Капитал

Экономикаҕа, капитал диэн оҥоруу фактордарыттан биирдэстэрэ буолар. Малы (табаары) уонна хааччыйыыны оҥорон таhаарыыга туттуллар.

Үпкэ уонна бухгалтерияҕа, капитал диэн баар баай (харчы). Холобур, бизнеhы олохтуур капитал.

Классик экономикаҕа, капитал үс оҥоруу фактордарыттан биирдэстэрэ буолар. Атын икки фактордара — сир уонна үлэ. Сороҕор манна төрдүс факторы эбэллэр — тэрилтэ, урбаан эбэтэр салайыы. Бу маннык бэлиэлэрдээх мал капитал буолар:

• Бу мал атын маллар оҥорууларыгар туттуллуон сөптөөх (оҥоруу фактора буолар).
• Бу малы киhи оҥорбут ("сиртэн" уратыта).
• Бу мал оҥоруу бырассыаhыгар сиикэй матырыйааллар эбэтэр префабрикаттар курдук тута баранан хаалбат.

Устааптаах капитал-государственнай регистрацияны ааспыт тэрилтэ учредительнай докумуоннарыгар олоҕурбут суумата. Устааптаах капитал кини кредиттэрин интэриэһин көмүскүүр юридическай сирэй үбүн алын кээмэйин быһар.

Устааптаах капитал (фонда) саамай кырата:

• обществоҕа хааччахтаммыт эппиэтинэстээх обществоҕа — 10 000 солк.;
• акционернай обществоҕа анаан — 10 000 солк.;
• публичнай акционернай обществоҕа — 100 000 солк.;
• государственнай предприятиеҕа — 500 000 солк.;
• муниципальнай унитарнай предприятиеҕа — 100 000 солк.;
• саҥа регистрацияламмыт баан универсальнай лицензиялаах-1 млрд солк — ;
• саҥа регистрацияламмыт баан базовай лицензиялаах-300 мөл. солк.;
• саҥа регистрацияламмыт неби кредиттиир тэрилтэлэр регистрацияланнахтарына, устааптаах капитал алын кээмэйиттэн ураты - киин контрагент - 90 мөл. солк.;
• хаттаан регистрацияламмыт неби кредит тэрилтэтэ-киин контрагент-300 мөл. солк.

Устааптаах капиталга үп- харчы, сыаналаах кумааҕылар, араас материальнай сыаннастар эбэтэр үп- харчы өттүнэн сыаналанар бырааптаахтар. Общество устааптаах капиталыгар өлүүтүн төлөбүрүн болдьоҕо хааччахтаммыт эппиэтинэстээх буолуу общество государственнай регистрациятыттан түөрт ыйтан ордуо суохтаах. Акционернай обществоҕа устааптаах капитал төлөбүрэ суох судаарыстыбаннай регистрация көҥүллэнэр, ону таһынан устааптаах капитал 50 %- тан итэҕэһэ суох үс ый устата төлөнүөхтээх, оттон толору төлөбүр государственнай регистрация түгэҕиттэн биир сыл устатыгар буолуохтаах.

«Хааччахтаммыт уопсастыбалар тустарынан» федеральнай сокуон 14- с №- дээх ФЗ 08.02.1998 сс. 01.01.2017 с. күүһүгэр киирэр уларытыылары уонна эбиилэри кытта, ҮП- харчы быһыытынан ХЭО устааптаах капиталын кээмэйин киллэрии эбээһинэһин ыйар.

Устааптаах хапытаалга кылааты киллэриигэ сир баайын- дуолун сыанатын тутулуга суох сыанабылын түһэрсии наада.

Тэрийээччилэр бэриллибит баай- дуол көрүҥүн уларытар бырааптара суох, сыанатын эбэтэр бэрээдэгин уларытар бырааптара суох. Обществоттан тахсыыга кыттааччыга (учредитель) устааптаах капиталга кини өлүүтэ төлөнөр, үп- харчы сыл кэнниттэн 6 ыйтан ордуга суох. Общество кыттааччыларын бырааптара хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэлэргэ Устаапка бигэргэтиллиэхтээх, утарар түгэнигэр суол- иис тахсара көҥүллэммэт.

Россияҕа государственнай уонна муниципальнай тэрилтэлэргэ устааптаах капитал устааптаах фонда буолар.

Капитал көрүҥнэрэ

• Үп капитала
• Социал капитал
• Киhи капитала
• Өй капитала
• Айылҕа капитала
• Инфраструктура капитала

Ылыллыбыт сирэ

• F. Boldizzoni (2008). Means and ends: The idea of capital in the West, 1500-1970, New York: Palgrave Macmillan, 2008, chapters 4-8.
• K.H. Hennings (1987). "Capital as a factor of production," The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 1, pp. 327-33.