Өҥө
Өҥө - экономикаҕа туппат-хаппат табаар буолар. Өҥөнү оҥоруу диэн атыылаһааччыга туох эрэ көмөнү оҥоруу (холобур курдук - баттах кырыйыы), эбэтэр атыылаһааччыга баар табаары кытта тугу эмит оҥоруу (холобура массыынаны өрөмүөннээһин), эбэтэр кини бас билиитин дьаһайыы (холобура атыылаһааччы бас билиитин дьаһайыы, акциялары атыылааһын, атыылаһыы).
Уратылара
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Өҥө хас даҕаны уратылаах:
- Тутуллубат-хабыллыбат - киһи сатаан туппат, сыттаабат, амтаныллыбат. Харыйара эмиэ табыллыбат.
- Сүтүллэр - тутуллубат буоллаҕына сүтэр.
- Хамсаныллыбат - өҥөнү көһөрөр кыах суох.
- Биир буолбатах - өҥө хас сырыы айыы атын атын буолар. Ол курдук, киһи биир күҥҥэ таксинан бардаҕына, аныгыскы таксинан туттуута атын буолар, массыыната уонна суоппара биир до буоллаҕына.
- Үлэ кээмэйэ улахан - үксүгэр өҥө диэн киһи оҥорор үлэтэ буолар, киһи үлэтиттэн улахан сабыдыаллаах.
- Спроһа уларыйар - наада эрэ буоллаҕына оҥоһуллар. Эрдэттэн сабаҕалыыра олус ыарахан. Бириэмэттэн миэстэттэн уонна да атын өрүттэртэн олус улахан сабыдыаллаах. Ол курдук, рестораҥҥа киэһэ үлэтэ элбэх, күнүс эбэтэр сарсыарда оннук улахан суох.
- Атыылаһааччыны кытта улахан хардарыта дьайсыыта элбэх, ол курдук өҥө улахан өттүн атыылаһааччыта суох оҥоһуллубат.
- Атыылаһааччыны кытта сибээс - бухгалтер, юрист игин курдук өҥөнү оҥорооччулар атыылаһааччыларын кытта сибээс олохтооботохторуна атын юристка барыахтарын сөп.
Өҥө иһигэр маркетинг
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Эйгэҕэ өҥөнү оҥоруу- Бу эйгэ аныгы олох эриэн баҕаларыгар олоҕуран, саамай сөптөөх көрүҥэ буолар.
1. Маркетинг - тэрилтэ үлэтин инникитин былаанныыр, биир сыаллаах, атылаһааччылар ирдэбиллэрин баҕаларын ханнарар сыаллаах, уонна тэрилтэ бэйэтэ үп киллэрэр сыаллаах былаанын оҥоруу.
2. Маркетинг- Оҥорон таhарааччылар уонна атыылаhааччылар уопсай өйдөhүүлэригэр сөп түбэhиэхтээх.
Сүрүн миэстэни маркетинговай хаамыылар, тэрилтэ үрдүк көрдөрүүлээх буоларыгар, өҥөтө тупсаҕай, атыыга дөбөҥнүк барарыгар туһаайаллар.
Сиэрбис иһигэр маркетинг үс сүрүн хайысхата :
1. Тэрилтэ биир сүрүн хайысхатын булунуохтаах.
2. Көстүбэт өҥөнү олоххо киллэриэхтээх.
3. Суохтан, өҥөнү баар оҥоро сатыахтаах.
Маркетинг үрдүкү салааларын ырытыы :
1. Оҥорон таһаарыы, бородуксуйаны саҥардыы уонна сөптөөх сыанаҕа атыылаһыы.
2. Оҥорон таһаарыы бородуксуйатын улахан эйгэҕэ таһаарыы уонна батарыы.
3. Атыылаһааччыларга сөп түбэһэр ньыманы булуу уонна рынок эйгэтигэр орто сыанаҕа батарыы.
4. Тэрилтэ рынок эйгэтигэр таһаарбыт бородуксуйатын хайдах батарарын толкуйдуохтаах.
5. Улахан уларыйыылары, сир, айылҕа уларыйыыларын, нэһилиэнньэ улаатарын барытын таба көрөн сөптөөх кээмэйи ылыныы.
6. Тэрилтэҕэ маркетинг биир саамай тутаах хайысха буолар.
7. Түргэнник наадалаах хайысхалары булан рынок эйгэтигэр таһаарыы.
8. Тэрилтэ туох баар күүһүн рынок эйгэтигэр салайыахтаах.
9. Маркетинг улахан сыала-соруга уһун боодьохтоох атыы эриэн эйгэтигэр уонна биирдиилээн атыылаһааччылары булуу.
10. Маркетинг сыала биирдиилээн оҥоһууктары саҥаттан саҥа атыылаһааччыларга батарыы.
11. Оҥорон таһаарбыт бородууксуйатын биир сыаллаах, оннукка наадыйар тэрилтэҕэ атыылааһын.
12. Тэрилтэ сыала-соруга бэйэтигэр барыс киллэрээри үлэлиир. Ол сыалтан атыы эйгэтигэр кыайан күрэхтэһэр буолуохтаах.
13. Макромаркетинг уопсай судаарыстыба уонна олох-дьаһах, дьон эйгэтигэр элбэх өҥөнү оҥорор сыаллаах-соруктаах.
14. Глобальнай маркетинг диэн улахан транснациональнай тэрилтэлэри биир рынок эйгэтин курдук көрүү.
15. Мегамаркетинг диэн экономическэй, психологическэй уонна общественнэй сүүрээннэргэ, политическэй партиялар салааларыгар эмиэ улахан хамсатыыны киллэрэр.
Улахан эйгэҕэ өҥөнү оҥорууну Аҕа дойду сэриитин кэннэ, ол эбэтэр 20 үйэ бүтүүтүгэр улаханнык сайдыбыта.
Өҥөнү оҥоруу сайдыылаах сирдэргэ 75% ВВП-та тиийэ үрдээбитэ, бу өҥөнү оҥоруу оннооҕор атын эргиэн рыногын куоһарбыта. Ол курдук өҥөнү оҥоруу билигин даҕаны үрдүк таһымҥа турар.