Микеланджело

Микела́нджело Буонарро́ти (толору аата — Микела́нджело де Франче́ско де Нери́ де Миниа́то де́ль Се́ра и Лодо́вико ди Леона́рдо ди Буонарро́ти Симо́ни, ит. Michelangelo di Francesci di Neri di Miniato del Sera i Lodovico di Leonardo di Buonarroti Simoni); 1475—1564) — Италия скульптора, живописец, архитектор, поэт, толкуйдааччы. Ренессанс эпоха улууларыттан биирдэстэрэ.

Микеланджело кулун тутар 6 кунугэр 1475 сыллахха Ареццо аттытыга Капрезе диэн Тоскана куоратыгар төрөөбут, Лодовико Буонарроти ыалыгар. Аҕата куораттаҕы сүбэһит.Оҕо эрдэҕинэ Флоренцияҕа итииллибит, ол кэннитэн Сеттиньяно куоратка хас эрэ бириэмэ олорбут.

1488 с. Микеланджело аҕата уолун дьоҕурун кытары уҕарыйбыт уонна Доменико Гирландайо худуоһунньук мастерскойугар үөрэнээччинэн биэрбит. Кини манна биир сыл курдук үөрэммит. Сыл ааһыыта Микеланджело Бертольдо ди Джованни скульптор оскуолатыгар коһор, ол оскуола Лоренцо де Медичи көрүүтүнэн турар. Лоренцо де Медичи - Флоренция чахчы тойоно.

Медичи Микеланджело талаанын билинэр уонна кинини араначчылыыр буолар. Сорох кэм Микеланджело Медичи дыбарыаьыгар олорор. Медичи өлбүтүн кэннэ, ол эбэтэр 1492 сыллаахха Микеланджело дьиэтигэр төннөр.

1496 с.Рафаэль Риарио кардинал Микеланджело мрамортон оноһуллубут «Купидонун» атыылаһар уонна Римҥа худуоһунньук үлэтигэр ыҥырар.

Микеланджело олунньу ый 18 күнүгэр 1564 с. Римҥа өлөр. Флоренцияҕа Санта Кроче церковьыгар көмүллүбүт. Олуон иннинэ кэриэс тылын киниэхэ үгэстээх аҕыйах тылынан суруттарбыт: «Кутпун Танараҕа биэрэбин, этпин сиргэ, баайбын аймахтарбар».

Үлэлэрэ

Давид ыстатыйата Ренессанс биир биллэр үлэтэ.

Давид ыстатыйата

1499 сыллаахха Микеланджело Флоренцияҕа төннөр. Ол бириэмэҕэ Сованрола диэн аҕабыыт дьону кыыһырдан өлөрүллүбүт. Ол кэнниттэн олох төттөрү үчүчгэй буолан эрэр. Агонстино ди Дуччио диэн ааттаах скульптор Давид ыстатыйатын оҥорорун саҕалаабыт, Библия геройун. 40 сыл устата Гильдия ол Давидка анаммыт мрамор кусогун тутан олорбут уонна ол скульпторга биэрбэккэ Микеланджелоҕа биэрбиттэр. Микеланджело ону Давид гына үс сылы быһа үлэлээбит. Голиафы өлөрүөн иннинэ кыратык тохтообутун көрдөрөр. Статуята 5.17 метр улахан. Бастаан куорат ортотугар баар болуоссакка туруоруллубут, ол кэниттэн сотору буолан баран художественнай галереяҕа туруоруллур. Ыстатыйа копията ол болуоссакка билигин даҕаны турар.

Систинскай капелла ис үрдэ

Микеланджело уруһуйдаабыт Систинскай капелла ис үрдэ. Маны 6 сылы быһа уруһуйдаабыт (1508–1512)

1505 саҥа талыллыбыт Папа Юлий II Микеланджелоны Римҥа ыҥырбыт. Папа Юлий кырдьаҕас киһи эбит. Улахан көмөр сир оҥоруон баҕарар эбит.

Ол көмөр сири Микеланджело бүтэрбэтэҕэ. Ол оннугар Юлий кинини Систинскай капелланы уруһуйдуурга ыҥырбыт. Ону номнуо сорох уруһуйдьуттар саҕалаабыттар эбит, Микеланджело аккастаабыт, ол гынан баран Юлий араас ньымаларынан Микеланджелоны тылыгар киллэрбит. Ол гынан баран тугу уруһуйдуурбун бэйэм билэбин диэн тылы ылбыт.

Библияттан араас сценалары уруһуйдаабыт. Ордук биллэрэ - Таҥара Адамы айыыта.

• 
  Bacchus, Michelangelo
• 
  1534, Palazzo Vecchio, Florence
• 
  Angel by Michelangelo
• 
  Madonna Belgium
• 
  Pietà Rondanini, 1564, Milano
• 
• 
  Louvre
• 
  Rebellious Slave
• 
  Michelangelo Pieta
• 
  Madonna

Литература

Микеландьело мэтириэтэ, Даниэле да Волтерра үлэтэ.

• Ackerman, James (1986). The Architecture of Michelangelo. University of Chicago Press. ISBN 978-0226002408. 
• Clément, Charles (1892). Michelangelo. Harvard University, Digitized 25 June 2007: S. Low, Marston, Searle, & Rivington, ltd.: London. http://books.google.com/books?id=G-sDAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=michelangelo&as_brr=1#PPA1,M1. 
• Condivi, Ascanio; Alice Sedgewick (1553). The Life of Michelangelo. Pennsylvania State University Press. ISBN 0-271-01853-4. 
• Baldini, Umberto; Liberto Perugi (1982). The Sculpture of Michelangelo. Rizzoli. ISBN 0-8478-0447-x. http://books.google.com/books?id=pCEWAQAAIAAJ. 
• Einem, Herbert von (1973). Michelangelo. Trans. Ronald Taylor. London: Methuen.
• Gilbert, Creighton (1994). Michelangelo On and Off the Sistine Ceiling. New York: George Braziller.
• Hibbard, Howard (1974). Michelangelo. New York: Harper & Row.
• Hirst, Michael and Jill Dunkerton. (1994) The Young Michelangelo: The Artist in Rome 1496–1501. London: National Gallery Publications.
• Liebert, Robert (1983). Michelangelo: A Psychoanalytic Study of his Life and Images. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 0-300-02793-1. 
• Pietrangeli, Carlo, et al. (1994). The Sistine Chapel: A Glorious Restoration. New York: Harry N. Abrams
• Sala, Charles (1996). Michelangelo: Sculptor, Painter, Architect. Editions Pierre Terrail. ISBN 978-2879390697. 
• Saslow, James M. (1991). The Poetry of Michelangelo: An Annotated Translation. New Haven and London: Yale University Press.
• Rolland, Romain (2009). Michelangelo. BiblioLife. ISBN 1110003536. 
• Seymour, Charles, Jr. (1972). Michelangelo: The Sistine Chapel Ceiling. New York: W. W. Norton.
• Stone, Irving (1987). The Agony and the Ecstasy. Signet. ISBN 0-451-17135-7. 
• Summers, David (1981). Michelangelo and the Language of Art. Princeton University Press.
• Tolnay, Charles (1947). The Youth of Michelangelo. Princeton, NJ: Princeton University Press. 
• Tolnay, Charles de. (1964). The Art and Thought of Michelangelo. 5 vols. New York: Pantheon Books.
• Халыып:Citebook
• Wilde, Johannes (1978). Michelangelo: Six Lectures. Oxford: Clarendon Press.

Сигэлэр

Биики ыскылаатыгар медиа билэлэр:

Michelangelo

• "The Divine Michelangelo - Timeline of Michelangelo's Life and Major Works"
• Michelangelo in the "A World History of Art" Архыыптаммыт 2017, От ыйын 11 күнүгэр.
• Michelangelo in the "Vatican Secret Archives"
• Photographs of details at the Campidoglio
• The Digital Michelangelo Project
• The BP Special Exhibition Michelangelo Drawings — closer to the master
• Michelangelo's Drawings: Real or Fake? Архыыптаммыт 2006, Муус устар 11 күнүгэр. How to decide if a drawing is by Michelangelo.
• Models he used to make his sculptures and paintings
• "The Michelangelo Code", suggesting Michelangelo's coded use of his knowledge of anatomy.
• "Michelangelo: The Man and the Myth" Архыыптаммыт 2012, Кулун тутар 24 күнүгэр.