыт. Бу саастан күһүҥҥэ диэри барбыт сэбилэниилээх утарыта турсууну сорох устуоруктар Иккис нуучча-дьоппуон сэриитэ диэн ааттыыллар. Икки өттүттэн сүүһүнэн таанка уонна сөмүлүөт кыттыбыта, уончалыы тыһыынча киһи өлбүтэ.
* [[1943 сыл|1943]] — [[Аан дойду иккис сэриитэ]]: АХШ сэриилэрэ дьоппуоннары үүрэр соруктаах Атту арыыга ([[Алеут арыылара]]) түспүттэр.
* [[1944]] — Оборуона судаарыстыбаннай кэмитиэтэ (ГКО) [[Кырыым татаардара|кырыым татаардарын]] [[Кырыым]]тан депортациялырр туһунан уураах таһаарбыт.
* [[1964]] — ССРС-ка «[[Мелодия (фирма)|Мелодия]]» грамзапись фирмата олохтоммут.
* [[1971]] — {{comment|ХНТ|Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрэ}} генеральнай сэкиритээригэр 23 дойдуттан 2200 билим уонна култуура диэйэтэллэрэ илии баттаабыт суруктара киирбит. Бу сурукка кинилэр тулалыыр эйгэни киртитии омсотун быһаарбыттар. Биир сыл буолан баран (1972 сыл бэс ыйын 5 күнүгэр) устуоруйаҕа аан бастаан тулалыыр эйгэҕэ аналлаах {{comment|ХНТ|Холбоһуктаах Нациялар Тэрилтэлэрэ}} кэмпириэнсийэтэ ыытыллыбыт.
* [[1984]] — [[Арыылаах (Чурапчы улууһа)|Арыылаах]] нэһилиэгиттэн төрүттээх худуоһунньук [[Потапов Иннокентий Афанасьевич|Иннокентий Потапов]] (1932-2005) Ойуунускай аатынан бириэмиэйэ лауреата буолбут.
* [[1988]] — [[Иркутскай уобалаһа|Иркутскай уобалас]]ка Саха АССР литэрэтиирэтин уонна ускуустыбатын күннэрэ саҕаламмыттар. [[Ыам ыйын 16|16]] күнүгэр диэри ыытыллыбыттара.
* [[1997 сыл|1997]] — шахматтыыр көмпүүтэр Deep Blue [[Гарри Каспаров]]ы матч-реванш тиһэх партиятыгар кыайбыт.
* [[2000]] — [[Ииндийэ]] олохтооҕун ахсаана миллиард буолбут.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1904]] — [[Сальвадор Дали]] (1989 өлб.), Испания сюрреалист худуоһунньуга, график, скульптор, режиссёр уонна суруйааччы.
* [[1935]] — Мэҥэ Хаҥалас [[Хаптаҕай нэһилиэгэ (Мэҥэ-Хаҥалас улууһа)|Хаптаҕай]]ыгар [[Самсонов Александр Парфеньевич|Александр Самсонов]] — ырыаһыт, Арассыыйа Федерациятын үтүөлээх артыыһа, саха норуодунай артыыһа.
* [[1945]] — Ньурба [[Хорула нэһилиэгэ (Ньурба улууһа)|Хорула]]тыгар [[Афанасий Ильич Тобонов|Афанасий Тобонов]] — Саха сирин улуустарыгар космоска көтөр ракеталар сорҕолорун түһэриини утары охсуспут саха киһитэ, уопсастыбаннай диэйэтэл, бэтэринээр.

== Өлбүттэр ==
* [[1975]] — [[Бороҕон улууһа|Бороҕон улууһун]] Бастакы Суотту нэһилиэгиттэн төрүттээх [[Васильев Сергей Степанович|Сергей Борогонскай]] (1907—1975), бэйиэт, публицист уонна очеркист, бөдөҥ салайааччы, баартыйа диэйэтэлэ. Отутус сылларга Ньурба улууһун салайа олорон суруйбут "Киэҥ Ньурба" хоһооно улуус өрөгөйүн ырыата буолбута.
* [[1990]] — [[Ерофеев Венедикт Васильевич|Венедикт Ерофеев]] (1938 с.р.), суруйааччы («Москва — Петушки»).
* [[2019]] — Үөһээ Бүлүү [[Боотулуу]]туттан төрүттээх саха норуодунай бэйиэтэ [[Сивцев Василий Тарасович|Баһылай Сиипсэп]] өлбүт. 600-тэн тахса бөлүһүөктүү анаарыылаах сонеты суруйбута. Хоһооннорун таһынан кириитик уонна тылбаасчыт быһыытынан биллэр. "Күнүм киэһэрэн эрдэҕинэ" икки туомнаах кинигэтигэр элбэх саха суруйааччыларын тустарынан суруйбута.


{{ыйдар}}

[[Категория:Ыам ыйын 11]]