Улуро Адо

Курилов Гаврил Николаевич — Улуро Адо

Улуро Адо — Гаврил Николаевич Курилов — дьүкээгир бэйиэтэ, прозаик, публицист, драматург, тылбаасчыт уонна педагог, филология билимин дуоктара, профессор.

Олоҕун олуктара

• 1938 сыл муус устар 30 күнүгэр билиҥҥи Аллараа Халыма улууһун Өлүөрэ нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Начаалынай оскуоланы бүтэрэн баран дьонун кытта икки сыл туундараҕа олорбута, таба көрбүтэ. Онтон Андрюшкино 7 кылаастаах оскуолатыгар үөрэммитэ. Бүтэрэн баран 1954 с. Чурапчы педучилищетыгар киирбитэ, 1957 сыллаахха сабыллыбытын кэннэ Дьокуускай педучилищетыгар көспүтэ. 1958 сыллаахха бүтэрбитэ.
• 1962 сыллаахха Герцен А. И. аатынан Ленинград педагогика институтун бүтэрэр.
• Ленинградтааҕы Тыл институтун аспирантуратын бүтэрэр, хандьыдаакка диссэртээссийэтин «Сложные имена существительные в юкагирском языке» диэн тиэмэҕэ көмүскүүр.
• 1968 сылтан Тыл, литература уонна история Институтугар үлэлиир. Дьүкээгир тылын таба суруйуутун быраабылатын суруйбута, тылы оҥоруу тиһигин чинчийбитэ, дьүкээгир Букубаарын суруйбута, 1990 с. Дьүкээгирдии нууччалыы тылдьыты бэчээттэппитэ, 1992 с. Нууччалыы дьүкээгирдии кэпсэтинньиги таһаарбыта. 2002 сыллаахха Дьүкээгирдии нууччалыы академическэй тылдьыты таһаарбыта. Ону таһынан дьүкээгир тылын номоҕун хомуйан 1992 с. «Предания и легенды» хомуурунньугу, 2004 с. «Памятники фольклора народов Сибири и Дальнего Востока» сиэрийэ иһинэн «Дьүкээгир фольклора» туома тахсыбыта.
• Хотугу норуоттар кыһалҕаларын чинчийэр Институт дьүкээгир филологиятын отделын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.
• 1962 сылтан бэчээттэммитэ.

Айымньылара

• Дьүкээгир тылынан бастакы бэчээккэ тахсыбыт айымньы (Улуро Адо, Курилов С. Н. Юкагирские костры. Стихи и рассказы. Якутск, Якуткнигоиздат. 1965.)
• Рассказы Юко. М., Детская литература. 1973. М.,
• Растопленные снега. М., Современник. 1975.
• Пока дремлют олени. М., Советская Россия. 1973.
• Наш друг Чага. Пьеса для театров кукол в 2-х д. Якутск, 1984.
• Сборник стихов «Милая Лабунмэдэну». Якутск, 1992.
• Весть из тундры: стихи. Якутск, Бичик. 2006.
• Поэма-монолог «Гул полярного сияния» (Гул полярного сияния: поэма. На юкагирском и русском языках. — Дьокуускай (Якутск), Бичик. 2009)
• Поэма «Идилвей»
• Поэма «Нунни».
• IV том серии «Памятники фольклора народов Севера и Дальнего Востока» под названием «Фольклор юкагиров» (М.; Новосибирск: Наука, 2005)
• «Амо уонна доҕотторо» балет либреттота.

Наука чинчийэр үлэлэрэ

• «Сложные имена существительные в юкагирском языке». Л., Наука. 1977.
• «Правила орфографии в юкагирском языке» (Якутск, 1987).
• «Именное аффиксальное образование имен существительных» (Якутск, 1980),
• «Юкагирско-русский словарь» (Якутск, 1990),
• Академический «Юкагирско-русский словарь» (Новосибирск: Наука, 2003),
• Лексикология современного юкагирского языка: Развитие лексики и роль якутского языка в заимствованиях. Дисс. … д.филол.н. Якутск, 2000.
• «Лексикология современного юкагирского языка» (Новосибирск: Наука, 2003),
• Учебник для старших классов и ВУЗов «Современный юкагирский язык» (2007).

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Саха Өрөспүүбүлүкэтин наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ
• Тэки Одулок аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин бириэмийэтин лауреата (2008)

Ини-бии Куриловтар

Дьүкээгир омугун аан дойдуга биллэрбит дьонунан үс ини-бии Куриловтар буолаллар. Төрөппүттэрэ табаһыт идэлээх Николай Николаевич уонна Анна Васильевна Куриловтар норуот фольклорун үчүгэйдик билэр дьон буолан уолаттарын дьүкээгир култууратын чиҥник уонна киэҥник билэр гына иитэн таһаарбыттар. Гаврил убайа Семён Курилов биллиилээх дьүкээгир суруйааччыта, аан дойдуга аатырбыт "Ханидоо уонна Халерхаа" диэн романы суруйбута. Гаврил быраата Николай Курилов дьүкээгир омугуттан бастакы идэтийбит худуоһунньук, ону таһынан бэйиэт, прозаик, драматург, суруналыыс, «Геван» радиостанция үлэһитэ.

Сигэлэр

• Поэт и учёный Гавриил Николаевич Курилов — Улуро Адо (Биобиблиографический указатель). / Сост. М. Е. Яковлева.— Якутск, 1992. — 23 с.
• [1]
• [2]
• С. Каратов. Вечные мотивы жизни и смерти
• Биобиблиографический справочник Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 4 күнүгэр.
• Институт гуманитарных исследований и проблем малочисленных народов Севера