Бу сирэй Форд Генри куодун көр

{{Infobox Person
|name   = Форд Генри 
|image     =Henry ford 1919.jpg
|image_size     = 250px
|caption  = Генри Форд 1919 сыллаахха
|birth_date  = {{Birth date|mf=yes|1863|07|30}}
|birth_place = Гринфилд, Мичиган, [[АХШ]]
|death_date  = {{death date and age|mf=yes|1947|04|07|1863|07|30}}
|death_place = Фэр Лэйн, Мичиган, АХШ
|occupation     = Бизнес, Инженер
|spouse         = Клара Джэйн Брайант
|parents        = Уильям Форд уонна Мэри Форд
|children       = Эдсел Форд
|religion = Протестант
|networth    = {{profit}}'''$188.1&nbsp;billion''', 2008 сыл Форбс сурунаал биллэрэринэн
|signature   = Henry Ford Signature.svg
}}
'''Форд Генри''' ({{lang-en|Henry Ford}}; 1863 от ыйын 30 күнэ — 1947 муус устар 7 күнэ) — АХШ инженера уонна бизнесмена.  1896 сыллаахха массыыналары оҥорорун саҕалаабыт уонна [[Ford Motor Company|Форд Мотор Хампаанньатын]] олохтообут. Кини хас үлэһит кыра чааһын оҥоруохтаах диэн санааны киллэрбит. Кини ол санаатынан массыынаны элбэх ахсаанынан оҥоруохха сөп буолбут. Ону конвейер диэн ааттаабыт. Билигин даҕаны улаханнык тарҕаммыт ньыма буолар. Ол бириэмэҕэ ол ньымата олус саҥа буолан уонна массыынаны түргэнник уонна сыаната чэпчэки буолар буолбут. Кэргэнэ — Клара Брайант уонна биир Эдсель Брайант Форд диэн аттаах оҕолоох эбит. 

== Форд Мотор Хампаанньатын олохтооһуна ==
1903 сыллаахха Форд хампаанньаны саҕалыырга көмөлөспүтэ. Хампаанньа бастакы вице-президенынан үлэлээбитэ. <ref>{{Cite web
 |url= http://www.hfmgv.org/exhibits/fmc/chrono.asp
 |title=The Henry Ford
 |work=hfmgv.org
 |accessdate=April 30, 2010
}}</ref> Бастакы массыынаны 1903 сыл от ыйын 23 күнүгэр атыылаабыта. 1906 сыллаахха хампаанньа президена буолбута.

== Дойдуга массыналары ==
1908 сыллаахха Форд хампаанньата Т моделы оҥорорун саҕалаабыта. Форд ону араас араас массыынаны биир массыынанан оҥорого баҕарабын диэн эппитэ.<ref>{{Cite web
 |url= http://www.pbs.org/wgbh/aso/databank/entries/dt13as.html
 |title=A Science Odyssey: People and Discoveries: Ford installs first moving assembly line
 |work=pbs.org
 |accessdate=April 30, 2010
}}</ref> Ол аата Америка баай дьонноро эрэ буолбакка олохтоохторун үксүтэ массыынаны атыылаһыан сөп оҥооруохтаахпыт диэн толкуйдаабыта.  Ол сыалы ситиһэргэ массыына дизайнын саамай боростуой буолуохтаах этэ. Бары массыыналар биир курдук буолуохтаах этилэр. Ол курдук Форд массыыналара өҥө даҕаны биир этэ - хара. Т модель массыыната 850 долларга атыыланара. Ыараханын да иһин син биир массыынаҕа олус чэпчэки этэ. Массыынаны атыылаһар дьон элбэҕиттэн массыына тиийбэт игин буолбут. .<ref>{{Cite web
 |url= http://web.mit.edu/invent/iow/ford.html
 |title=Inventor of the Week: Archive
 |work=web.mit.edu
 |accessdate=April 30, 2010
}}</ref>

== Конвейер системата ==
Форд конвейер систематын айарга көмөлөспүтэ, уонна собуоттарга 1913 сыллаахха туттар буолбута.<ref name="history.com">{{Cite web
 |url= http://www.history.com/this-day-in-history/moving-assembly-line-at-ford
 |title=Moving Assembly Line at Ford — History.com This Day in History — 10/7/1913
 |work=history.com
 |accessdate=April 30, 2010
}}</ref> Конвейер систематыттан саҥа массыынаны оҥоруу бириэмэтэ кыыччаабыта. Собуокка хамсыыр лентанты туруорбута, массыыналар ол лентанан хамсаан үлэһиттэр биирдии биирдии чаастарын туруораллара. Хас үлэһит массыынаҕа биир эрэ чааһын туруорар эбээһинэстээҕэ.

== Ситиһии ==
Конвейер системата олус ситиһиилээх буолбута. Массыынаны оҥорорго аҕыйах бириэмэ наада буолбут, сыаната чэпчээбит. 1916 сыллаахха массыына атыыланар сыаната 360 [[АХШ доллара|долларга]] дылы чэпчээбит, онон үс төгүл элбэх киһи массыынаны атыылаһар буолбут.<ref name="history.com"/> Форд Т модела [[АХШ|Американы]] уларыппыт. Дьон [[Куорат|куоракка]] олорор быдан боростуой буолбут.

[[Билэ:1919 Ford Model T Highboy Coupe.jpg|мини|справа|Форд Т модела]]
== Политическай көрүүлэрэ ==
Форд өссө политическай көрүүлэринэн биллэр. Кини [[Аан дойду бастакы сэриитэ|Аан дойду бастакы сэриитин]] утарылаһара, тоҕо диэн кини онно бириэмэ эрэ баранар диэн ааттыыра. Ону тэҥэ кини [[Дьэбэриэйдэр|дьэбэриэйдэр]] аан дойду араас проблемалары үөскэтэллэр диэн итэҕэйэрэ.<ref>{{Cite web
 |url= http://history.hanover.edu/hhr/99/hhr99_2.html
 |last=Logdson
 |first=Jonathan
 |title=Power, Ignorance, and Anti-Semitism: Henry Ford and His War on Jews
 |work=history.hanover.edu
 |accessdate=April 30, 2010
}}</ref><ref>{{Cite web
 |url= http://www.adl.org/special_reports/ij/dearborn_independant.asp
 |title=Anti-Semitism of 1920's Revived on Web - The International Jew
 |work=adl.org
 |accessdate=April 30, 2010
}}</ref> Ол оннук көрүүлэр антисемитизм диэн ааттанар. 1919 сыллаахха '''Диэборн Индепендент''' диэн хаһыаты атыыласпыта уонна дьибэриэйдэр аан дойду проблемаларыгар буруйдаабыта<ref>{{Cite web
 |url= http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/anti-semitism/ford1.html
 |title=Henry Ford Invents a Jewish Conspiracy
 |work=jewishvirtuallibrary.org
 |accessdate=April 30, 2010
}}</ref> Ол кэнниттэн дьибэриэй банкиирдары [[Аан дойду иккис сэриитэ|Аан дойду иккис сэриити]]н саҕалаабыттара диэн буруйдаабыта.

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

== Сигэлэр ==
{{commonscat|Henry Ford}}

{{rq|cat}}

[[Категория:Дьоннор алпабыытынан]]
[[Категория:1863 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:1947 сыллаахха өлбүттэр]]