Органикалаах химия
Органикалаах химия диэн химия салаата, уулук харыалыктар уонна кинилэртэн тахсар сэктэр оҥоһууларын, хайдахтарын уонна олору синтезтыыры үөрэтэр[1].
Органикаламмат реакцияларга үксүн ионнар кытталлар, дьиэ итиитин температуратыгар реакция түргэнник ааһар уонна бүтэр. Органикалаах реакцияларга коваленнаах ситимнэр субуллук бысталлар уонна саҥа ситим үөскэтэллэр. Сиэр курдук, ити бырассыастар ураты болдьому ирдииллэр: тутаах температураны, реакция кэмин уонна үгүстүк катализатор баар буолуохтаах. Үксүн биир эрэ буолбакка хас да реакция бииргэ барар, ол иһин үксүгэр туһалаах сэк тахсыыта 50% элбэҕэ суох. Ол иһин органикалаах реакцияны көрдөрөргө тэҥнэбил буолбакка стехиометрия суота суох схема туттуллар.
Реакция олус уустуктук уонна хас да кэрдиистээх ааһыан сөп, булгуччу схемаҕа көстөрүн курдук буолбатах. Аараанны холбоһуу быһыытынан R+ карбкатионнар, R- карбанионнар, R радикаллар, СХ2 карбеннар, катион-радикаллар, анион-радикаллар уонна да атын көхтөөх эбэтэр бигэтэ суох өлүүскэлэр үөскүөхтэрин сөп, кинилэр уксун сөкүүндэ өлүүтэ эрэ кэмҥэ үөскээн ылаллар. Реакция кэмигэр молекулярнай таһымҥа буолар бары уларыйыылар сиһилии дьүһүннээһинннэрэ реакция механизма дэнэр.
Реакциялар быстыы ньыматынан уонна ситим үөскээһининэн, реакцияны көҕүтүү ньыматынан, реакция молекулалааһынынан наарданаллар.
- ↑ Органическая химия Архыыптаммыт 2015, Балаҕан ыйын 28 күнүгэр.. БСЭ.