Бу сирэй Муус устар 29 куодун көр

'''Муус устар 29''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 119-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 120-c күнэ). Сыл бүтүө 246 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|ХНТ}} — Химия сэриитин сиэртибэлэрин ахтар күн
* '''Аан дойдуга [[Үҥкүү күнэ]].''' [[ЮНЕСКО]] быһаарыытынан [[1982]] сыллаахтан француз балетмейстера [[Жан Жорж Новер]] төрөөбүт күнүгэр болдьохтонон бэлиэтэнэр

* {{Флагификация|Дания}} — Бенедикта принцесса төрөөбүт күнэ
* {{Флагификация|Япония}} — [[Сёва күнэ]]<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/259/ День Сёва в Японии — 29 апреля. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010]</ref>
* {{Флагификация|Кыргыстаан}} — Бишкек куорат күнэ

== Түбэлтэлэр ==
* [[1429]] — [[Сүүс сыллаах сэрии]] кэмигэр Жанна д’Арк салайааччылаах сэрии [[Орлеан]]ы ылбыт.
* [[1627]] — Франция кардинаала [[Ришельё кардинал|Ришельё]] сорудаҕынан [[Канаада|Канааданы]] чинчийэр уонна олохсутар соруктаах ''"Сүүс акционер хампаанньата"'' тэриллибит.
* [[1731]] сыллаахха Сенат уурааҕынан Саха уйуоһун састаабыттан Охуоскай сирдэрэ [[Саха сирин дьаһалталарынан уонна сирдэринэн араарыы устуоруйата|араарыллыбыттара]], туспа Охуоскай салалта (Охотское правление) үөскээбитэ, киинэ [[Охотскай|Охуоскай]] остуруокка буолбута. Бу салалтаҕа [[Лаамы]] кытылын барытын, [[Үт]] сирин, [[Камчаатка]]ны уонна [[Курил арыылар|Курил арыыларын]] киллэрбиттэрэ. 1849 сыллаахха Охуоскай Саха уобалаһыгар төттөрү киирбитэ.
* [[1770]] — Англия хапытаана [[Джеймс Кук]] аан бастаан [[Австралия|Австралияҕа]] тиксибит.
* [[1852]] — оччотооҕуга эдэр суруйааччы [[Тургенев Иван Сергеевич|И. С. Тургенев]] (Муму, Отцы и дети) хаайыыга угуллубут. «Московские ведомости» хаһыакка Н. Гоголь өлбүтүгэр ыстатыйа суруйбутун былаастар өрө турууга ыҥырда диэн сыаналаабыттар. Эбэн эттэххэ Иван Сергеевич — дворянин этэ, Арслан Турген (Түргэн Хахай) диэн татаар муурзатын сыдьаана.
* [[1863]] — [[Арассыыйа|Арассыыйаҕа]] таһыйыыны хааччахтаабыттар.
* [[1897]] — физик [[Джозеф Томсон]] Лондоннааҕы хоруоллук уопсастыбатыгар [[электрон]]у арыйбытын туһунан кэпсээбит.
* [[1943]] — [[Нуучча Босхолуур Аармыйата]] төрүттэммит (нууччалыы кылгатан РОА).
* [[1945]] — Дахау концлааҕыр босхоломмут.
* [[1956]] сыллаахха Саха АССР Үрдүкү Суута 1928—1929 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ буола сылдьыбыт, 1932-35 сылларга Дьокуускайы салайбыт [[Бубякин Николай Васильевич|Николай Бубякины]] буруйа суоҕунан реабилитациялаабыта. 1938 сыллаахха репрессияҕа түбэһэн 1942 сыллаахха хаайыыга өлбүт эбит.
* [[1978]] — [[Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ]] "Ханидо уонна Халерха" ааптарыгар [[Курилов Семен Николаевич|Семен Куриловка]] уонна Ньурбаттан төрүттээх Дьокуускай билиҥҥи киинин сүрүн дьиэлэрин ("Лена" гостиница, ЛОРП дьиэтэ, Өксөкүлээх киинэ, АЛРОСА дьиэтэ уо.д.а.) бырайыактаабыт архитекторга [[Саввинов Дмитрий Иванович|Дмитрий Саввиновка]] анаммыт.
* [[1978 сыл|1978]] — [[Дания]]ҕа суутунан өлөрүүнү суох гыммыттар.
* [[1982]] — [[Кытай]] нэһилиэнньэтин ахсаана 1 миллиард буолбут. Бу иннинээҕи 30 сыл устата (1950-1980 сс) [[Кытай]] дьонун ахсаана быһа холоон икки төгүл элбээбит. Онтон [[1979]] сыллаахтан ыла "соҕотох оҕо бэлиитикэтэ" киллэриллэн, дьон элбиирин тэтимэ бытаарбыт.
* [[1997]] — 1993 сыллаахха ылыныллыбыт Химия сэрии сэбин туһунан конвенция олоххо киирбит, бу сөбүлэҥи баттаабыт дойдулар химия сэрии сэбин оҥорортон, уура сылдьартан уонна туһанартан батыммыттара<ref>{{cite journal |last1=Herby |first1=Peter |title=Chemical Weapons Convention enters into force |journal=International Review of the Red Cross |date=30 April 1997 |volume=37 |issue=317 |pages=208–209 |doi=10.1017/S0020860400085156 |url=https://www.icrc.org/en/doc/resources/documents/article/other/57jnja.htm |access-date=29 November 2021}}</ref>.
* [[2002]] — [[СӨ Төрүт сокуона|СӨ Төрүт сокуонугар]] уларытыылар киирбиттэр. "Судаарыстыба былааһын олохтоох уорганнара" диэн салаа суох буолбут.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1727]] — Жан Жорж Новер (ө. 19.10.1810) — хореография ускуустубатын уларыппыт үҥкүүнү үөрэтээччи, француз балетмейстера. Кинини «аныгы балет аҕата» диэн ааттыыллар. ЮНЕСКО быһаарыытынан 1982 сыллаахтан Ж. Ж. Новер төрөөбүт күнүгэр аан дойду Үҥкүү күнүн бэлиэтиир.
* [[1818]] — [[Александр II]] (1881 өлөрүллүбүт), Арассыыйа ыраахтааҕыта (1855—1881).
* [[1929]] — [[Уржумцев Юрий Степанович|Юрий Уржумцев]] (1929—2002), Арассыыйа НА чилиэн-кэрэспэдьиэнэ, 1997—2002 сылларга Саха сиринээҕи Наука киинин Бөрөсүүдьүмүн бэрэстээтэлэ.
* [[1930]] — [[Жан Рошфор]] (2017 өлб.), француз тыйаатырын уонна киинэтин артыыһа, «Сезар» бириэмийэ лаурета.
* [[1956]] — Мэҥэ-Хаҥалас [[Тараҕай нэһилиэгэ (Мэҥэ-Хаҥалас улууһа)|Тараҕай нэһилиэгэр]] хомусчут [[Гоголева Федора Семеновна|Федора Гоголева]].
* [[1935]] — [[Зализняк Андрей Анатольевич|Андрей Зализняк]] (2017 өлб.), биллиилээх лингвист, РАН академига.
* [[1970]] — [[Ума Турман]], киинэ уонна тэлэбиидэнньэ артыыһа, «Көмүс глобус» бириэмийэ лауреата.

== Өлбүттэр ==
* [[1951]] — [[Людвиг Витгенштейн]] (1889 с.т.), Австрия бөлүһүөгэ, математикалыы логиканы олохтооччу.
* [[1980]] — [[Хичкок Альфред|Альфред Хичкок]] (1899 с.т.), "Оскар" бириэмийэ лауреата.

{{ыйдар}}

[[Категория:Муус устар 29]]