Бу сирэй Улуу Британия куодун көр

{{Infobox Country
|conventional_long_name     = Улуу Британия уонна Хотугу Ирландия Холбоhуктаах Хоруоллуга
|common_name                = the United Kingdom
|image_flag                 = Flag of the United Kingdom.svg
|image_coat                 = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg
|symbol_type                = Royal coat of arms
|image_map                  = Location UK EU Europe.png
|map_caption                = {{map_caption |countryprefix=the |region=on the [[Europe|European continent]] |subregion=the [[European Union]] |location_color=dark green | subregion_color=light green |region_color=dark grey |legend=}}
|national_motto             = {{lang|fr|''"[[Dieu et mon droit]]"''}}{{Ref|2}}{{spaces|2}}<small>([[French language|French]]) <br />"God and my right"</small>
|national_anthem            = "[[God Save the King]]"<center><br /><br>[[File:United States Navy Band - God Save the King.oga]]
|official_languages         = [[Ааҥл тыла]]
|regional_languages         = [[Уэльс тыла|Уэльстыы]], [[Айр тыла|Айрдыы]], [[Ольстер Скоттара (тыл)|Ольстер скоттуу]], [[Скот тыла|Скоттуу]], [[Скотт гэллыы]], [[Корн тыла|Корннуу]]
|ethnic_groups               = 87.1% [[Үрүҥ дьон|Үрүҥнэр]],<br />2.3% [[Британия азиаттара|Соҕуруу азиаттар]], 3.0% [[Британия хара дьоно|Харалар]], 2.0% [[Британия бааhынайдара|Бааhынайдар]], 0.9% [[Британия илин азиаттара|Илин азиаттар]] уонна да атыттар<ref>[https://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/2011-census/key-statistics-and-quick-statistics-for-local-authorities-in-the-united-kingdom---part-1/rft-ks201uk.xls 2011 Census: Ethnic group, local authorities in the United Kingdom] Office for National Statistics</ref>
|ethnic_groups_year          = [[United Kingdom Census 2011|2011]]
|demonym                    = Британнар
|capital                    = [[Лондон]]
|latd                       = 51
|latm                       = 30
|latNS                      = N
|longd                      = 0
|longm                      = 7
|longEW                     = W
|largest_city               = [[Лондон]]
|government_type            = [[Парламент системата]] уонна [[Конституция монархията]]
|leader_title1              = [[Монархия|Монарх]]
|leader_name1               = [[Карл III]]
|leader_title2              = [[Премьер-министр]]
|leader_name2               = Keir Starmer
|sovereignty_type           = [[History of the United Kingdom|Formation]]
|legislature                = [[Холбоhуктаах Хоруоллук парламена|Парламент]]
|upper_house                = [[Лордар дьиэлэрэ]]
|lower_house                = [[Холбоhуктаах Хоруоллук түөлбэлэрин дьиэтэ|Түөлбэлэр дьиэлэрэ]]
|sovereignty_note           =
|established_event1         = [[Acts of Union 1707|Acts of Union]]
|established_date1          = Ыам ыйын 1 к. 1707
|established_event2         = [[Act of Union 1800|Act of Union]]
|established_date2          = Тохсунньу 1 к. 1801
|established_event3         = [[Anglo-Irish Treaty]]
|established_date3          = Муус устар 12 к. 1922
|accessionEUdate            = Тохсунньу 1 к. 1973
|EUseats                    = 78
|area_rank                  = 79th
|area_magnitude             = 1 E11
|area_km2                   = 244820
|area_sq_mi                 = 94526
|percent_water              = 1.34
|population_estimate_year   = 2016
|population_estimate        = 65,102,385<ref>
{{Cite web
 | url = https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates
 | title = Population estimates
 | publisher= [[Office for National Statistics]] U.K
}}
</ref>
|population_estimate_rank   = 22
|population_census          = 63,258,918<ref>{{Cite web
 | url = http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html | title = 2011 UK censuses"| publisher= Office for National Statistics.|date=2012-12-17}}</ref>
|population_census_year     = 2011
|population_density_km2     = 271
|population_density_sq_mi   = 701
|population_density_rank    = 50
|GDP_PPP_year               = 2006
|GDP_PPP                    = US$2.270 [[1000000000000 (number)|trillion]]
|GDP_PPP_rank               = 6th
|GDP_PPP_per_capita         = US$37,328
|GDP_PPP_per_capita_rank    = 13th
|GDP_nominal                = $2.772 [[1000000000000 (number)|trillion]]
|GDP_nominal_rank           = 5th
|GDP_nominal_year           = 2007
|GDP_nominal_per_capita     = US$45,845
|GDP_nominal_per_capita_rank = 9th
|HDI_year                   = 2005
|HDI                        = {{increase}} 0.946
|HDI_rank                   = 16th
|HDI_category               = <font color="#009900">high</font>
|Gini                       = 32.4<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html CIA World Factbook][Gini rankings]</ref>
|Gini_year                  = 2012
|currency                   = [[Фунт стерлинг|Pound sterling]] (£) <sup>1</sup>
|currency_code              = GBP
|country_code               = GBR
|time_zone                  = [[Greenwich Mean Time|GMT]]
|utc_offset                 = +0
|time_zone_DST              = [[British Summer Time|BST]]
|utc_offset_DST             = +1
|cctld                      = [[.uk]] {{Ref|7}}
|calling_code               = 44
|footnotes                  = [[United Kingdom#Footnotes|Footnotes]]}}

'''Улуу Британия уонна Хотугу Ирландия Холбоhуктаах Хоруоллуга''' (''United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'') диэн хотугулуу-арҕаа [[Европа]] дойдута. Британия арыыларыгар баар. [[Атлантика|Атлантика далайын]] кытылыгар Европа арҕаа өттүгэр сытар.

Сомоҕо хоруоллук 1707 сыллаахха [[Шотландия]] уонна Англия хоруоллуктара холбоһууларын түмүгэр олохтоммута; ол эрээри, мантан эрдэ 1603 сыллаахха, Шотландии хоруола Яков VI Англия уонна Ирландия бөрөстүөллэрин утумнаабыта (Яков I). 1800 сыллаахха Улуу Британия Хоруоллуга уонна Ирландия Хоруоллуга холбоһон, Улуу Британия уонна Ирландия холбоһуктаах хоруоллуктара буолбуттара. 1922 сыллаахха Ирландия көҥүл дойдута арахсыаҕыттан Холбоһуктаах Улуу Британия уонна Хотугу Ирландия хоруоллуктара диэн ааттаммыта. 

Улуу Британия — Европа бөдөҥ дойдуларыттан биирдэстэрэ, 1952 сыллаахтан ядернай сэрии сэптээх дойдулар ахсааннарыгар киирэр (1968 сыллаахха ядернай сэрии сэбин тарҕаппат туһунан дуогабарга билиниллибитэ), ХНТ Куттал суох буолуутун куруук баар чилиэнэ, урукку Британия империятын метрополията (киинэ); британия ыраахтааҕыта 15 тутулуга суох судаарыстыба уонна Содружество баһылыгынан билиниллэр.

Ааҥыл тыла элбэх дойдуга иккис тыл быһыытынан тарҕанна, интэриниэккэ уонна да атын ситимнэргэ баһылыыр оруолу оонньуур. Улуу Британия экэниэмикэтэ — аан дойдуга тохсус миэстэни ылар; дойду байыаннай бүддьүөтэ — аан дойдуга үрдүктэртэн биирдэстэрэ.

Салайыытын тутула — парламеннаах монархия. Судаарыстыбатын тутула — квази-унитарнай судаарыстыба, XX үйэ бүтэһигиттэн судаарыстыбаҕа киирэр түөрт дойдуттан үһэ  (Шотландия, Хотугу Ирландия, Уэльс) хааччахтаах автономия бырааптаахтар.

Киин куората — Лондон, Европа бөдөҥ куораттарыттан биирдэстэрэ, аан дойду үбүн-экэниэмикэтин кииннэриттэн биирдэстэрэ.

Официал тыллара: дойдуга — ааҥыл тыла; ону таһынан Уэльска валлийскай;  Шотландияҕа гэльскай (шотландия кельтарын тыллара) уонна скотс (шотландия ниэмэстэрин тыла); Корнуоллга (Англия) - корнскай; Хотугу Ирландияҕа - ирландскай.

== Дьоно сэргэтэ ==
Биэрэпис (Census in the United Kingdom) хас уон сыл аайы буолар http://www.statistics.gov.uk/geography/census_geog.asp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110604093106/http://www.statistics.gov.uk/geography/census_geog.asp |date=2011-06-04 }}

2011 сыллааҕы биэрэпис түмүгүнэн Улуу Британия олохтоохторун ахсаана 63181775 буолбута<ref name=":0">[https://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/2011/uk-census/index.html 2011 Census, Population and Household Estimates for the United Kingdom]: [https://www.ons.gov.uk/ons/publications/re-reference-tables.html?edition=tcm%3A77-270247 Release]</ref>. Бу көрдөрүүтүнэн Европа Сойууһугар 3-с миэстэлээх, Наассыйалар Содружестволарыгар — 5-суонна аан дойдуга — 21-с. 

== Устуоруйаттан ==
1917 — Аан дойду бастакы сэриитин кэмигэр Улуу Британия хоруола Георг V бэйэтин кэргэттэрин ааттарыттан ниэмэстии титуллары суох гынарга ыйаах таһаарбыт. Инньэ гынан хоруол династиятын аата Саксен-Кобург-Гота оннугар Виндзор буолбута.

== Экономиката ==
Аан дойду үрдүнэн Улуу Британия экономикатынан алтыс миэстэҕэ турар уонна Европаҕа Германияҕа эрэ баһыйтарар. 

== Быһаарыылар ==
{{Быһаарыылар}}

{{Geo-stub}}

{{Countries of Europe}}
{{ЭУ}}

[[Категория:Улуу Британия| ]]