Бу сирэй Бэс ыйын 10 куодун көр

'''Бэс ыйын 10''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 161-с күнэ ([[ордук хонуктаах сыл]]га 162-c күнэ). Сыл бүтүө 204 күн баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* '''Модерн аан дойдутааҕы күнэ'''. Архитектуураҕа, живописька, поэзияҕа, музыкаҕа уо.д.а. [[Модерн|модерн истиилин]] дьоҥҥо билиһиннэрээри бэлиэтэнэр. Аан бастаан 2013 с. [[Венгрия]]ҕа бэлиэтэммитэ, кэлин Европа дойдулара уонна тэрилтэлэрэ өйөөбүттэрэ. Бу күн истиил икки уһулуччулаах бэрэстэбиитэлэ өлбүттэр эбит: [[Антонио Гауди]] уонна [[Эден Лехнер]].
* [[Геральдика]] аан дойдутааҕы күнэ.

* {{Флагификация|Россия}} — [[МВД]] [[пресс-служба|пресс-сулууспатын]] күнэ<ref>https://xn--b1aew.xn--p1ai {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220428000057/https://xn--b1aew.xn--p1ai/ |date=2022-04-28 }}</ref>.
* {{флагификация|Молдавия}} — Пограничник күнэ<ref>[http://www.calend.ru/holidays/0/0/2579/ День пограничных войск Молдовы — 10 июня. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.
* {{флагификация|Португалия}} — [[Португалия күнэ]] — [[Камоэнс]] күнэ
* {{флагификация|Япония}} — Чаһы күнэ <ref>[https://ru.theoutlook.com.ua/news/730/den-chasov-v-yaponii.html День часов в Японии. | OUTLOOK<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
* {{Флагификация|Иран}} — [[Чалештар]]га уус-иис күнэ <ref>[https://en.irna.ir/photo/83815658/World-Handicrafts-Day-Chaleshtar-Carpet IRNA English - World Handicrafts Day; Chaleshtar Carpet<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>
* {{Флагификация|США}} - [[Аноним алкоголиктар]] түмсүүлэрин күнэ [[Анонимные алкоголики|анонимных алкоголиков]]
* {{флагификация|Иордания}} — Аармыйа күнэ

== Түбэлтэлэр ==
* [[1807]] — [[Гейльсберг кыргыһыыта]] (фр. La bataille d'Heilsberg) — Илин Пруссия Гейльсберг куоратын аттыгар (билигин Польша Лидзбарк-Варминьски куората) [[Наполеон Бонапарт|Наполеон I]] хамаандалаах француз аармыйатын уонна Л. Л. Беннигсен хамаандалаах нуучча аармыйатын ыккардыгар буолбут кыргыһыы. Хайалара да кыайыыны ситиспэтэҕэ, французтар 12 600 саллааты сүтэрбиттэрэ (1398 өлбүтүнэн, 10 359 бааһырбытынан, 864 билиэн түбэспитинэн), нууччалар — 6000 кэриҥэ киһини (өлбүтүнэн 2000).
* [[1846]] — [[Лондон|Лондоҥҥа]] [[Шотландия]]ттан төрүттээх Роберт Уильям Томсон пневматическай шинаҕа патент ылбыт. Ол эрэн маннык "салгыннаах шина" бу кэмҥэ тарҕамматах. Кэлин [[1887]] сыллаахха эмиэ шотландец Джон Данлоп [[бэлисипиэт]] көлөһөтүгэр пневматическай шина олордору тобулбутугар дьэ тарҕаммыт.
* [[1865]] — [[Мюнхен|Мюнхеҥҥа]] [[Рихард Вагнер]] «Тристан уонна Изольда» оператын аан бастаан көрдөрбүттэр.
* [[1891]] — [[Араҥ]]ы утары эми көрдүүр Англия дьахтара [[Кэтт Марсден]] кыра этэрээтэ Дьокуускайтан Бүлүүгэ айаннаабыта. 
* [[1909]] — Устуоруйаҕа бастакы SOS сигналы "Славония" диэн ааттаах [[Улуу Британия]] суудуната Азор арыыларыттан ыыппыт. Бу суудунаҕа айаннаан испит дьон бары быыһаммыттар.
* [[1917]] — [[Украина]] Киин Раадата Универсал «К украинскому народу на Украине и вне Украины сущему» диэн докумуону ылыммыт. Бу докумуон Украина автономиятын олохтообут.
* [[1922]] — [[Төхтүр нэһилиэгэ (Хаҥалас улууһа)|Төхтүрдээҕи]] кыргыһыы буолбут, үрүҥнэр соҕурууҥҥу бөлөхтөрө урусхалламмыт.
* [[1936]] — [[ССРС]]-ка «Союздетмультфильм» киностудия олохтоммут (кэлин «[[Союзмультфильм]]»).
* [[1940]] — [[Италия]] Францияҕа уонна Улуу Британияҕа сэриини биллэрбит.
* [[1945]] — 1-гы, 2-с Белоруссия уонна 1-гы Украина фроннарын чаастарыттан [[Германиятааҕы оккупациялыыр сэбиэскэй сэриилэр бөлөхтөрө]] олохтоммут.
* [[1962]] — ССКП КК президиума [[Кууба]]ҕа сэбиэскэй ракеталар баазаларын олохтуур туһунан быһаарыы ылбыт («Анадырь» эпэрээһийэ).
* [[1967]] — биир өттүттэн [[Израиль]], иккис өттүттэн [[Эгиипэт]], [[Сиирийэ]], [[Иордания]], [[Ираак]] уонна [[Алжир]] ыккардыларынааҕы [[Алта хонуктаах сэрии]] араабтар коалицияларын Израиль кыайыытынан түмүктэммит.
* [[1996]] — «[[Интел]]» холбоһук «Pentium II» процессоры атыыга таһаарбыт.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1868]] — [[Курнатовскай Виктор Константинович|Виктор Курнатовскай]] — өрөбөлүссүйэниэр, Латвияҕа төрөөбүт нуучча бастакы марксистарыттан биирдэстэрэ, Дьокуускайга көскө олорон сэбилэниилээх өрө турууну тэрийэ сатаабытын иһин Забайкальеҕа хаатыргаҕа ыытыллыбыта.
* [[1909]] — Марха улууһун II Бордоҥ нэһилиэгэр [[Бордонскай Степан Алексеевич|Степан Бордонскай]] — «Кыым» 1938-39 сс. эрэдээктэрэ, Саха АССР Араадьыйатын 1952-53 сс. бэрэстээтэлэ, хомуньуус баартыйа диэйэтэлэ. Кэлин [[Хакасия]]ҕа уонна [[Чита]] куоракка үлэлии сылдьыбыта.
* [[1915]] — [[Сол Беллоу]] (2005 өлб.), АХШ суруйааччыта, Нобель бириэмиэйтин лауреата (1976).
* [[1954]] — [[Жирков Егор Петрович|Егор Жирков]] — бэлиитик, түмэт дьайыксыт, педагогика билимин дуоктара.
* [[1956]] — [[Бравина Розалия Иннокентьевна|Розалия Бравина]] — саха былыргы култууратын чинчийээччи, сахалар көмүүлэрин сиэрин-туомун туһунан суруйууларынан киэҥник биллэр устуоруйа билимин дуоктара, профессор.
* [[1958]] — Үөһээ Бүлүүгэ биллиилээх педагог дьиэ кэргэнигэр Дьокуускай куораттааҕы национальнай гимназия өр сыллаах дириэктэрэ, философия билимин хандьыдаата [[Чиряев Николай Константинович|Николай Чиряев]] төрөөбүт (2018 с. өлб.).

== Өлбүттэр ==
* [[Б. э. инн. 323 сыл|Б.э.инн. 323 сыллаахха]] — [[Александр Македонскай]] (б.э.инн. 356 с. төр.), Былыргы Греция сэрииһитэ.
* [[1988]] — [[Бойлохов Николай Иванович|Николай Бойлохов]] (10.03.1929 төр.) — саха биллиилээх мелодиһа. Норуокка киэҥник биллибит "Туллуктар", "Тыыннаахтар умнубат сыллара" ырыалар ааптардара.
* [[2008]] — [[Чингиз Айтматов]] (1928 төр.), суруйааччы. Кини айымньылара сахалыы тылбаастаммыттара, Саха тыйаатырын сыанатыгар турбуттара.
* [[2009]] — [[Коркина Евдокия Иннокентьевна|Евдокия Коркина]] (17.12.1917 төр.) — биллиилээх тюрколог, РСФСР наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ, тыл үөрэҕин билимин дуоктара. Саха сиринээҕи тыл, литэрэтиирэ уонна устуоруйа институтун салайбыта.


{{ыйдар}}

[[Категория:Бэс ыйын 10]]